«Τον σκότωσαν στο ξύλο», διαβεβαιώνει: «Όλα τα τα μέχρι τώρα στοιχεία - το υπάρχον οπτικοακουστικό υλικό, οι μαρτυρίες, οι ιατροδικαστικές γνωματεύσεις - απλώς επαληθεύουν ό,τι όλοι καταλάβαμε εξαρχής βλέποντας τα πρώτα βίντεο». Δηλώνει μάλιστα ιδιαίτερα σοκαρισμένη από την «εγκληματική ετοιμότητα» των δραστών η οποία «οφειλόταν στην πεποίθησή τους ότι είχαν απέναντί τους ένα περιθωριακό άτομο, μια ανάξια ζωή», κάτι που προσδίδει και ρατσιστικά κίνητρα στην πράξη τους (σχετική διερεύνηση παρήγγειλε εισαγγελέας του Αρείου Πάγου). Η οικογένεια του Ζακ ζήτησε ήδη μέσω των τριών δικηγόρων της Πολιτικής Αγωγής – Κλειώ Παπαπαντολέων, Άννυ Παπαρούσου, Χρύσα Πετσιμέρη - να μετατραπεί το κατηγορητήριο σε ανθρωποκτονία από πρόθεση με ενδεχόμενο δόλο, εφόσον οι δράστες, όπως υπογραμμίζει, είχαν πλήρη επίγνωση ότι μπορεί τα χτυπήματά τους να επέφεραν το μοιραίο.
Όλα αυτά αναμένοντας τη μελέτη ενός αδημοσίευτου ακόμα βίντεο με αρκετά διαφωτιστικό περιεχόμενο, που μαζί με όλο το υπάρχον οπτικοακουστικό υλικό θα τεθεί υπόψη του ανεξάρτητου διεθνούς ερευνητικού κέντρου Foresnic Architecture (FA) για ενδελεχή ανάλυση, σε συνδυασμό με ό,τι άλλο κατατεθεί στην ψηφιακή πλατφόρμα που δημιούργησε και όπου καθένας μπορεί να αποστείλει ανώνυμα την όποια τυχόν μαρτυρία του. Διότι ο φόνος του Ζακ δεν μπορεί πια να αντιμετωπίζεται σαν ένας άγριος, ομαδικός βιασμός για τον οποίο ένοχο βρίσκεται το ίδιο το θύμα. Η παγιδευμένη, δαρμένη και θανάσιμα καθηλωμένη στον πεζόδρομο της Γλάδστωνος αλήθεια αξιώνει την πλήρη αποκάλυψή της, κόντρα στην παραπληροφόρηση που εκπορεύτηκε από κάποια ΜΜΕ αλλά και «κύκλους» της ΕΛΑΣ, κόντρα επίσης στις ανθρωποφάγες ετυμηγορίες μερίδας των σόσιαλ μίντια.
Για μένα δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτοί οι δύο άνθρωποι, ο κοσμηματοπώλης και ο συνεργός του μεσίτης, αποδέχονται απολύτως – αυτό είναι το στοιχείο του ενδεχόμενου δόλου – τη θανάτωσή του. Όταν με τόση ένταση, συντονισμένα και επανειλημμένα κλωτσάς από κοινού ένα πεσμένο άνθρωπο στο κεφάλι, δεν θεωρείς ότι θα πάθει κεφαλαλγία.
Κατηγορίες έχουν επίσης απαγγελθεί σε τέσσερις από τους εμπλεκόμενους αστυνομικούς (απολογούνται την προσεχή Τετάρτη 12/12 στον ανακριτή), οι οποίοι αφενός πιθανόν να του έδωσαν σε δεύτερο χρόνο τη «χαριστική βολή» - δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που αγριότητες ενστόλων μακελεύουν ζωές -, αφετέρου άφησαν ανενόχλητους τους αρχικούς δράστες, τον κοσμηματοπώλη και τον μεσίτη κι εγκατέλειψαν τη σκηνή του εγκλήματος, με συνέπεια να χαθούν πολύτιμα στοιχεία. Επιπλέον, παρά τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις, η αστυνομία εξακολουθεί να δείχνει «απρόθυμη» να συνεργαστεί αποτελεσματικά με τις ανακριτικές αρχές, κάτι που πρόσφατα κατήγγειλε και η Διεθνής Αμνηστία.
