Επιδημία κουλτούρας. Του Κωστή Παπαγιώργη.

Επιδημία κουλτούρας. Του Κωστή Παπαγιώργη. Facebook Twitter
Η κατρακύλα είναι τόσο θεριεμένη, ο κουρνιαχτός τόσο πυκνός, ώστε μέσα στον γενικό πληθωρισμό πάσα αντίρρηση και επιφύλαξη ακούγεται σαν μικροψυχία και φθόνος.
14

Υπουργείο Πολιτισμού δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Υπουργείο Παιδείας, ναι, διότι η εκπαίδευση της μαθητιώσης και σπουδαζούσης νεολαίας προέχει· υπουργείο Υγείας, ναι, διότι κάθε τι νοσογόνο αποτρέπει τον πληθυσμό από την εργασία και την απόδοση· άρα και η απόδοση θέλει το υπουργείο της, ως υπουργείο Εργασίας ή Προόδου. Αλλά ο πολιτισμός, έτσι όπως τον ταύτισαν με την εκθεσιομανή, φανφαρόνικη και πτωχαλαζονική εικόνα της χώρας, ποιον ωφελεί -όταν μάλιστα συστεγάζεται με τον αθλητισμό και τα κέρδη του;

Οι «πολιτιστικές εκδηλώσεις» σαρώνουν σαν επιδημία αυτόν τον τόπο. Κάθε δήμος και γιορτή για τη διάσωση της παράδοσης, κάθε κοινότητα και έκθεση, κάθε προάστιο και πνευματικό κέντρο. Τα πρωθυπουργικά χείλη έχουν εθιστεί να προφέρουν σε τακτά διαστήματα το μέγα σύνθημα: η Ελλάδα έχει να επιδείξει τον πολιτισμό της. Βουρ λοιπόν· δώστε στο πόπολο θεατρικές παραστάσεις με τα αθάνατα έργα των προγόνων μας, εκθέστε προ πάντων των ομμάτων ζωγράφικες, φωτογραφίες, γλυπτά, κάντε έκθεμα κάθε ιστορική στιγμή της χώρας.

 

Οι «πολιτιστικές εκδηλώσεις» σαρώνουν σαν επιδημία αυτόν τον τόπο. Κάθε δήμος και γιορτή για τη διάσωση της παράδοσης, κάθε κοινότητα και έκθεση, κάθε προάστιο και πνευματικό κέντρο.

 

Κάθε κυβέρνηση σκοπεί πριν απ’ όλα στην άμεση αποτελεσματικότητα. Θέλει έτοιμα θεάματα με εκτυφλωτική λάμψη, συναρπαστικές συναυλίες όπου το φιλοθεάμον κοινό εξυγιαίνει την ανάσα του, μετάκληση ξένων καλλικέλαδων που εισάγουν στα μύχια του ακροατή την αίσθηση της ευρωπαϊκότητας. Η ημερησία διάταξη το επιβάλλει: Δώστε χρώμα για να σωθεί το πνεύμα, μπουκώστε τους δήμους με θεάματα πληρώνοντας παγκουί. Ο λίγδης και φουκαράς Έλληνας πέθανε, τώρα παρελαύνει το νεόκοπο ανθρωπομάνι που ζει και πορεύεται μόνο με τη μεγάλη τέχνη.

 

Ο «καλλιτέχνης» πλέον απέβη σήμα κατατεθέν του δημόσιο βίου μας. Ως γνωστόν, ο επαγγελματικός προσανατολισμός, πρόβλημα άλυτο για τη νεολαία, βρήκε ευτυχή διέξοδο στην «καλλιτεχνικότητα». Ο καλός επιχειρηματίας, ο καλός υπάλληλος, ο καλός πολιτικός, ο καλός μάστορας, ωχριούν μπροστά στον άνθρωπο της «Τέχνης», που «μετουσιώνει τα υπαρξιακά αδιέξοδα και δίνει νόημα στον ευτελή βίο».

 

Μια απλή έρευνα -που ουδέποτε επιχειρήθηκε, για ευνόητους λόγους- η οποία θα κατέγραφε στατιστικά τον αριθμό γραφιάδων, ζωγράφων, ηθοποιών, σκηνοθετών, ποιητών, μεταφραστών, μουσικών, κινηματογραφιστών, οργανοπαικτών, χορευτών, εκδοτών, γκαλεριστών, θεατρικών επιχειρηματιών και παρατρεχάμενων παρακεντέδων κλπ., θα παρουσίαζε την εικόνα μιας κοινωνίας που δεν έχει άλλη μέριμνα από το θεάσθαι και θεατρίζεσθαι. Και λοιπόν;

 

Με αυτόν τον κόμπο στο λαιμό, η σιωπηρή και ραγδαίως αποδεκατιζόμενη μειοψηφία που της απόμεινε κουκούτσι μυαλό -αν της απόμεινε- παρακολουθεί αυτή την επέλαση του «πολιτισμού» -και, πιο σωστά, της «κουλτούρας»-, που δεν ορρωδεί προς ουδενός. Η κατρακύλα είναι τόσο θεριεμένη, ο κουρνιαχτός τόσο πυκνός, ώστε μέσα στον γενικό πληθωρισμό πάσα αντίρρηση και επιφύλαξη ακούγεται σαν μικροψυχία και φθόνος. 

