Η «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» παραμένει καίρια, διαχρονική και αγαπημένη

Η «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» παραμένει καίρια, διαχρονική και αγαπημένη Facebook Twitter
Η ταινία τα λέει όλα και με το παραπάνω περί ερωτικών ναρκοπεδίων με τον πιο βαθύ και συναρπαστικό τρόπο.
3

Δεκαπέντε χρόνια, λέει, έχουν περάσει από την πρεμιέρα της «Αιώνιας λιακάδας ενός καθαρού μυαλού». Δεν θα μου φαινόταν παράξενο αν ήταν είκοσι πέντε ή πέντε. Η ουσία είναι ότι τη θυμάμαι σαν τώρα, ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά και η διαχρονικότητά της είναι για μένα απολύτως κατοχυρωμένη.

Η ταινία τα λέει όλα και με το παραπάνω περί ερωτικών ναρκοπεδίων με τον πιο βαθύ και συναρπαστικό τρόπο, κι από εκεί και πέρα άλλη ευθύνη δεν φέρει, κι ας κάνει ο καθένας τα κουμάντα του.

Καταρχάς αυτός ο τίτλος. Μακρύς, «αιώνιος», περιφραστικός, αφηρημένος, φωτεινός με υπόσχεση διαύγειας αλλά και με πρόγνωση βροχόπτωσης, γιατί έτσι πάνε αυτά τα πράγματα – στη ζωή αλλά κυρίως στον έρωτα.

Ο Τσάρλι Κάουφμαν, ο αμφίθυμος, μονήρης και συναρπαστικά ιδιοσυγκρασιακός σεναριογράφος της ταινίας –για την οποία πήρε και το αντίστοιχο Όσκαρ σε μια σπάνια στιγμή «καθαρού μυαλού» εκ μέρους της Ακαδημίας– έκλεψε τον τίτλο από έναν στίχο του επικού ποιήματος του Alexander Pope, Eloisa to Abélard, με θέμα το τραγικό ειδύλλιο του Αβελάρδου και της Ελοΐζας («Αιώνια λιακάδα του καθαρού μυαλού! / Κάθε προσευχή δεκτή και κάθε ευχή διωγμένη» – δική μου μεταφραστική εκδοχή).

Το κέντρο βάρους όμως αλλά και η καρδιά της ταινίας ανήκουν στον τρόπο που ενσαρκώνει η Κέιτ Γουίνσλετ τις προσμονές, τις μοιρολατρίες, τις απογοητεύσεις, το τζάμπα ξόδεμα, το αιώνιο στοίχειωμα του ρομαντικού έρωτα, ο οποίος τελικά δεν χρειάζεται να είναι αναγκαστικά μονόπρακτο έργο, μπορεί να έχει και δεύτερη πράξη.

Το ποίημα είναι του 18ου αιώνα, αλλά ο θεολόγος Αβελάρδος και η νεαρή διανοούμενη της εποχής (και εχμμ, μαθήτριά του) Ελοΐζα, ερωτεύτηκαν ο ένας τον άλλον κατά τον 12ο αιώνα και στη συνέχεια αποφάσισαν να παντρευτούν κρυφά, ιδέα που απεδείχθη πολλαπλώς καταστροφική και για τους δύο όταν αποκαλύφθηκε.

Η Ελοΐζα οδηγήθηκε κακήν κακώς σε μοναστήρι, ενώ ο Αβελάρδος τιμωρήθηκε με ευνουχισμό και οριστική διακοπή της πολλά υποσχόμενης καριέρας του στην Καθολική εκκλησία.

Η «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» παραμένει καίρια, διαχρονική και αγαπημένη Facebook Twitter
Οι δύο ήρωες έχουν περάσει τα τριάντα – νέοι ακόμα αλλά με τις δικαιολογίες της νιότης να στερεύουν δραματικά.

Υπάρχει επίσης η επίδραση της ταινίας «Σ' αγαπώ, σ' αγαπώ» που γύρισε ο Αλέν Ρενέ το 1968, και θα λέγαμε ότι ανήκει κι αυτή στο υβριδικό φιλμικό είδος που συνδυάζει ευφάνταστη επιστημονική φαντασία και αμείλικτη ρομαντική πραγματικότητα.