«Ο άνθρωπος πέθανε στα χέρια της αστυνομίας και ακόμα ψάχνονται εάν υπάρχει πειθαρχικό παράπτωμα. Λυπάμαι που το λέω, αλλά είναι στο όριο του γελοίου αυτό που συμβαίνει... Η ελληνική αστυνομία συστηματικά αυτοεξαιρείται από τους κανόνες δικαίου, απολαμβάνοντας διαχρονικά ένα καθεστώς διαρκούς και ιδιότυπης ασυλίας από την Πολιτεία», λέει χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας τη «σκανδαλώδη» ατιμωρησία αστυνομικών που παραβατούν, τις πολλές σε βάρος της ΕΛΑΣ καταδικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) και τα σχετικά πρόστιμα που μάλιστα αντί των ενόχων σπεύδει να καταβάλλει το δημόσιο, δηλαδή όλοι εμείς! Ευθύνες καταλογίζει επίσης στη δικαστική εξουσία, την προβληματίζει δε γενικότερα η ευκολία της καταφυγής στη βία – το τρομακτικό αυτονόητο της βαρβαρότητας όπως αποτυπώθηκε στη φράση «αυτή είναι η πρακτική και σε όποιον αρέσει» του αστυνομικού εκπροσώπου ως κοινωνικό πρόταγμα -, καθώς επίσης η καλλιεργούμενη «δυσανεξία» απέναντι σε ό,τι παρεκκλίνει από τις κυρίαρχες νόρμες.
— Μετά και την οριστική ιατροδικαστική γνωμάτευση, η οικογένεια του Ζακ ζήτησε μέσω των δικηγόρων της Πολιτικής Αγωγής να αλλάξει το κατηγορητήριο από θανατηφόρα σωματική βλάβη σε ανθρωποκτονία εκ προθέσεως.
Πράγματι ζητήσαμε με υπόμνημα τη μεταβολή της κατηγορίας σε ανθρωποκτονία από πρόθεση με ενδεχόμενο δόλο. Αυτό θεωρούμε ότι προκύπτει από το μέχρι τώρα ανακριτικό υλικό – καταθέσεις μαρτύρων, τις δύο ιατροδικαστικές εκθέσεις που υπάρχουν στη δικογραφία, τόσο του δικού μας τεχνικού συμβούλου όσο και των πραγματογνωμόνων που όρισε η ανάκριση, καθώς και από το οπτικοακουστικό υλικό. Θεωρούμε δηλαδή ότι έγινε αυτό ακριβώς που είδαμε: τον Ζακ τον σκότωσαν στο ξύλο.
— Όταν λέμε «με ενδεχόμενο δόλο»;
Για μένα δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτοί οι δύο άνθρωποι, ο κοσμηματοπώλης και ο συνεργός του μεσίτης, αποδέχονται απολύτως – αυτό είναι το στοιχείο του ενδεχόμενου δόλου – τη θανάτωσή του. Όταν με τόση ένταση, συντονισμένα και επανειλημμένα κλωτσάς από κοινού ένα πεσμένο άνθρωπο στο κεφάλι, δεν θεωρείς ότι θα πάθει κεφαλαλγία.
— Είχατε ως Πολιτική Αγωγή επισημάνει εξαρχής ότι η αστυνομία δεν συνεργάζεται ως όφειλε με τις ανακριτικές αρχές για τη διαλεύκανση της υπόθεσης. Βελτιώθηκε καθόλου η κατάσταση μετά κι από τη συνάντησή σας με την υπουργό Προστασίας του Πολίτη;
Όχι, η αστυνομία εξακολουθεί σταθερά να αδρανεί και να διαχειρίζεται επικοινωνιακά το ανακριτικό υλικό κατά την κρίση της. Αυτό που συνέβη εξαρχής και είναι μάλλον ανεπανόρθωτο, είναι πως η σκηνή του εγκλήματος εγκαταλείφθηκε πλήρως. Ούτε στοιχεία συλλέχθηκαν, ούτε αυτόπτες μάρτυρες αναζητήθηκαν άμεσα. Ένα πολύ ενδιαφέρον και αξιοποιήσιμο ποινικά υλικό έχει πιθανότατα χαθεί οριστικά. Αυτό το κενό αναπληρώνεται εν μέρει από τα υπάρχοντα βίντεο – και γι' αυτό αναζητάμε κι άλλα- όσο και από τους αυτόπτες μάρτυρες που προσήλθαν αυτοβούλως και κατέθεσαν.