 

Τα δεδομένα πάντως κοάζουν, σχεδόν χλιμιντρίζουν. Οι δύο τελευταίες γενιές ντόπιων διανοουμένων γνωρίζουν τα μισά γράμματα απ’ ό,τι οι προηγούμενες. Η σχέση με την αρχαία γλώσσα ανεκόπη οριστικά. Κατ’ αναλογία, η έκπτωση παρατηρείται σε όλες τις αποκαλούμενες πνευματικές δραστηριότητες. Η εποχή κολακεύει τις τεχνικές που μιμούνται την καλλιτεχνικότητα αλλά δεν την δημιουργούν. Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου η γκαλερί μετράει περισσότερο από τη ζωγραφική, ο εκδότης περισσότερο από τον συγγραφέα, το πόστο περισσότερο από τον άνθρωπο.

 

Η χλιδή του «τίποτα» πνίγει σιγά σιγά τους αργούς ανθρώπους που ωριμάζουν σαν το σπάνιο βοτάνι και δεν ζητούν «πολιτισμό» για να αναθαρρήσουν, αλλά στοιχειώδη διακριτικότητα και αφτιασίδωτη καθημερινότητα.

 

Ο πνευματικός βίος, έστω και λιγοστός, δεν μπορεί να έχει άλλη φιλοδοξία: για να επιβιώσει θα πρέπει να ξεμαγαρίζεται καθημερινά από αυτό το πολιτισμικό «μπουμ», που έχει καταστεί κανονική φούσκα του χρηματιστηρίου. Μια μικρή χώρα δεν χρειάζεται να έχει «μεγάλους» καλλιτέχνες, οι μικροί της φτάνουν -αρκεί να υπάρχουν κι αυτοί. Αλλά για να υπάρχουν θα πρέπει ο αγρός να καλλιεργείται, η σπορά να πέφτει τακτικά. Πώς να σπείρουμε όμως, όταν ακόμα και η λέξη «καλλιέργεια» εξοστρακίστηκε από το λεξιλόγιο -για να παραδώσει τη θέση της στη ρομαντική χαζοεξαδέλφη της που τη φωνάζουν κουλτούρα; Η στρέβλωση σχίζει χασέδες, είναι το ντόπιο πετροδολάριο.

 

Σε μια εποχή που η εκπαίδευση πρέπει να θωρακίζεται και να αλλάζει ταχύτητες για να προλάβει το μέλλον, η εγχώρια εκπαιδευτική αρένα έχει αφήσει τα θρανία για να κολακεύσει τον συνδικαλισμό. Δυστυχώς, η μαθητιώσα νεολαία μαθητεύει λαμπρά στον δικό της συνδικαλισμό καταλαμβάνοντας τα σχολεία.

 

Όποιος θέλει τον καρπό αλλά αγνοεί τις ρίζες, τελικά θα φάει τα  ίδια του τα δάχτυλα -μέχρι τον καρπό. 

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 8.10.2007

Ιδέες
14

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Tι κάνει την αγάπη τόσο δύσκολη;

Βιβλίο / Tι κάνει την αγάπη τόσο δύσκολη;

Γνωστός από το αιρετικό βιβλίο του "Έρωτος Φύσις", ο πατέρας Φιλόθεος αναγνωρίζει τις ομοιότητες μεταξύ ψυχοθεραπείας και θρησκείας και τις προσπάθειες της επίσημης Εκκλησίας να προσεκλύσει "νέα πελατεία". Τονίζει, όμως, πάντα ότι το μέτρο της αληθινής πίστης είναι μόνο η αγάπη.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΑΡΙΑΝ ΛΑΖΑΡΙΔΗ
«Δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση, τελεία και παύλα», σύμφωνα με επιφανή Αμερικανό νευροεπιστήμονα

Ιδέες / «Δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση, τελεία και παύλα», σύμφωνα με επιφανή Αμερικανό νευροεπιστήμονα

Ο Robert Sapolsky, καθηγητής Νευρολογίας και Νευροχειρουργικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι σχεδόν όλη η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι πέρα από τον συνειδητό μας έλεγχο.
THE LIFO TEAM
Μικαέλ Φεσέλ: «Η αμφισβήτηση του κατεστημένου είναι αδιαχώριστη από μια νέα οικονομία των σωμάτων και των ηδονών»

Βιβλίο / Μικαέλ Φεσέλ: «Η αμφισβήτηση του κατεστημένου είναι αδιαχώριστη από μια νέα οικονομία σωμάτων και ηδονών»

Μπορούμε, άραγε, ζώντας σε έναν άδικο κόσμο, να απολαμβάνουμε απενοχοποιημένα και δίχως να συναινούμε έστω αθέλητα στην ανισότητα και στην εκμετάλλευση; Είναι η ηδονοθηρία καθαρά ατομική, και ατομικιστική, υπόθεση ή μπορεί να ενταχθεί οργανικά στις πολιτικές της επιθυμίας και των σωμάτων; Πόσο επίκαιρα είναι σήμερα συνθήματα όπως το «επανάσταση για την καύλα της»; Ιδού πώς το φιλοσοφεί το θέμα ο συγγραφέας του βιβλίου «Κόκκινα Φανάρια – Η ηδονή και η αριστερά» (εκδ. Πόλις).
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Νικόλας Φουρτζής: «Η ποικιλομορφία είναι μια ευκαιρία»

The Upfront Initiative / Νικόλας Φουρτζής: «Η ποικιλομορφία είναι μια ευκαιρία»