Κι εκεί, όπως και στην «Αιώνια λιακάδα...», υπάρχει κατάργηση της γραμμικής αφήγησης, σβήσιμο και ανασκευή της μνήμης και μια εταιρεία που πειραματίζεται με ταξίδι στον χρόνο και διαχείριση αναμνήσεων.

Μόνο που στην ταινία του Ρενέ, το επιστημονικό πείραμα στο κέντρο της πλοκής έχει πιο τραγικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις.

Τα οριστικά χάπι εντ όμως και οι εξωφρενικές τραγωδίες συμβαίνουν συνήθως μόνο στο σινεμά ή στην επικολυρική ποίηση.

Το εκπληκτικό με την ταινία του Μισέλ Γκοντρί είναι –μεταξύ άλλων– πόσο αληθινή μοιάζει ως απόπειρα καταγραφής όλων των σταδίων μιας ρομαντικής σχέσης, παρά το φανταστικό / φαντασιακό πλαίσιο της.

Τόσο οδυνηρά αληθινή μάλιστα –«αμάν, μας πιάσανε – όλους μας», θυμάμαι να σκέφτομαι εκείνη την πρώτη φορά που την είδα– σε σχέση ειδικά με οποιαδήποτε άλλη ρομαντική κομεντί, που έχω δυσκολευτεί να την ξαναδώ ολόκληρη, παρότι διαθέτει και ελπιδοφόρο (μάλλον) φινάλε για το κοινό μέλλον του Τζόελ (Τζιμ Κάρεϊ) και της Κλεμεντάιν (Κέιτ Γουίνσλετ).

Η «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» παραμένει καίρια, διαχρονική και αγαπημένη Facebook Twitter
Το εκπληκτικό με την ταινία του Μισέλ Γκοντρί είναι πόσο αληθινή μοιάζει ως απόπειρα καταγραφής όλων των σταδίων μιας ρομαντικής σχέσης.

Οι δύο ήρωες έχουν περάσει τα τριάντα – νέοι ακόμα αλλά με τις δικαιολογίες της νιότης να στερεύουν δραματικά. Ο Τζόελ είναι ένας συγκρατημένος φλώρος με ήπια (ή όχι και τόσο ήπια) κατάθλιψη που ερωτεύεται ένα κορίτσι με μπλε μαλλιά και πορτοκαλί hoodie που λέγεται Κλημεντίνη και μοιάζει να έχει γραπωθεί από μια ιδέα δυναμικής ευζωίας που κρύβει τους δικούς της κλονισμούς.

Ο Τζόελ σκέφτεται (καμιά φορά φωναχτά) πράγματα όπως «Η άμμος είναι υπερεκτιμημένη, πρόκειται απλά για πολλά μικρά πετραδάκια» ή αναρωτιέται «Γιατί ερωτεύομαι κάθε γυναίκα που μου δίνει σημασία;».

Η Κλεμεντάιν πάλι περιφέρει μια πιο γήινη και ζόρικη προσέγγιση: «Οι άντρες νομίζουν ότι είμαι κάτι σαν concept, ενώ είναι απλά ένα "fucked up" κορίτσι που προσπαθεί να βρει επιτέλους λίγη ηρεμία».

Είναι φανερό ότι ανήκουν ο ένας στον άλλον και πρέπει να είναι μαζί.

Μόνο που ήταν μαζί κάποτε, απλά έχει σβηστεί από τη μνήμη τους η εμπειρία επειδή οι ίδιοι το ζήτησαν από μια εταιρεία που κάνει αυτή ακριβώς τη δουλειά.

Υπάρχει όμως κάτι –κάποιο επίμονο συμπαντικό κατάλοιπο– που τους φέρνει ξανά κοντά για μια δεύτερη ευκαιρία, ώσπου ανακαλύπτουν τι συνέβη και γιατί είχαν αποφασίσει όχι μόνο να χωρίσουν αλλά και να σβήσουν και κάθε ίχνος της σχέσης τους.

