To γκρίζο κουτί του ΟΤΕ και η δημόσια αισθητική

To γκρίζο κουτί του ΟΤΕ και η δημόσια αισθητική Facebook Twitter
Ο δημόσιος χώρος είναι, κυρίως, διέλευση. Στάση και κίνηση. Δεν μπορεί να μεταμορφωθεί σε έκσταση, σε συνεχές καλλιτεχνικό δρώμενο, σε επιτηδευμένο αξιοθέατο.
2

Xρόνια τώρα έχουν προταθεί πολλές εξηγήσεις για την αδιάφορη (στην καλύτερη περίπτωση) έως καταστροφική σχέση πολλών με τον δημόσιο χώρο. Εξηγήσεις που κυμαίνονται από την πρόχειρη εθνική ψυχανάλυση μέχρι το αναπόφευκτο καρύκευμα για τον νεοφιλελευθερισμό και τις επιδράσεις του. Ξανασκέφτηκα το θέμα βλέποντας –στην οθόνη, μια και δεν είμαι στην πρωτεύουσα‒ τα μεταμορφωμένα από τις παρεμβάσεις καλλιτεχνών ΚΑΦΑΟ (κουτιά του ΟΤΕ), έπειτα από σχετικό κάλεσμα του δήμου Αθηναίων. Η ιδέα φαίνεται συμπαθητική, όπως και άλλες αντίστοιχες ιδέες που υπαινίσσονται μια διαφορετική στάση απέναντι στον ορατό κόσμο που μας περιβάλλει.

Από την άλλη, όμως, μπορούμε να αναρωτηθούμε: Πρέπει, σώνει και καλά, να βλέπουμε τα πράγματα μέσα από το φως της τέχνης για να τα σεβαστούμε; Υποληπτόμαστε –εν μέρει κι αυτό‒ μόνο το όμορφο, το καλλιτεχνικά μεταπλασμένο, το καλλωπισμένο; Και μόνο έτσι μπορεί να περιοριστούν, κάπως, οι διάχυτες επιθυμίες βανδαλισμού και καταστροφής που κυκλοφορούν γύρω μας;


Ίσως υπερβάλλω, αλλά νιώθω μια απόγνωση κάτω από τέτοιες υπερμοντέρνες πρωτοβουλίες. Γιατί νομίζω πως το πρόβλημα σε αυτόν τον τόπο –ναι, περισσότερο από αλλού, αυτό το βεβαιώνουν και οι πιο δύσπιστοι για την ελληνική εξαίρεση‒ είναι το θλιβερό εκκρεμές ανάμεσα σε δύο εκφράσεις, στο «αχ τι ωραίο!» και στο « δεν παν να χαθούν όλα!». Το πρόβλημα είναι η περιφρόνησή μας και για τα ταπεινά αντικείμενα που η φύση τους δεν τα όρισε ποτέ ωραία ή γοητευτικά.

Ένα κουτί του ΟΤΕ, ένα σιδερένιο παγκάκι (αντιποιητικό, φυσικά, σε σχέση με τα κολακευμένα παραδοσιακά ξύλινα), μια τζαμαρία στο κατάστημα που έκλεισε και αυτή χάσκει περιμένοντας τον επόμενο οικιστή. Και βέβαια οι πόρτες, οι πόρτες των συνηθισμένων πολυκατοικιών και όχι οι δοξασμένες των διατηρητέων και των εμβληματικών κτιρίων. Όλες οι επιφάνειες και οι προσόψεις που δεν διαθέτουν διαπραγματευτικά ατού για τις αισθήσεις μας.

Το πρόβλημα είναι η περιφρόνησή μας και για τα ταπεινά αντικείμενα που η φύση τους δεν τα όρισε ποτέ ωραία ή γοητευτικά. Ένα κουτί του ΟΤΕ, ένα σιδερένιο παγκάκι, μια τζαμαρία στο κατάστημα που έκλεισε και αυτή χάσκει περιμένοντας τον επόμενο οικιστή.

Χιλιάδες πράγματα υπάρχουν και προφανώς είναι αδύνατο να γίνουν όλα «έργα τέχνης» ή να αποτελέσουν αντικείμενο καλλιτεχνικών παρεμβάσεων. Με άλλα λόγια, τα προγράμματα των δήμων ή οι όποιες δράσεις των υπουργείων και άλλων φορέων δεν μπορεί να υπερκαλύψουν την επιφάνεια των πόλεών μας. Μπορούν, αν είναι επιτυχημένα, να εντυπωσιάζουν θετικά το βλέμμα και να αλλάζουν κάπως την ατμόσφαιρα. Στην καλύτερη περίπτωση, ο καλλιτεχνικός μεταβολισμός κοινόχρηστων και καθημερινών αντικειμένων σπάει τη μονοτονία και μετριάζει τη στυφή γεύση που δημιουργεί η φορτωμένη από ανούσιο και άθλιο tagging πόλη.