Ο Corporate Marketing, Communications & CSR Manager της Teleperformance Greece, μιας από τις πιο πολυπολιτισμικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, μιλά στη LiFO για τις πολιτικές που προωθούν την συμπερίληψη και την ορατότητα.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ

σχόλια

7 σχόλια
Δεν καταλαβαίνω εγώ κάτι ;Μήπως έχει γίνει τεχνικό λάθος και καταχωρήθηκε στο άρθρο για τον Παπαγιώργη το σχόλιο λukum, ενώ αφορούσε σε άλλο θέμα ; Γιατί, φαίνεται να έχει σχέση με μετανάστες και όχι με την παιδεία και τον πολιτισμό.
Μου φαίνεται ότι δεν διαβάζεις συχνά και προσεκτικά τα σχόλια κάτω από τα διάφορα άρθρα. Ο Λουκούμιος καταφέρνει πάντα να τα αναγάγειόλα στο ζήτημα της μετανάστευσης. Ακόμα και σε ένα γαστρονομικό άρθρο για τα καλύτερα σουτζουκάκια της Αθήνας, θα βρει ευρηματικότατα τον τρόπο να το συνδέσει με την μετανάστευση
Πράγματι, όταν ήρθαν οι Έλληνες πρόσφυγες από τη Σμύρνη εμπλούτισαν την Ελληνική κουζίνα. Όπως έκαναν και οι σύγχρονοι ανατολίτες με το γνωστό Φαλάφελ.Γενικά μιλώντας, στις κοινωνίες όλα συνδέονται. Κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, οικονομία, τέχνη, ακόμα και η μαγειρική. Και πραγματικά εκπλήσσομαι που η «καλλιεργημένη αριστερά» δεν είναι ενήμερη ...
Προς Λουκούμιο:Εννοείται ότι γνωρίζω το γεγονός ότι οι οι συναντήσεις ατόμων με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο δημιουργούν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες αλληλεπιδράσεις σε όλους τους τομείς (και συχνότατα πεντανόστιμες)Στο σχόλιό μου ότι θα συνέδεες τα σουτζουκάκια με την μετανάστευση αναφερόμουνα στις άσχετες με το θέμα κραυγές του τύπου "όταν σου μαζεύουν τις φράουλες, σου χτίζουν τα σπίτια, σου φτιάχνουν το νεροχύτη και σου πλένουν τα πιάτα «Οι Άλλοι»", με τις οποίες εσύ συνηθίζεις να πετάς τη μπάλα, όχι στην εξέδρα, αλλά στη στρατόσφαιρα...
Σωστός ο συντάκτης. Αν και παρέλειψε να διατυπώσει την πυρηνική ιδέα της σκέψης του, που ίσως διαχέεται υπόρρητα πλην όμως αναπάντητα σε όλο το κείμενο, την ίδια τη γραμμή εκκίνησης : Τo τί είναι η καλλιέργεια αφενός. Αφετέρου, σαν τί το διαφορετικό από αυτό που πραγματικά είναι παρουσιάζεται, σκοπίμως στην χειρότερη, αδαώς στην καλύτερη. Λόγου χάριν, από πότε η καλλιέργεια, ή έστω η κουλτούρα (δεν θα τα χαλάσουμε εκεί...), ξεκίνησε να συνδέεται αποκλειστικά και μόνο με την Τέχνη; Και, αντίστοιχα, από πού κι ως πού η Τέχνη συνδέεται απαραιτήτως με την καλλιέργεια/κουλτούρα; Μορφές τέχνης παρήγε και ο προϊστορικός άνθρωπος. Τον θεωρούμε καλλιεργημένο; Ξεχνάμε ότι η τέχνη είναι σύμφυτη του ανθρώπινου είδους, το οποίο από την αυγή της εμφανισής του φλερτάρει με το υπαρξιακό χάος (για να μην πω ότι αυτό κατοικεί μέσα του και ακουστώ μελοδραματική - αν και ισχύει), γι'αυτό και δεν αντέχει για πολύ μακριά της.Καλλιέργεια όμως είναι άλλο πράγμα. Η καλλιέργεια απαιτεί προϋποθέσεις για να λάβει χώρα και να αποδώσει κάτι. Καλλιέργεια σημαίνει ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΩΣ πως έχει προηγηθεί παρέμβαση στον εαυτό, και σκληρή, μακρά, κοπιώδη εργασία εντός του. Σημαίνει πλάθω τον εαυτό μου και καταφέρνω να ορίζομαι ενώ πριν με ορίζανε, πετυχαίνω να σχηματίζομαι ενώ πριν ήμουν ασχημάτιστος, ποθώ και τείνω επίτηδες (επενεργώντας μόνος μου, δηλαδή) να εξελίσσομαι ενώ πριν ήμουν στάσιμος. Kαλλιέργεια σημαίνει παρεμβαίνω και στο περιβάλλον μου προς την ίδια κατεύθυνση. Προσπαθώ να το ορίσω. Να του δώσω υπόσταση, νόημα, να το κατεργαστώ, να