Ο Τζόελ και η Κλεμεντάιν δεν μπορούν να το πιστέψουν, αλλά τα στοιχεία είναι αδιάψευστα.

Μια από τις πιο κρίσιμες (για την ταινία, αλλά και για την ανοησία των ανθρώπων που όταν εξατμιστεί η πρώτη ερωτική φούρια, πανικοβάλλονται και υποχωρούν στο σημείο μηδέν) σκηνές της ταινίας είναι όταν βρίσκουν την κασέτα με τις συνεδρίες τους σ' αυτή την εταιρεία που αναλαμβάνει να απαλλάξει τον σκληρό δίσκο των πρώην ερωτευμένων από κάθε ανάμνηση σχετική με το ιδεατό κάποτε έτερον ήμισυ. Κάτι σαν αυτό που στις μέρες μας ονομάζεται "ghosting".

Η «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» παραμένει καίρια, διαχρονική και αγαπημένη Facebook Twitter
Τα οριστικά χάπι εντ όμως και οι εξωφρενικές τραγωδίες συμβαίνουν συνήθως μόνο στο σινεμά ή στην επικολυρική ποίηση.

«Αυτός με άλλαξε και δεν μου αρέσει πια ο εαυτός μου» ακούγεται να λέει εκείνη στην κασέτα ενώ ο Τζόελ μεμψιμοιρεί επειδή του την έχει δώσει να τη βλέπει να αλλάζει διαρκώς χρώμα μαλλιών. «Μα μου αρέσουν τα μαλλιά σου» της λέει συντετριμμένος ο Τζόελ του τώρα.

Ευτυχώς δεν είναι εντελώς αργά και μετά από αυτό το απόκοσμο σοκ τού να βλέπεις στο παρελθόν τη φθορά του μέλλοντος, ξεκινάνε την αναστήλωση της σχέσης τους, ενώ πίσω τους το σκηνικό γκρεμίζεται –κυριολεκτικά– και οι δίνες του χρόνου και της μνήμης απειλούν να τους καταπιούν, για πάντα αυτή τη φορά.

Το σενάριο είναι ιδιοφυές και αιωνίως καίριο, η σκηνοθεσία του Μισέλ Γκοντρί εμπνευσμένη και επίσης ιδιοφυής στον τρόπο που χρησιμοποιεί ιδέες και «φυσικά» (όχι ψηφιακά) εφέ για να εξωτερικεύσει με τον πιο γλαφυρό τρόπο τους χάρτες του μυαλού και της συνείδησης, το περιφερειακό καστ (Τομ Γουίλκινσον, Κίρστεν Ντανστ, Μαρκ Ράφαλο, Ελάιζα Γουντ) άψογο και ο Τζιμ Κάρεϊ υπέροχος.

Το κέντρο βάρους όμως αλλά και η καρδιά της ταινίας ανήκουν στον τρόπο που ενσαρκώνει η Κέιτ Γουίνσλετ τις προσμονές, τις μοιρολατρίες, τις απογοητεύσεις, το τζάμπα ξόδεμα, το αιώνιο στοίχειωμα του ρομαντικού έρωτα, ο οποίος τελικά δεν χρειάζεται να είναι αναγκαστικά μονόπρακτο έργο, μπορεί να έχει και δεύτερη πράξη. Ιδανικά, και τρίτη.

Όπως έχει πάντα το κλασικό αφηγηματικό σινεμά.

Οθόνες
3

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Δέκα ταινίες σκηνοθετημένες από γυναίκες που αξίζει να δείτε

Οθόνες / Δέκα ταινίες σκηνοθετημένες από γυναίκες που αξίζει να δείτε

Από την Ανιές Βαρντά και τη Λίνα Βερτμίλερ ως την Κάθριν Μπίγκελοου και τη Σοφία Κόπολα, οι γυναίκες έχουν να ξεπεράσουν περισσότερα εμπόδια στον κινηματογράφο, αλλά συχνά καταφέρνουν και παραδίδουν αριστουργήματα
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Ρίτσαρντ Τσάμπερλεϊν στα 90: Ο βασιλιάς της τηλεόρασης ζει εδώ και χρόνια χωρίς μυστικά