— Με βάση τα μέχρι τώρα στοιχεία αλλά και τις ιατροδικαστικές γνωματεύσεις, είμαστε νομίζω πια απόλυτα βέβαιοι ότι ο Ζακ ούτε μπήκε να κλέψει, ούτε ήταν υπό την επήρεια ουσιών. Αυτό που παραμένει αινιγματικό είναι το «πριν», το πώς και γιατί βρέθηκε μέσα στο κοσμηματοπωλείο της Γλάδστωνος.
Αυτό δυστυχώς δεν το ξέρει κανείς, ούτε και οι φίλοι του μπορούν να το εξηγήσουν. Εκείνο πάντως που προκύπτει από κάποιες καταθέσεις της δικογραφίας είναι ότι τον είχαν δει διάφοροι περαστικοί να καλεί σε βοήθεια. Άρα έχει λογικά προηγηθεί κάποιο επεισόδιο.
— Πόσο στέκει ότι ο Ζακ μπορεί να είχε κάποιου είδους συναλλαγή με τον κοσμηματοπώλη από την οποία πιθανόν προέκυψε «παρεξήγηση»;
Θεωρώ ότι βρέθηκε τυχαία εκεί. Το σίγουρο είναι πως δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι ο Ζακ εμπλεκόταν με οποιονδήποτε τρόπο σε παραβατικές καταστάσεις.
— Κάλεσμα για τη συλλογή στοιχείων σχετικά με την υπόθεση έκανε πρόσφατα και το ερευνητικό γραφείο Foresnic Architecture (FA), η δουλειά του οποίου πάνω στο οπτικοακουστικό υλικό της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα υπήρξε ιδιαίτερα διαφωτιστική.
Έτσι είναι πράγματι και γι΄αυτό πιστεύουμε ότι μπορεί να βοηθήσει και στην περίπτωση του Ζακ. Πέρα από το υπάρχον οπτικοακουστικό υλικό, το FA έφτιαξε μια διαδικτυακή πλατφόρμα στην οποία όποιος έχει οπτικοακουστικό υλικό ή ακόμα και μόνο ηχητικό μπορεί να το ανεβάσει ανώνυμα.
Τονίζω το «ανώνυμα» γιατί πολλοί άνθρωποι έχουν μια επιφυλακτικότητα με τα δικαστήρια, φοβούνται ότι θα μπλέξουν. Σε κάθε περίπτωση, είναι εσφαλμένη αυτή η εντύπωση. Μπορεί κάποιος να χάσει λίγο χρόνο καταθέτοντας σε έναν ανακριτή ή στο ακροατήριο, αλλά πρέπει να σταθμίσει ότι μπορεί να συμβάλλει αποφασιστικά στην εξιχνίαση ενός βίαιου εγκλήματος.
— Εικάζεται επίσης ότι ο κοσμηματοπώλης και ο μεσίτης είτε γνώριζαν, είτε «υποψιάζονταν» την ταυτότητα του θύματος. Έχει πιστεύετε βάση αυτό και αν ναι, μπορεί το έγκλημα να χαρακτηριστεί ρατσιστικό;
Αυτή η εκδοχή είναι ήδη υπό διερεύνηση κατόπιν παρέμβασης της κ. Εισαγγελέως του Αρείου πάγου. Υπάρχουν όντως στην υπόθεση αυτή ρατσιστικά στοιχεία, τα οποία ακόμα και εάν δεν έχουν επίπτωση στην ποινική μεταχείριση των δραστών, έχουν μια ιδιαίτερη σημασία. Είναι νομίζω προφανές ότι η συμπεριφορά όλων ανεξαιρέτως των δραστών, η αγριότητα που επέδειξαν αλλά και η αδιαφορία απέναντι σε έναν άνθρωπο που ψυχορραγούσε οφειλόταν στην πεποίθησή τους ότι είχαν απέναντί τους ένα «περιθωριακό» άτομο, μια ανάξια ζωή.
— Όσον αφορά τουλάχιστον τους ένστολους, υπάρχει η ανοικτή παραδοχή του συνδικαλιστικού τους εκπροσώπου ότι «αυτή είναι η πρακτική και σ' όποιον αρέσει».