το εξελίξω, να του προσφέρω σχήμα και περιεχόμενο. Σημαίνει είμαι σε θέση να έχω την εσωτερική(κατανοητική/αναλυτική/ελεγκτική) εποπτεία των διεργασιών που συντελούνται μέσα μου και έξω μου. Ετούτη η εργασία δεν συνοδεύεται απαραιτήτως από καλλιτεχνικές δραστηριότητες! Ούτε πάντα αποδίδει καλλιτεχνία! Ειλικρινά δεν ξέρω ποιός εφηύρε την ιδέα ότι η Τέχνη αφορά μόνο τους καλλιεργημένους ή παράγεται μόνο από αυτούς ή απευθύνεται μόνο σε αυτούς, όμως πρόκειται για τρομερή διαστρέβλωση της έννοιας, μιλάμε για πραγματικά φ ρ ι κ τ ή κακοποίηση, είμαι να σκάσω. Kαι τα αποτελέσματα; Αυτά που περιγράφει ο κειμενογράφος και σαφώς τρισχειρότερα, σκηνικά απείρως σουρεαλιστικά, οτιδήποτε μεγαλόσχημο να ονομάζεται τέχνη, κάθε τι το πομπώδες καλλι/κή άποψη, με συνέπεια όποια χονδροειδή μαλακία φέρνει κάποιος σε έναν χώρο τέχνης να προβάλλεται από τα media σαν προϊόν στοχασμού/να δοξάζεται σαν επιτομή του συμβολισμού/να σφραγίζεται σαν avant-garde, σαν εξαίσια αξιοπρόβλητη πρόταση at best/το όνομά του να χαίρει εκτίμησης/βεβαίως βεβαίως ο ίδιος να... επιδοτείται αδρά (αυτό προπάντων) πάνω από όλα..., και όλα αυτά να εννοούνται σαν σπουδαία δείγματα ποιοτικής στάθμης, σαν πνευματικά επιτεύγματα, να προωθούνται -και ταυτόχρονα να καταχωρίζονται- σαν τα υψιπετή απότοκα της κουλτούρας(!), διότι διαφορετικά βεβαίως δεν θα ασχολείτο κανείς μαζί τους. Του Κουτρούλη ο γάμος δηλαδή. Το θέατρο του παραλόγου εν πλήρη εξελίξει. Τί να πρωτοσχολιάσεις από αυτό το πανηγύρι της κακομοίρας που σχηματικά μόνο περιγράφω, τί να εξηγήσεις, τί να πιάσεις και τί να αφήσεις. Τα αφήνεις όλα έτσι και φεύγεις, άι σιχτίρ! Τους χέζεις όλους. Πραγματικά, η κατάσταση κρίνεται ανεπανάληπτα απελπιστική. Και, ναι, ναι, δεν είναι ωραίο να κρυβόμαστε πίσω από τα δάχτυλά μας, αυτό ακριβώς είναι το feeling που σου προξενεί πιο έντονα από όλα τα υπόλοιπα · αυτό της παραίτησης, της απομάκρυνσης, της διαχώρισης της θέσης και της ταυτότητας. [Άντε ας πω αυτό μόνο. . . Λοιπόν. Πρώτα από όλα, όποιος ασχολείται με την Τέχνη για να αυτοπροβάλλεται, το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν ξέρει τί σημαίνει Τέχνη. Εξ' ορισμού! Δεν έχει πάρει ούτε μια μικρή μυρουδιά. Είναι αλλού ξημερωμένο το άτομο. Λυπηθείτε το. Άλλος πλανήτης λέμε, άλλο ηλιακό σύστημα. Forget about it. Άνθρωπος που προτιμάει να φωτίζεται από τους προβολείς το δέρμα του και να ζεσταίνεται από τα σάλια του κόσμου το όνομά του παρά από την Τέχνη τα σωθικά του, δεν έχει αληθινή ανάγκη την Τέχνη. Τόσο απλό. Άρα αποκλείεται να την αγαπάει ή να την κατανοεί ή να είναι σε θέση να την ξεχωρίζει ανάμεσα στα σκουπίδια in the first place.]Εντούτοις, για να κλείσω δίχως να πλατειάσω, υπογραμμίζω για ακόμη μια φορά επιγραμματικά : 1. Άλλο καλλιέργεια (= κουλτούρα), άλλο Τέχνη - δεν είναι ταυτόσημες έννοιες. 2. Επίσης, άλλο δημιουργία, άλλο Τέχνη - ούτε αυτές είναι ταυτόσημες έννοιες. Ένα έργο Τέχνης είναι πάντα μια δημιουργία, ωστόσο μια (έστω και καθόλα αξιόλογη/αξιοσημείωτη/αξιέπαινη) δημιουργία, είτε αποτελεί έργο (υψηλού) πολιτισμού είτε όχι, δεν είναι πάντα ένα έργο τέχνης. ΝΑ ΣΚΑΣΩ ΕΙΜΑΙ. Δε θα τονε βρώ τον κερατά που επινόησε το μέγα ψέυδος περί τέχνης... Θα φτύσει πάνω σε καμβά τα ψέματα με τα οποία βύζαινε τον κόσμο και θα δεις τί έργο τέχνης έχει να φτιάξει τότε - a visceral one.Συγγνώμη για τη φόρτιση, αλλά ήθελα να τα πω έτσι! Έτσι ακριβώς όπως τα σκέφτομαι, άκοπα. Λέγε με μπαρόκ.