Οθόνες / Ο Ρίτσαρντ Τσάμπερλεϊν στα 90: Ο βασιλιάς της τηλεόρασης ζει εδώ και χρόνια χωρίς μυστικά

Διάσημος ανά τον πλανήτη από το «Σογκούν» και «Τα πουλιά πεθαίνουν τραγουδώντας», ο Αμερικανός ηθοποιός αποφάσισε πριν από είκοσι χρόνια να αποκαλύψει την σεξουαλική του ταυτότητα και να κερδίσει την ελευθερία του
THE LIFO TEAM
Η αποδόμηση του greek dream στις ταινίες του Νίκου Παπατάκη

Οθόνες / Η αποδόμηση του greek dream στις ταινίες του Νίκου Παπατάκη

Ο εμιγκρές που κατάφερε να δει διεισδυτικά και βαθιά στην ελληνική ψυχή, ο «μοναχικός αναρχικός» με την πολύ μικρή σε μέγεθος φιλμογραφία αλλά την τεράστια σε καλλιτεχνική αξία. Από τον Παπατάκη μέχρι τον Λάνθιμο, η απόσταση είναι μικρότερη απ' όσο φανταζόμαστε.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
10 σπουδαίες κινηματογραφικές ερμηνείες του Κίλιαν Μέρφι

Οθόνες / Από τα ζόμπι του Ντάνι Μπόιλ ως τον Κεν Λόουτς: Δέκα σπουδαίες ερμηνείες του Κίλιαν Μέρφι

Ο φετινός νικητής του Όσκαρ α' ανδρικού ρόλου είναι ένας αυθεντικός καρατερίστας, αλλιώτικος και απόκοσμος, συγκινητικός στα όρια της συντριβής. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Apple πετάει τόσα πολλά χρήματα σε παραγωγές που δεν βλέπει σχεδόν κανείς;

Οθόνες / Γιατί η Apple πετάει τόσα πολλά χρήματα σε παραγωγές που δεν βλέπει σχεδόν κανείς;

Ο τεχνολογικός γίγαντας έχει την πολυτέλεια να ξοδεύει μυθικά ποσά για περιεχόμενο υψηλού κύρους αλλά χαμηλής ανταπόκρισης. Είναι αυτό μέρος μιας στρατηγικής ή απλά έχει λεφτά για πέταμα;
THE LIFO TEAM
Αλέν Ντελόν: Οι τραγικές τελευταίες σελίδες της ζωής ενός μεγάλου σταρ

Οθόνες / Αλέν Ντελόν: Οι τραγικές τελευταίες σελίδες της ζωής ενός μεγάλου σταρ

Ένα πικρό φινάλε σε μια λαμπερή ζωή, με ιστορίες μίσους μεταξύ των παιδιών του, μια περιουσία που έχει διανεμηθεί «άδικα» και κατηγορίες για χειραγώγηση και κακοποίηση.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Tα «Αδέσποτα Κορμιά» δεν είναι μόνο η πολυσυζητημένη αφίσα τους

The Review / Tα «Αδέσποτα Κορμιά» δεν είναι μόνο η πολυσυζητημένη αφίσα τους

Ο Γιάννης Βασιλείου και η Τίνα Μανδηλαρά αναλύουν την ταινία που συζητήθηκε περισσότερο από όλες στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, τα «Αδέσποτα Κορμιά» της Ελίνας Ψύκου, με αφορμή την κυκλοφορία της στις αίθουσες από 28 Μαρτίου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κέιτ Μπλάνσετ: «Οι κοινωνίες σπρώχνουν τις συλλογικές τους αποτυχίες κάτω από το χαλί»

Αποκλειστική συνέντευξη / Κέιτ Μπλάνσετ: «Οι κοινωνίες σπρώχνουν τις συλλογικές τους αποτυχίες κάτω από το χαλί»

