«Μια Κυριακή βράδυ, την άνοιξη του 2014, ο David Bowie επισκέφτηκε το 55 Bar, ένα τζαζ μαγαζί σε έναν ήσυχο δρόμο του West Village της Νέας Υόρκης» γράφει ο Άντι Γκριν σε ένα πολύ ωραίο χρονικό στο Rolling Stone για τη διαδικασία δημιουργίας του Blackstar. «Μια φίλη του τού είχε προτείνει να τσεκάρει το συγκρότημα που έπαιζε τελευταίο εκείνο το βράδυ, το κουαρτέτο του σαξοφωνίστα Donny McCaslin. Ο Bowie κάθισε σε ένα τραπέζι δίπλα στην σκηνή, είδε όλη την εμφάνισή τους και έφυγε χωρίς να μιλήσει στο συγκρότημα. Δέκα μέρες αργότερα ο McCaslin έλαβε ένα e-mail: Ο Bowie ήθελε αυτόν και τον ντράμερ του τον Mark Guiliana να τον συνοδέψουν στο στούντιο. Το αποτέλεσμα ήταν το κομμάτι Sue (Or in a Season of Crime) το οποίο κυκλοφόρησε το 2014 στη συλλογή του Bowie Nothing Has Changed. Έπειτα, τον περασμένο Ιανουάριο ο Bowie κάλεσε ολόκληρο το συγκρότημα του McCaslin να μπουν μαζί στο στούντιο Magic Shop για να δουλέψουν μαζί για το 25 του άλμπουμ ★ (προφέρεται Blackstar) το οποίο θα κυκλοφορούσε στα 69ά του γενέθλια.
Το ★ είναι ο καλύτερος δίσκος που έχει φτιάξει ο Bowie εδώ και πολλά χρόνια. Μπορεί να μην φαίνεται από την αρχή, αλλά αν τον βάλεις στο repeat σε «αρπάζει» και σου κολλάει εμμονικά, όπως όλοι οι καλοί δίσκοι που χρειάζονται τον χρόνο τους.
Η ιδέα για το ★ είχε ξεκινήσει στα μέσα του 2014, όταν ο Bowie είχε συναντηθεί με τον παραγωγό του εδώ και πολλά χρόνια, τον Tony Visconti και τον ντράμερ Zack Alford για να ετοιμάσουν μερικά ντέμο στο Magic Shop. Μετά ο Bowie εξαφανίστηκε για πέντε μήνες για να δουλέψει το νέο υλικό στο σπίτι του και δεν είχε καμία επικοινωνία μαζί τους μέχρι το Δεκέμβριο. ‘Τότε μου τηλεφώνησε και μου είπε ότι ήταν έτοιμος να ηχογραφήσει το άλμπουμ’ λέει ο Visconti. Ήθελε να είναι μια διαφορετική δουλειά από το προηγούμενό του και μάλλον παραδοσιακά ροκ The Next Day. Για το ★ είχε αποφασίσει να κάνει κάτι πολύ διαφορετικό. ‘Ακούγαμε πολύ τον Kendrick Lamar. Δεν θα κάναμε κάτι παρόμοιο, αλλά μας άρεσε που ήταν τόσο ανοιχτόμυαλος και δεν έκανε έναν ξεκάθαρα χιπ χοπ δίσκο. Έβαλε τα πάντα εκεί μέσα και αυτό ακριβώς θέλαμε να κάνουμε κι εμείς. Ο στόχος μας ήταν να αποφύγουμε κατά οποιονδήποτε τρόπο το ροκ εν ρολ’.
Ο McCaslin και οι μουσικοί που τον συνοδεύουν μπορούσαν να χειριστούν ό,τι και αν τους ζητούσε ο Bowie, από Krautrock μέχρι hip hop και τζαζ, δημιουργώντας έναν ποικίλο ήχο που δεν μπορούσε να κολλήσει σε κάποιο είδος.
Το άλμπουμ ξεκινάει με το 10λεπτο ομώνυμο κομμάτι, ένα σουρεαλιστικό, βασανιστικό τραγούδι που ξεκίνησε σαν δύο διαφορετικά κομμάτια πριν ο Bowie και ο Visconti το συνθέσουν στο μακρόσυρτο Blackstar. Η αρχική εκτέλεση ήταν πάνω από 11 λεπτά αλλά το έκοψαν στο 9.57 γιατί το iTunes δεν επιτρέπει να ανεβάσεις μεμονωμένα κομμάτια για πώληση που είναι πάνω από 10 λεπτά. ‘Είναι μαλακία’ λέει ο Visconti, ‘αλλά ο Bowie ήθελε οπωσδήποτε να βγει σε single και δεν ήθελε και να είναι σε διαφορετική έκδοση στο άλμπουμ, έτσι κόπηκε’.