"θα κατέγραφε στατιστικά τον αριθμό γραφιάδων, ζωγράφων, ηθοποιών, σκηνοθετών, ποιητών, μεταφραστών, μουσικών, κινηματογραφιστών, οργανοπαικτών, χορευτών, εκδοτών, γκαλεριστών, θεατρικών επιχειρηματιών και παρατρεχάμενων παρακεντέδων κλπ " Στους οποίους συγκαταλεγόταν άλλωστε και ο ίδιος ο Κωστής Παπαγιώργης, τόσο ως γραφιάς (εκδιδόμενος από σημαντικό αριθμό εκδοτικών οίκων), όσο και ως μεταφραστής. Οι γνώσεις μου πάνω στο έργο του είναι σχετικά περιορισμένες, ενώ εκείνες σχετικά με την προσωπικότητά του ελάχιστες. Θα μπορούσε λοιπόν κάποιος με περισσότερες γνώσεις επί αυτών να μας πει εάν αυτό το απόσπασμα θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι αποτελεί εκδήλωση ταπεινότητας ή αυτοσαρκασμού ή μήπως αντίθετα θεωρούσε ότι αυτός αποτελεί την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα που περιγράφει;
Baby, irony is the spice of life. Μιας που μιλάμε για εκθέσεις... ποιά άλλη τις επιμελείται καλύτερα;Πάντως, ανοιχτομάτη και αίλουρε μαύρε γάτε (the kind I like), η ειρωνεία μας συνιστά (consists) όλους, μη νομίζεις. Χρειάζεται και λίγη συγκατάβαση προς τον Άνθρωπο, με την έννοια που την έλεγε η γιαγιά μου (η οποία είχε τελειώσει την τετάρτη δημοτικού), εννοώντας την ενσυναίσθηση και μια σιωπηλή εκδήλωσή της. Όμως, τώρα που μεγάλωσα, εγώ την χρησιμοποιώ παίζοντας με τις δύο έννοιες, την κανονική και την άλλη, της γιαγιάς, ...έχει πλάκα, σκέψου το. Σαν νόμισμα διπλής όψης, που και οι δυο πλευρές του αμείβουν κατάλληλα την ανθρώπινη ατέλεια και πληρώνουν εξίσου την ανθρώπινη ματαιοδοξία.
Πολύ διεισδυτική η ματιά του Παπαγιώργη, ελπίζω να μην παρεξηγηθεί από κάποιους ως υποτίθεται ελιτίστικη. Όταν η έννοια της τέχνης καθαγιάζεται θέλει θάρρος να καταγγείλεις την συνεχή (και επιδερμική) χρήση της ως μέσον αυτοπροβολής και αυτοεπιβεβαίωσης "καλλιτεχνών", "μαικηνών" και "φιλότεχνου" κοινού.Απλώς αν θέλετε διορθώστε στο "δεν ορρωδεί προς ουδενός" (6η παράγραφος) το "προς" σε "προ" - είναι εμφανώς τυπογραφικό που ξέφυγε κατά την ψηφιοποίηση.
Κατι σχετικο ειχε δημοσιευτει στην Ελευθεροτυπια πριν 24 χρονια. Το κειμενο δεν υπαρχει στο διαδικτυο.Ειναι απο το “Σημειωματαριο ιδεων" του Θαναση Γιαλκετση.ΤΟ ΤΣΙΡΚΟ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣΓιατι ανθει η βιομηχανια των πολιτιστικων εκδηλωσεων ; Ποια σχεση εχει με την αληθινη κουλτουρα ;Του ΧΑΝΣ ΜΑΓΚΝΟΥΣ ΕΤΣΕΝΣΜΠΕΡΓΚΕΡΗ κουλτουρα μας εχει τοσο εξαπλωθει που δεν θα χωραγε ουτε στο γελαδισιο δερμα της Διδως.Οποιος αμφιβαλλει γι' αυτο, ας ριξει μια ματια στο ημερολογιο των εκδηλωσεων που εμφανιζεται καθε βδομαδα στην εφημεριδα, ας μελετησει τις αναγγελιες που καθε μηνα γεμιζουν κατα χιλιαδες τα περιοδικα και ας βυθιστει στα προγραμματα που προσφερονται καθε τριμηνο απο τους οργανωτες : ακαδημιες, ινστιτουτα κουλτουρας, κολεγια, σπιτια του πολιτη, ιδρυματα, φεστιβαλ, εκθεσεις, κυκλοι συζητησης, κεντρα μελετων, γκαλερι, λα'ι'κα πανεπιστημια, πολιτιστικες ενωσεις, μουσεια, φιλολογικα καφενεια, λογοτεχνικες εταιρειες, συνεδριακα κεντρα, πολιτιστικα εργαστηρια, εργασιακες κοινοτητες, εκπαιδευτικα κεντρα, χωροι συναντησεων - και, πιστεψτε, αν αυτη η φραση δεν εχει πλεον τελος δεν ειναι δικο μου το φταιξιμο.Οπου και αν κοιταξει κανεις βλεπει να εμφανιζονται συμποσια, παρουσιασεις, εισαγωγες και εκτελεσεις, συνεδρια, ραδιοτηλεοπτικες ημεριδες, εισηγησεις, αναγνωσεις, στρογγυλα τραπεζια, συζητησεις, συναντησεις με το συγγραφεα, κυκλοι διαλεξεων, διαλογοι, talkshow και σιγουρα δε τελειωνουμε εδω. Οποιος θα ηθελε να συνεχισει τον καταλογο, θα εξαντλουσε την αναπνοη του χωρις να φτασει στο τελος.