Με αφορμή το «Νέο Αγόρι», μια ταινία του συμπατριώτη της Γουόρικ Θόρντον στην οποία ανέλαβε την παραγωγή και πρωταγωνιστεί, η σπουδαία ηθοποιός συζητά με τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο. Αποκαλύπτει ένα δύσκολο παιδικό βίωμα, μιλά για τις έννοιες του θαύματος και του σωτήρα, θυμάται πώς γνώρισε τον Χρήστο Νίκου και τι την έλκει στο σινεμά που αυτός οραματίζεται. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Πολ Σάιμον δεν ακούει καθόλου πλέον από το ένα αυτί αλλά η μουσική παραμένει βαθιά εντός του

Daily / Ο Πολ Σάιμον δεν ακούει καθόλου πλέον από το ένα αυτί αλλά η μουσική παραμένει βαθιά εντός του

Το ντοκιμαντέρ «In Restless Dreams: The Music of Paul Simon» αποτελεί μια συναρπαστική αναδρομή στη μακρά πορεία του σπουδαίου δημιουργού, από τους Simon and Garfunkel μέχρι σήμερα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Η «Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού» έγινε 20 χρονών

Οθόνες / Έρωτας και μνήμη: Η «Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού» έγινε 20 χρονών

Η δημοφιλής ρομαντική ταινία με τον Τζιμ Κάρεϊ και την Κέιτ Γουίνσλετ συμπλήρωσε μια εικοσαετία από την αμερικανική της πρεμιέρα. Με αφορμή αυτή την επέτειο, την επισκεπτόμαστε ξανά και εξετάζουμε γιατί παραμένει αγαπητή μέχρι σήμερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Τρία ελληνικά ντοκιμαντέρ του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που πρέπει να δείτε οπωσδήποτε

Οθόνες / Γιατί τα ελληνικά ντοκιμαντέρ είναι στο σύνολό τους καλύτερα από τις ταινίες μυθοπλασίας - Τρία παραδείγματα

Τα πολυσυζητημένα «Αδέσποτα Κορμιά», ένα ερωτικό προσκύνημα στη Σαπφώ και ένα στοιχειωμένο σκακιστικό καφενείο στην καρδιά του αθηναϊκού κέντρου: Τρεις ταινίες που ξεχώρισαν στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Υπάρχει άνθρωπος που δεν έκλαψε με το «One Day» του Netflix;

The Review / Υπάρχει άνθρωπος που δεν έκλαψε με το «One Day» του Netflix;

Ο Γιάννης Βασιλείου και η Ναταλία Πετρίτη συζητούν για τα συν και τα πλην της παραγωγής του Netflix, για τους λόγους που δέθηκαν οι θεατές μαζί της και για άλλες πρόσφατες παραγωγές που θα έκαναν ακόμα και μια πέτρα να κλάψει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Πάθη, μίση, ανταλλαγή εραστών και ατέλειωτοι καβγάδες: Το μυστικό παρασκήνιο πίσω από τις βελούδινες ταινίες του Τζέιμς Άιβορι

Οθόνες / Πάθη, μίση, ατέλειωτοι καβγάδες: Το παρασκήνιο πίσω από τις βελούδινες ταινίες του Τζέιμς Άιβορι

Ένα νέο ντοκιμαντέρ για το ντουέτο του παραγωγού Ισμαήλ Μέρτσαντ και του σκηνοθέτη Τζέιμς Άιβορι καθιστά σαφές ότι τα υποβόσκοντα πάθη στις ταινίες τους δεν ήταν τίποτα σε σύγκριση με ό,τι συνέβαινε πίσω από την κάμερα.
THE LIFO TEAM
Lee Grant: «Η εξορία μου από το Χόλιγουντ ήταν η καλύτερη εκπαίδευση που θα μπορούσα να φανταστώ»

Οθόνες / Λι Γκραντ: Μια «ακυρωμένη» ηθοποιός, μια ακόμα ενεργή και αξιόλογη σκηνοθέτιδα

To τρομερό ταλέντο που έκανε μπαμ από μακριά και το Χόλιγουντ κατέστρεψε χωρίς αιτία βρίσκεται πια στην κορυφή της λίστας με τους μεγαλύτερους (σε ηλικία) εν ζωή σκηνοθέτες. Η ιστορία της ζωής και της καριέρας του κοριτσιού με την κλεμμένη νεότητα είναι συγκλονιστική.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

3 σχόλια