Αυτή ήταν μια δήλωση προφανώς απαράδεκτη και ταυτόχρονα απολύτως ειλικρινής: Ο εκπρόσωπός τους συμπύκνωσε σε μια φράση αυτό ακριβώς που σκέφτονται και πράττουν. Η αστυνομία συστηματικά αυτοεξαιρείται από τους κανόνες δικαίου και είναι λογικό, αφού απολαμβάνει ένα καθεστώς διαρκούς και ιδιότυπης «ασυλίας» από την Πολιτεία.
Η συστηματική ατιμωρησία των σωμάτων ασφαλείας είναι σκανδαλώδης στη χώρα μας και δεν βλέπω να υπάρχει ούτε η ελάχιστη μετατόπιση στο ζήτημα αυτό. Φαντάζεστε εκπρόσωπο οποιουδήποτε άλλου συνδικάτου να εκστόμιζε κάτι αντίστοιχο; Σκεφτείτε το εξής παράδειγμα: Μια νοσοκόμα που φροντίζει έναν εγχειρισμένο καρδιοπαθή ή έναν καρκινοπαθή στο τελευταίο στάδιο να τον πετάξει κάτω από το κρεβάτι για να του αλλάξει τα σεντόνια και στη συνέχεια να βγει το σωματείο της να πει «έτσι δουλεύουμε εμείς και σ' όποιον αρέσει»;
Η ελληνική αστυνομία έχει βεβαρημένο παρελθόν – υπάρχουν καταδικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για περιστατικά κατάχρησης βίας, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης, κάποια εκ των οποίων είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο, όλες δε κάνουν λόγο για ελλιπή και αναποτελεσματική διερεύνηση και τιμωρία των δραστών.
— Αφορά άραγε μόνο στην Ελλάδα αυτό ή πρόκειται για μια διεθνή πρακτική που γίνεται μάλιστα ολοένα πιο απροσχημάτιστη;
Δεν υπάρχει «αγγελική» αστυνομία πουθενά στον πλανήτη, αυτό είναι δομικό της χαρακτηριστικό. Μόνο όμως σε τριτοκοσμικές χώρες απολαμβάνουν σε τέτοιο βαθμό το «ακαταλόγιστο» όσο στην Ελλάδα. Οι ΕΔΕ που κατά καιρούς εξαγγέλλονται έχουν καταλήξει ανέκδοτο. Ουδείς περιμένει τίποτα από αυτές, αφού η συγκάλυψη, η μεροληψία και η άρνηση διερεύνησης είναι περίπου η κανονικότητα. Γι' αυτό άλλωστε συστάθηκε πριν δυο χρόνια και ο ανεξάρτητος μηχανισμός διερεύνησης τέτοιων περιστατικών από το Συνήγορο του Πολίτη.
Η υπόθεση του Ζακ είναι υπό πειθαρχική διερεύνηση σχεδόν τρεις μήνες και ακόμα προβληματίζονται εάν η σύλληψη ενός ημιθανούς προσώπου πρέπει να γίνεται έτσι. Ο άνθρωπος πέθανε στα χέρια της αστυνομίας και ακόμα ψάχνονται εάν υπάρχει πειθαρχικό παράπτωμα. Λυπάμαι που το λέω, αλλά είναι στο όριο του γελοίου αυτό που συμβαίνει.
Και δεν είναι φυσικά μόνο οι πρακτικές αλλά και ο δημόσιος λόγος της αστυνομίας στο ίδιο μοτίβο: από τα τόσα περιστατικά ωμής βίας, κάποια εκ των οποίων τα έχουμε δει και on camera, η μοναδική περίπτωση που βγήκαν αστυνομικοί να διαμαρτυρηθούν δημόσια και να ζητήσουν εισαγγελική παρέμβαση για συμπεριφορά συναδέλφου τους ήταν για τον Μιχάλη Λώλη επειδή φωτογραφήθηκε να φιλιέται με τον σύντροφό του κάτω από τη σημαία! Μόνο αυτό δεν άντεξαν, το διεμβολισμό της «αρρενωπότητας» του σώματος.
— Πού να μην είχαν δηλαδή και τα χέρια τους «δεμένα», όπως συχνά παραπονιούνται... Κάπου εδώ βέβαια μπαίνει το ερώτημα αν την αστυνομική βία, αυθαιρεσία και ασυδοσία δεν καταφέρει να πατάξει ούτε μια κυβέρνηση που θεωρητικά έχει τις καλύτερες προθέσεις επ'αυτού και το διαφημίζει δεόντως, τότε ποιος.
Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση κι εξαρτάται από το πότε η Πολιτεία θα αποφασίσει να πάρει επιτέλους τον εαυτό της στα σοβαρά και θα σταματήσει να γελοιοποιείται. Υπάρχει στην Ελλάδα ένα διαρκές «μπρα ντε φερ» μεταξύ Πολιτείας και αστυνομίας, όπου μονίμως κερδισμένη βγαίνει η δεύτερη.
Η σιωπηρή απειλή ότι «αν μας πειράξεις, θα κατεβάσουμε τις ασπίδες» είναι διαρκώς παρούσα. Δεν μπορεί το αντίτιμο σε αυτό να είναι το «βαράτε ελευθέρως». Και θα ήθελα να επισημάνω και κάτι ακόμα: το «κοστούμι» της αστυνομικής βίας στοιχίζει πανάκριβα στο ελληνικό Δημόσιο, δηλαδή στους έλληνες πολίτες.
Πριν λίγες μέρες η Ελλάδα καταδικάστηκε σε αποζημίωση 110.000 ευρώ για την επέμβαση των ΕΚΑΜ στις φυλακές Γρεβενών, πριν ένα-δυο χρόνια βγήκε η απόφαση του Διοικητικού Εφετείου για τον Κύπριο φοιτητή και επιδίκασε αποζημίωση ύψους 600.000 ευρώ και αυτά είναι μόνο κάποια παραδείγματα. Και το Δημόσιο δεν κάνει αναγωγή να ζητήσει τα λεφτά του από αυτούς που σπάνε πλάκα βασανίζοντας ανθρώπους. Φαίνεται πως «όλοι μαζί τους δέρνουμε».
Είναι νομίζω προφανές ότι η συμπεριφορά όλων ανεξαιρέτως των δραστών, η αγριότητα που επέδειξαν αλλά και η αδιαφορία απέναντι σε έναν άνθρωπο που ψυχορραγούσε οφειλόταν στην πεποίθησή τους ότι είχαν απέναντί τους ένα «περιθωριακό» άτομο, μια ανάξια ζωή.
— Η δικαιοσύνη δεν φέρει άραγε το δικό της μερίδιο ευθύνης για τέτοια φαινόμενα;
Σαφώς έχει ευθύνες και ο δικαστικός μηχανισμός, οι οποίες ομοίως αποτυπώνονται στις καταδίκες του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Η ελλιπής και αναποτελεσματική διερεύνηση περιστατικών αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας δεν αφορά μόνο τον πειθαρχικό έλεγχο αλλά και τον ποινικό. Οφείλω πάντως να σημειώσω πως στη συγκεκριμένη υπόθεση, η διεύρυνση της κατηγορίας και σε βάρος των ενστόλων που ενήργησαν τη σύλληψη έγινε από τον ίδιο τον ανακριτή, κάτι που βρίσκω εξαιρετικά σημαντικό, ακόμα και εάν έχουμε διαφορετική προσέγγιση για το χαρακτηρισμό των αξιόποινων πράξεων.
— Τι σας συγκλόνισε προσωπικά περισσότερο στη δολοφονία του Ζακ;
Η εγκληματική ετοιμότητα σε συνδυασμό με την τόση αγριότητα. Και θεωρώ ότι είναι ένα δυσοίωνο κοινωνικά σημάδι που πρέπει να εξετάσουμε με μεγάλη προσοχή. Υπάρχει ένα αόρατο νήμα που ενώνει διάφορες τέτοιες συμπεριφορές, με τελευταίο κρούσμα τη δολοφονία του νεαρού κοριτσιού στη Ρόδο, της 21χρονης Ελένης Τοπαλούδη. Υπάρχει διάχυτη μια δυσανεξία, μια βαθειά δυσφορία για τον άλλον, για τον κάθε «άλλον» και αυτό αποτυπώνεται με ωμή, πρωτογενή, «καθαρή» βία. Και η βία αυτή συνεχίζεται μετά στα social media σε βάρος των νεκρών, που θέλουμε να τους χρεώσουμε και το λογαριασμό...
______
Η Κλειώ Παπαπαντολέων είναι συνήγορος της Πολιτικής Αγωγής του Ζακ Kωστόπουλου και πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ)
σχόλια