Αν ολα αυτα θεωρουνται φυσιολογικα, αυτο οφειλεται μοναχα στη συνηθεια. Οποιος θα 'κανε δυο βηματα πισω, για να δει τα πραγματα απο μια ορισμενη αποσταση, θα 'βλεπε οτι προκειται για ενα αληθινα παραξενο φαινομενο. Καταληγουμε να σκεφτουμε οτι ο Γουτεμβεργιος, ο Χερτς και ο Μαρκονι δεν γεννηθηκαν ποτε. Οτι ο Τυπος δεν εχει επινοηθει. Οτι ζουμε σε εναν κοσμο χωρις το ραδιοφωνο και χωρις τις τεχνικες αναπαραγωγης και μεταβιβασης. Προς το τελος του 20ου αιωνα δημιουργηθηκε μπροστα στα ματια μας μια υποκουλτουρα, που μας κανει να πιστευουμε οτι εχουμε επιστρεψει στην αρχαιοτητα 'η στο Μεσαιωνα.Περιπλανωμενοι καλλιτεχνες διασχιζουν τη χωρα. Πλανοδιοι ιεροκυρηκες και ρητορες κυκλοφορουν  συνεχως για να μεταφερουν μηνυματα στους ανθρωπους, σημερα στη μια πολη, αυριο στην αλλη, λες και υποφερουμε απο σοβαρη ελλειψη πληροφοριων και επαφων, λες και ζουμε απομονωμενοι σε ενα θιβετιανο χωριο και χρειαζομαστε τις ειδησεις αυτων των ταξιδιωτων για να ξερουμε τι συμβαινει στον κοσμο.Ισως να προσεγγισουμε μια εξηγηση εξεταζοντας τους τρεις κυριους παραγοντες αυτης της κουλτουρας των εκδηλωσεων.Αυτο που μπορουμε να ορισουμε πιο ευκολα ειναι ο ρολος των οργανωτων.Απο τη στιγμη που το περιφερομενο τσιρκο θα βρει τον "κινητηρα" του, αποκλειεται οποιαδηποτε επιστροφη στην ομαλοτητα. Δεν απομενει παρα μονο η φυγη προς τα μπρος. Εκει οπου δημιουργηθηκε ενα γραφειο συνεδριων πρεπει να γινονται συνεδρια. Αυτος ο μηχανισμος εχει περιγραφει απο τον Παρκινσον ηδη πριν απο εναν αιωνα. Απο τη στιγμη που δημιουργειται μια επαγγελματικη συνθηκη μεσιτων και οργανωτων, συγκροτειται και ο σχετικος μηχανισμος. Δημιουργουνται οργανικες θεσεις απασχολησης, η καταργηση των οποιων, οπως ολοι γνωριζουμε, απαγορευεται απο το εργατικο δικαιο. Υπαρχει επειτα ενας προ'υ'πολογισμος που φυσικα πρεπει να αξιοποιηθει. Για μια καλη διαχειριση χρειαζονται συμβουλοι, προεδροι, αντιπροεδροι, διοικητικα συμβουλια, γενικοι γραμματεις και διοικητικοι εκπροσωποι.Το δευτερο στηριγμα αυτης της κουλτουρας των εκδηλωσεων ειναι οι ερμηνευτες, ο περιπλανωμενος λαος. Οπως σε ολη τη βιομηχανια του θεαματος ετσι και εδω η ιεραρχια ειναι πολυ λεπτη. Οποιος γνωριζει το περιβαλλον, ξερει να διακρινει με την πρωτη ματια τους σταρ απο τους κομπαρσους, τους βιρτουοζους απο τους πληκτικους, την πρωτη κατηγορια απο τη δευτερη. Οποιος εργαζεται στο τσιρκο γνωριζει πολυ καλα ποιος ανεβαινει και ποιος κατεβαινει. Οι μετοχες παρουσιαζουν διακυμανσεις, οπως στο χρηματιστηριο, και μαζι με αυτες και οι αμοιβες. Καμια εκπληξη λοιπον που οι καλυτεροι ερμηνευτες του εαυτου τους μετατρεπουν μια δευτερευουσα δραστηριοτητα σε κυρια πηγη κερδους.Απο δω γεννιεται αμεσως το ερωτημα αν τους μενει ακομη ο χρονος για να ασκουν το επαγγελμα που ειναι γραμμενο στο διαβατηριο τους.Οι φιλοσοφοι που απο καιρο δεν φιλοσοφουν πια, οι κοινωνιολογοι των οποιων το προτιμωμενο πεδιο ερευνας εχει γινει το χολ των ξενοδοχειων, οι ποιητες που υποχρεωνονται να κακογραφουν τους στιχους τους τους στο αεροπλανο δεν αποτελουν πλεον ενα σπανιο φαινομενο. Συμφωνα με εναν προχειρο υπολογισμο, καθε χρονο στη Γερμανια γινονται τουλαχιστον τριαντα χιλιαδες πολιτιστικα γεγονοτα. Γινεται αναποφευκτος ο επαγγελματισμος, εστω με βαση το μοντελο των σοφιστων.