Θα ρωτήσει κανείς: μα, πώς μπορεί να αγαπήσουμε την ασχήμια ή την ουδέτερη και άνοστη όψη; Δεν μίλησα όμως για αγάπη. Δεν γίνεται, προφανώς, να αγαπήσουμε τα ΚΑΦΑΟ, τις κεραίες, το καφεκίτρινο των πολυκατοικιών, τις πινακίδες. Αυτά τα αγαπάει μόνο μια ορισμένη ποίηση και αυτή το κάνει με τις ιδιοτροπίες της και χωρίς συνέπεια. Μιλώ για τον σεβασμό σε αυτό που μας περιβάλλει και, με έναν τρόπο, κατόρθωσε να γίνει το κυρίαρχο σκηνικό της ζωής των περισσότερων κατοίκων της χώρας, ντόπιων και ξένων.


Φυσικά, η μοντέρνα δομή της φαντασίας μας προτιμά την τέχνη από την πεζή ζωή. Είμαστε και όντα μεταφυσικά, αφού μας πιάνει το παράπονο με τον αισθητό κόσμο και νοσταλγούμε, ο καθένας με τον τρόπο του, το λαμπρό και το όσο το δυνατό πιο αθάνατο. Γι' αυτό και, με την εξαίρεση κάποιων επαγγελματιών της καταστροφής, έχουμε μεγαλύτερες αναστολές για τη φθορά των μνημειακών τόπων.

Βγάζουμε, έτσι, το άχτι μας με τα ταπεινά και παρηγορούμαστε από τα ένδοξα και φημισμένα οικήματα και τις κατασκευές που υψώνονται πάνω από το εφήμερο (όπως το φανταζόμαστε). Όμως, αν δεν σεβαστούμε το εφήμερο και το λιγότερο λαμπρό, αν δεν αποδώσουμε δικαιοσύνη στα άβαφα και ασουλούπωτα, πώς θα αποκτήσουμε μια νέα σχέση με τον χώρο;

Ο δημόσιος χώρος είναι, κυρίως, διέλευση. Στάση και κίνηση. Δεν μπορεί να μεταμορφωθεί σε έκσταση, σε συνεχές καλλιτεχνικό δρώμενο, σε επιτηδευμένο αξιοθέατο. Υποφέρει από τον υπέρμετρο τουρισμό και την απελπισμένη (κατά βάθος) προσπάθεια να τον κάνουμε θέατρο για την αυτοέκφραση των πολιτών. Κι εμείς δεν είναι ανάγκη να γίνουμε επισκέπτες της ίδιας μας της ζωής για να την εκτιμήσουμε, για να μην τη μαυρίζουμε περισσότερο.


Στην Ελλάδα, όμως, δεν δίνουμε σημασία στα κοινής χρήσης πράγματα. Τα λογαριάζουμε εξαρχής φτηνά, μίζερα, ανάξια προστασίας. Κάποιοι περιμένουν την τέχνη να γεννήσει μια καλύτερη δημόσια αισθητική. Νομίζω πως αυτό είναι μια ακόμα αυταπάτη στη μακρά σειρά των αυταπατών που προηγήθηκαν. Προτιμώ, εν τέλει, μια πόλη δίκαιη στις άσχημες και όμορφες κατανομές της, στις κλιμακώσεις και στις σιωπές της (αυτές κι αν είναι προς διεκδίκηση!). Και ένα κουτί του ΟΤΕ μπορεί να παραμείνει και γκρίζο. Δεν θα χαθεί ο κόσμος.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Στήλες
2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Εθνική Πινακοθήκη: Οι αρχιτέκτονες καταγγέλλουν παραποίηση της εγκεκριμένης μελέτης

Ελλάδα / Εθνική Πινακοθήκη: Οι αρχιτέκτονες καταγγέλλουν παραποίηση της εγκεκριμένης μελέτης

Παραποίηση της εγκεκριμένης μελέτης για την επέκταση της Εθνικής Πινακοθήκης, καταγγέλλει το αρχιτεκτονικό γραφείο «Αρχιτεκτονική ΕΠΕ Γραμματόπουλος-Πανουσάκης» που είχε αναλάβει την εκπόνηση της, κάνοντας έκκληση για την προστασία του έργου
Πώς νιώθουν οι street artists όταν βανδαλίζονται τα έργα τους;

Urban Culture / Πώς νιώθουν οι street artists όταν βανδαλίζονται τα έργα τους;