Ο Bowie δεν έχει τραγουδήσει τίποτα δημόσια από τότε που είπε το Changes με την Alicia Keys στην φιλανθρωπική εκδήλωση του 2006 και δεν έχει δώσει καμία συνέντευξη για πάνω από δέκα χρόνια. ’Αυτό δημιούργησε φήμες ότι είναι άρρωστος –είχε προηγηθεί η εγχείρηση στην καρδιά στη Γερμανία για να του ξεμπλοκάρουν τις αρτηρίες- αλλά όλοι όσοι ασχοληθήκαμε με το ★ ξέρουμε ότι αυτό δεν ισχύει. Είναι μια χαρά στην υγεία του και μόλις έφτιαξε ένα πολύ απαιτητικό δίσκο’. Οι ηχογραφήσεις για το ★ συχνά διαρκούσαν εφτά συνεχόμενες ώρες, ο Bowie τραγουδούσε με όλη του την ένταση ολόκληρη την ημέρα και η φωνή του ήταν σε εκπληκτική φόρμα. Στο μεταξύ δούλευε και για ένα Off-Broadway μιούζικαλ, το Lazarus, όπου ασχολήθηκε με κάθε τρόπο, από την παραγωγή μέχρι και την επιλογή των ηθοποιών.
Η περιπετειώδης αίσθηση του δίσκου επεκτείνεται και στους στίχους. Το ‘Tis a Pity She Was a Whore που χτίζεται πάνω σε ένα χιπ χοπ ρυθμό και αυτοσχεδιασμούς με το σαξόφωνο πήρε τον τίτλο του από ένα θεατρικό του 17ου αιώνα γραμμένο από τον Άγγλο θεατρικό συγγραφέα Τζον Φορντ και οι στίχοι στο Girl Love Me προέρχονται από την polari, μια μορφή αγγλικής αργκό που χρησιμοποιούσαν οι gay άντρες στο Λονδίνο στα μέσα του 20ού αιώνα. ‘Πήρε μερικούς στίχους ακόμα και από το Κουρδιστό Πορτοκάλι’ λέει ο Visconti. ‘Φαίνονται αλλόκοτοι, αλλά οι Βρετανοί, και κυρίως οι Λονδρέζοι, θα καταλάβουν κάθε λέξη τους’. Στο κομμάτι Blackstar επαναλαμβάνει τη φράση ‘solitary candle’. ‘Μου είπε ότι αναφέρεται στην ISIS’ λέει ο McCaslin. ‘Και είναι ένα απίστευτο κομμάτι’.
‘Μια μέρα έπιασε μέσα στο στούντιο την κιθάρα και είπε ένα κομμάτι. Δεν είχαμε ιδέα τι έπαιζε, το μάθαμε εκείνη τη στιγμή και προσπαθήσαμε να τον συνοδέψουμε. Το έγραψε κατευθείαν μέσα στο στούντιο. Δεν το θυμόμουν καν όταν έμαθα ότι είναι στο άλμπουμ’ λέει ο McCaslin. Είναι το κομμάτι Dollar Days. Ίσως το πιο όμορφο στο άλμπουμ.
Ο δίσκος κλείνει με το Ι Can’t Give Everything Away, με την εκπληκτική κιθάρα του Ben Monder. ‘Δεν ξέρω πού αναφέρεται’, λέει ο Visconti ‘αυτό που αποκαλύπτει όμως είναι ακριβώς αυτό που λέει ο τίτλος του. Νομίζω ότι πολλοί συγγραφείς και ποιητές αισθάνονται το ίδιο, δηλαδή αν θέλεις να με γνωρίσεις, μελέτησε απλά τους στίχους μου. Για αυτό δεν δίνει πια συνεντεύξεις. Έχει αποκαλύψει πάρα πολλά σε παλιές συνεντεύξεις του και νομίζω ότι η ζωή του είναι πλέον αφοσιωμένη στην τέχνη. Είναι αυτό ακριβώς που κάνει τώρα’.
Ο James Murphy, ο ιδρυτής των LCD Soundsystem, παίζει κρουστά σε δύο κομμάτια, παρόλο που ο ρόλος του στο δίσκο στα αρχικά σχέδια ήταν πολύ πιο σημαντικός. Τελικά έφερε τα synth και τα κρουστά του και μπόλικες ιδέες και έπαιξε σε δυο κομμάτια. Κι όταν τελείωσαν την ηχογράφηση του 42λεπτου άλμπουμ, δούλεψαν τα φωνητικά από την αρχή για να τους δώσουν μια απόκοσμη χροιά».
Το ★ είναι ο καλύτερος δίσκος που έχει φτιάξει ο Bowie εδώ και πολλά χρόνια. Μπορεί να μην φαίνεται από την αρχή, αλλά αν τον βάλεις στο repeat σε «αρπάζει» και σου κολλάει εμμονικά, όπως όλοι οι καλοί δίσκοι που χρειάζονται τον χρόνο τους. Και αξίζει κάθε λέξη που γράφεται για αυτόν. Είναι οι 26ος δίσκος του Bowie, ένας συναρπαστικός δίσκος από μια δισκογραφία και μια καριέρα που είναι αδύνατο να παρακολουθήσει κανείς, ειδικά αν τώρα ξεκινάει να μαθαίνει τον Bowie. Αν τον ξέρεις και είσαι φαν αυτός είναι ένας από τους πέντε καλύτερους δίσκους που έχει φτιάξει. Αν δεν τον ξέρεις, είναι μια καλή ευκαιρία να τον μάθεις. Σε μια πραγματικά σπουδαία στιγμή του. Κι ας πλησιάζει τα 70.