Ειναι γνωστο οτι στην αρχαια Ελλαδα υπηρχαν ακροβατες του λογου που ηταν διατεθειμενοι, με την αναλογη αμοιβη, να εκφωνουν ωραιους λογους για το ενα 'η το αλλο θεμα. Μια τετοια λυση θα 'πρεπε να αποδυναμωνει τη θεση των λιγων στοχαστων που ειναι ακομη πεισμενοι οτι ο τοπος της εργασιας τους ειναι το γραφειο.Σε αυτο το παιχνιδι ο μεγαλος αγνωστος - καθως και το τριτο στηριγμα - ειναι το κοινο. Δεν μπορουμε να αρνηθουμε οτι μερα με τη μερα ολο και περισσοτερα προσωπα συχναζουν στους ιερους τοπους της λατρειας, οπου επιδεικνυονται αυτοι οι πλανοδιοι εργατες του πνευματος. Και εδω βρισκομαστε μπροστα σε ενα μυστηριο. Γιατι οι ανθρωποι να υποβαλλονται στην ταλαιπωρια να χασουν το δειπνο τους, να στριμωχτουν στα δημοσια μεσα μεταφορας, να αναζητησουν μια baby sitter, μονο και μονο για να ακουσουν, σε μια αιθουσα με κακο κλιματισμο, κεφαλαια μυθιστορηματων, διδακτορικες εργασιες, ταξιδιωτικες αφηγησεις, αναμνησεις, επιχειρηματολογιες και ποιηματα που θα μπορουσαν να βρουν χωρις κοπο και σε λογικες τιμες στο πιο κοντινο βιβλιοπωλειο ;Αυτο παραμενει μυστηριο. Προκειται μηπως για μια αντιδραση στην ανωνυμια των μεσων μαζικης επικοινωνιας, για την απελπισμενη αποπειρα να ξαναβρεθει κατι παρομοιο με μια βραδινη συναθροιση φιλων ;"Η μηπως το κοινο εχει την αυταπατη οτι η εισοδος του φιλοξενομενου στη σκηνη ειναι πιο αυθεντικη απο ολα αυτα που μπορει να τυπωνει και να ταχυδρομει ;Για το ρητορα η ομιλια του ειναι η τελευταια λεξη του στοχασμου. Ισχυει ο σιδερενιος νομος της επαναληψης, δεν προβλεπονται εκπληξεις. Να μια μικρη επιλογη απο το μενου της εποχης : Δημοκρατια και κριση των αξιων. Μελλον χωρις εμπιστοσυνη ; Πολυπολιτισμικη κοινωνια - ενα προβλημα ταυτοτητας ; Το τελος της ιστοριας - μυθος 'η πραγματικοτητα ; Το μεταμοντερνο εφτασε στο τελος του ; Γιατι σιωπουν οι διανοουμενοι ; Εχει ακομη μελλον η αριστερα ; κοκ.Αλλιμονο ομως για οποιον μπαινει αληθινα στην ουσια αυτων των θεματων. Απο τη μια μερια ειναι αοριστα, ενω απο την αλλη εχουν πολυ μεγαλο ευρος ωστε να μπορουν να αναλυθουν σε διαστημα μικροτερο της μιας ωρας.Και γιατι οχι, θα μπορουσε να αντιτεινει ενας σκληρος μανατζερ, αν ολοι οσοι μετεχουν στο παιχνιδι ειναι ευχαριστημενοι ; Στο βαθος προκειται για μια απο τις λιγες βιομηχανιες που ανθουν ακομη και σε καιρους υφεσης. Δεν θα 'πρεπε να ειμαστε ευχαριστημενοι που αυτη η βιομηχανια, αν και εχει οικοδομηθει, οπως ειπαμε, πανω σε πολυ ευθραυστες βασεις, αντιστεκεται στην κριση ;Απο τον τζιρο των δισεκατομμυριων της ωφελουνται και οι σιδηροδρομοι, οι αεροπορικες εταιρειες, οι ταξιδιωτικες επιχειρησεις, τα ξενοδοχεια. Ευτυχως που ακουμε και αυτον τον ψιθυρο. Γιατι απο το αλλο αφτι ακουμε να μιλανε καθε μερα για οικονομιες και περικοπες. Εδω χανεται μια βιβλιοθηκη, εκει κλεινει ενα θεατρο, για να μη μιλησουμε για τα παραπονα των πανεπιστημιων και τους θρηνους των σχολειων. Μονο η αγορα των πολιτιστικων εκδηλωσεων ενφανιζεται ακεραιη, σαν να 'ναι απροσβλητη απο τις συμφορες της οικονομιας. Περιεργη εξαιρεση !Αλλα η αληθινη κουλτουρα εναι μια υποθεση σιωπηλη και ελαχιστα επιδεικτικη. Ο ενας ανοιγει ενα βιβλιο, ο αλλος παιζει κατι στο φλαουτο. Η αναστηλωτρια αφαιρει λιγη απο την κιτρινισμενη επιφανεια, ο συνθετης σκυβει πανω στην παρτιτουρα, ο ερευνητης εχει μια ιδεα. Και ουτω καθεξης. Ολα αυτα δεν μπορουν να γινουν μπροστα σε μια τηλεοπτικη καμερα, δεν βρισκουν θεση στην εφημεριδα.