Ρωτήσαμε 4 εκπροσώπους της urban culture πώς αντιμετωπίζουν το εφήμερο της τέχνης τους, με αφορμή την πρόσφατη καταστροφή του γκράφιτι του Yiakou στο εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής –που είχε φιλοτεχνηθεί σε συνεννόηση με τον ιερέα– από έναν φανατικό πιστό
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Θοδωρής Αντωνόπουλος / Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Αν θεωρήσουμε την ομοφυλοφιλία επάγγελμα, αξιότιμε κ. συνήγορε, τότε σίγουρα αυτό θα πρέπει να ενταχθεί στα βαρέα ανθυγιεινά. Τουλάχιστον για όσο μπορούν να δηλητηριάζουν τον δημόσιο λόγο κακοποιητικές απόψεις, αντιλήψεις και πρακτικές, σαν αυτές που είτε εκφέρετε είτε ενθαρρύνετε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος / Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Αντί να διαφωνήσουμε για το ένα ή το άλλο θέμα, όπως και είναι θεμιτό και αναμενόμενο σε μια δημοκρατία διαλόγου, το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε είναι να εξευτελιζόμαστε οι ίδιοι και να εξευτελίζουμε τους άλλους, ωσάν να ήταν οι χειρότεροι εχθροί μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
O βούρκος των ημερών

Στήλες / O βούρκος των ημερών

Σήμερα: Μηνύματα στο αλεξίπτωτο • • • βουλευτική ηπιότητα • • • περιβαλλοντικη καταστροφή στο Ισραήλ • • • δύσκολες μέρες για τον Μακρόν • • • εμβολιαστική ευνοιοκρατία • • • ένας γενναιόδωρος πρώην οδηγός νταλίκας • • • η περιπέτεια της «μυστικής ομιλίας»
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Αρετή Γεωργιλή / Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Γιατί όλη αυτή η πολιτική χυδαιότητα που αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα και στρέφει τη συζήτηση σε μια στείρα κομματική αντιπαράθεση, στις πλάτες όλων αυτών των παιδιών, που το μόνο που ζητούν είναι δικαίωση και γαλήνη;
ΑΡΕΤΗ ΓΕΩΡΓΙΛΗ
Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Τι διαβάζουμε σήμερα: / Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Σήμερα: Τα Ζεν της Βαϊκάλης • • • νίκη μεγαλοψυχίας • • • η βία δεν πτοεί (ακόμη) τους Βιρμανούς • • • μια πρώτη δικαίωση • • • οι επίμονοι Ινδοί αγρότες • • • δημοκρατία και πίτσα • • • ένας τιτάνας
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

2 σχόλια
Σχετικα με την αφισορυπανση, μονο εγω ενοχλουμαι με αφισες ισπανικων ενος φροντιστηριου που εχει γεμισει ολη την αθηνα; Δεν πρεπει να γινει κατι;
Είναι πολλά πράγματα που δεν χωρούν αφαιρέσεις, προσθέσεις ή ποίηση στο δικό μου φτωχό μυαλό.Τα ΚΑΦΑΟ είναι περιουσία του ΟΤΕ. Το γιατί επελέγη μια απερχόμενη τεχνολογία προφανώς δεν είναι δικό μου θέμα. Ο ΟΤΕ όμως έχει το καρπούζι έχει και το μαχαίρι για την εικόνα τους.Όλοι οι άλλοι που παρεμβαίνουν "εικαστικά" στην πόλη είναι απλά εκτός νόμου. Υπάρχει περιθώριο για νόμιμο graffiti. Η πλειονότητα, στα όρια της ολότητάς του, είναι παράνομο. Δεν θα κάνουμε άλλη κουβέντα.Θέλουμε σαφέστερους νόμους για αφισορρύπανση και για το παράνομο graffiti. Καλύτερη αστυνόμευση και αποτελεσματικότερη επιβολή ποινών.Δεν κατανοώ για ποιον λόγο δεν πληρώνει ο διαφημιζόμενος πρόστιμο για την αφισορρύπανση. Δεν κατανοώ για ποιον λόγο ψάχνουμε χορηγούς για τον καθαρισμό κτηρίων. Δεν κατανοώ γιατί το συζητάμε. Πρόστιμο και καθαρισμός στον ρυπαίνοντα. Αν ο δήμος θέλει να βάλει παγκάκια γλυπτά και ο ΟΤΕ ΚΑΦΑΟ έργα τέχνης γούστο τους-καπέλο τους (σ.σ. με την ουσία του άρθρου προφανώς συμφωνώ απόλυτα, δεν είμαστε υποχρεωμένοι να γεμίσουμε τον τόπο Ακροπόλεις για να μη σπάμε τα μάρμαρα των πεζοδρομίων).