Σε οποιον διαχειριζεται τους προ'υ'πολογισμους, κατανεμει χρηματοδοτησεις, μοιραζει κεφαλαια, δηλαδη στους πολιτικους, η κουλτουρα, οπου αυτη ειναι αληθινα παραγωγικη, δεν προσφερει ευκαιριες για επιδειξη. Αντιθετα ενα ωραιο συνεδριο για τη New Age 'η ενα θορυβωδες φεστιβαλ, κανουν τους ανθρωπους να μιλουν για σενα, σημαινουν παρουσια στην τηλεοραση, χαιρετισμους πρεσβευτων, συνεντευξεις στον τυπο : μαννα εξ ουρανου για καθε πολιτικο που ασχολειται με την κουλτουρα και υποφερει γιατι ο συναδελφος του απο το υπουργειο Υγειας του κλεβει παντα την παρασταση. Γι' αυτο θα ηταν ολοτελα ανοητο να περιοριζονται τα εξοδα αυτου του περιπλανωμενου τσιρκου. Ολα μπορουν να κλεισουν και να περικοπουν, αλλα για τους πολιτικους της κουλτουρας το μοναδικο πραγμα που πρεπει να μεινει αθικτο ειναι το παρκο των διασκεδασεων.Γι' αυτο εγω ζητω να αναβληθουν για δυο χρονια ολες οι εκδηλωσεις που προσπαθησα να καταγραψω στην αρχη. Δεν θελω βεβαια να καταργησω την ελευθερια της γνωμης και της συναθροισης που την εγγυαται το συνταγμα. Θα ηθελα μονο, οποιος θελει να νοικιασει την αιθουσα ενος καφενειου 'η ενα ολοκληρο συνεδριακο κεντρο για να μιλησει για τον κοσμο ως προσποιηση 'η για το μελλον της απουσιας μελλοντος, να πληρωσει απο την τσεπη του 'η να βαλει να πληρωσουν οσοι θα 'ρθουν να τον ακουσουν. Τα δημοσια χρηματα που θα εξοικονομηθουν με αυτο τον τροπο να διατεθουν για τη διαχειριση και τη βελτιωση των βιβλιοθηκων μας. Αν μια πολη αποδεχτει αυτη την προταση μου, εγω θα διαθεσω στον προ'υ'πολογισμο της το ποσο του τελευταιου μου βραβειου. Και για να δειξω οτι μιλω σοβαρα.Hans Magnus EnzensbergerΠηγη :  Κυριακατικη - 20 Μαρτιου 1994 - σελ. 26 Προσφατη συνεντευξη του. http://www.guardian.co.uk/books/2010/may/15/hans-magnus-enzensberger-interview
Μεστό κείμενο, όλο αλήθειες. Δεν αναφέρεται όμως, ΠΟΤΕ ΓΡΑΦΤΗΚΕ (σχετίζεται πολύ και ειδικότερα ,με το 3. παρακάτω).Απομωνώνω :1. "Μια απλή έρευνα ... θα παρουσίαζε την εικόνα μιας κοινωνίας που δεν έχει άλλη μέριμνα από το θεάσθαι και θεατρίζεσθαι. Και λοιπόν; "Λέγε με κοινωνικά δίκτυα...2. "Πώς να σπείρουμε όμως, όταν ακόμα και η λέξη «καλλιέργεια» εξοστρακίστηκε από το λεξιλόγιο -για να παραδώσει τη θέση της στη ρομαντική χαζοεξαδέλφη της που τη φωνάζουν κουλτούρα; Η στρέβλωση σχίζει χασέδες, είναι το ντόπιο πετροδολάριο. "Mόλις προ ημερών - σε σχόλιό μου πάνω στο άρθρο του Δημητριάδη,-, ανέφερα για έλλειμμα καλλιεργημένης Αριστεράς.Και δέχθηκα το ειρωνικό σχόλιο κάποιου : "Ο όρος «καλλιεργημένη αριστερά» τι ορίζει ακριβώς; Υπάρχει και ελευθέρας βοσκής; " Πηγή: www.lifo.grΤι να απαντήσεις ; Επέλεξα το τίποτα.3. "Σε μια εποχή που η εκπαίδευση πρέπει να θωρακίζεται και να αλλάζει ταχύτητες για να προλάβει το μέλλον, η εγχώρια εκπαιδευτική αρένα έχει αφήσει τα θρανία για να κολακεύσει τον συνδικαλισμό. Δυστυχώς, η μαθητιώσα νεολαία μαθητεύει λαμπρά στον δικό της συνδικαλισμό καταλαμβάνοντας τα σχολεία. Όποιος θέλει τον καρπό αλλά αγνοεί τις ρίζες, τελικά θα φάει τα ίδια του τα δάχτυλα -μέχρι τον καρπό." Πηγή: www.lifo.grΜην ξεχνάμε από που ξεκίνησε ο ΠΘ μας...Με τα αγγλικά του, "την Μυτιλήνη και την Λέσβο", τις περίεργες παροιμίες κ.ά. ...'Εβλεπε μπροστά ο Παπαγιώργης.
Αυτά συμβαίνουν όταν σου μαζεύουν τις φράουλες, σου χτίζουν τα σπίτια, σου φτιάχνουν το νεροχύτη και σου πλένουν τα πιάτα «Οι Άλλοι» γιατί εσένα σε έχουν μόλις «ξεβλαχέψει» ο Κωστόπουλος και οι Ολυμπιακοί. Το ρίχνεις στη «φανφάρα», σεμνά και ταπεινά.. ή στα μεταπτυχιακά.4 χρόνια μετά, έρχεται το πρώτο σώσιμο και 11 χρόνια μετά ο όλεθρος είναι παρών.Η Ελλάδα σε λίγο θα υφίσταται μόνο μέσω Skype και όμως ακόμα δεν έχουμε συνειδητοποιήσει τίποτα.