ΑΠΕΡΓΙΑ ΓΣΕΕ

O Απόστολος Δοξιάδης μιλά (ατρόμητα) στη LIFO για τους μύθους της «γενιάς του Πολυτεχνείου»

O Απόστολος Δοξιάδης μιλά (ατρόμητα) στη LIFO για τους μύθους της «γενιάς του Πολυτεχνείου» Facebook Twitter
Το «Ερασιτέχνης Επαναστάτης» είναι, πάνω απ' όλα, ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης. Ουσιαστικά, προσπαθώ με τα εργαλεία της γραφής να καταλάβω τι ακριβώς συνέβη εκείνα τα χρόνια, χρησιμοποιώντας την πολιτική ως κεντρομόλο δύναμη για τη διαμόρφωση του βιβλίου. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
0

Ο Απόστολος Δοξιάδης γεννήθηκε το 1953 στο Μπρισμπέιν της Αυστραλίας. Σε ηλικία μόλις 15 ετών τον δέχτηκαν στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Στη συνέχεια σπούδασε Εφαρμοσμένα Μαθηματικά στην École Pratique des Hautes Études στο Παρίσι, κατασκευάζοντας μαθηματικά μοντέλα για το νευρικό σύστημα.

Διακεκριμένος συγγραφέας τεσσάρων μυθιστορημάτων, έχει λάβει πολυάριθμες τιμητικές διακρίσεις και βραβεύσεις, ενώ έχει ασχοληθεί με τη συγγραφή σεναρίων και τη σκηνοθεσία ταινιών.


Πρόσφατα ολοκλήρωσε το τελευταίο του βιβλίο, που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Ίκαρος με τον τίτλο Ερασιτέχνης Επαναστάτης - Προσωπική Μυθιστορία. Ο ίδιος το χαρακτηρίζει «μυθιστόρημα ενηλικίωσης». Πρόκειται για μια εσωτερική διαδρομή σε βασικούς σταθμούς αναμνήσεων, στην οποία ιχνηλατεί έναν σημαντικό κύκλο ζωής ως μια ιστορία εσωτερικής αναζήτησης.


Συναντηθήκαμε ένα βροχερό μεσημέρι σε ένα ήσυχο καφέ στην Πλάκα. Μπροστά μου έχω έναν αναγνωρισμένο συγγραφέα που δεν διστάζει να γκρεμίσει στερεότυπα, να ενοχλήσει ή και να απομυθοποιήσει. Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας μας διακρίνω μια πολυσύνθετη και ευφυέστατη προσωπικότητα. Είναι ευδιάθετος, προσηνής και με ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ. Επηρεασμένος από τον μαθηματικό τρόπο σκέψης, χρησιμοποιεί την επαγωγική μέθοδο ανάλυσης και διατυπώνει ιδέες και προβληματισμούς, απόψεις και αντιλήψεις πέρα από το επιτηδευμένο πλαίσιο της πολιτικής ορθότητας. 

Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά ανοιχτά για την περίοδο της δικτατορίας, τη γενιά του Πολυτεχνείου, την κομματοκρατία, την υπόθεση των οκτώ Τούρκων, τα προβλήματα της παιδείας, αλλά και για τον πατέρα του Κωνσταντίνο Δοξιάδη.

 Η «γενιά του Πολυτεχνείου» είναι μια κατασκευή, ένας μύθος που δημιουργήθηκε απ' αυτούς που τους βόλευε να τον εκμεταλλευτούν πολιτικά. Κατά τα άλλα, σχεδόν οι μισοί Έλληνες, μετά τη δικτατορία, αυτοαναγορεύθηκαν αντιστασιακοί. Αστειευόμασταν τότε μεταξύ μας: «Μα, καλά, τρία εκατομμύρια άνθρωποι πώς χώρεσαν στο Πολυτεχνείο;».


— Το βιβλίο σας τιτλοφορείται «Ερασιτέχνης Επαναστάτης». Γιατί;

Ο τίτλος είναι ένα μικρό παιχνίδι με τις λέξεις, πιο κατανοητό σε όσους έχουν περάσει από την αριστερά, όπως κι εγώ στα χρόνια της δικτατορίας. Διαβάζαμε τότε τους κλασικούς του κομμουνισμού, Ένγκελς, Μαρξ ή Λένιν. Ο τελευταίος, στο πιο διάσημο κείμενό του, το «Τι πρέπει να κάνουμε;», εκθέτει τις ιδέες του για το πώς χτίζεται ένα κομμουνιστικό κόμμα ώστε να μπορεί να καταλάβει την εξουσία. Εκεί, λοιπόν, αναφέρει ότι σημαντική προϋπόθεση είναι να αποτελείται από «επαγγελματίες επαναστάτες».


— Γιατί γράψατε το βιβλίο τώρα, θα πει κάποιος;

Όσοι με ρωτούν νομίζουν ότι θα τους απαντήσω «επειδή αυτή την περίοδο κυβερνά η αριστερά». Δεν είναι όμως αυτός ο λόγος, εξού και δεν υπάρχει καμία αναφορά στο βιβλίο στη σημερινή εποχή. Ίσως να το έγραψα τώρα γιατί μεγάλωσα αρκετά, ώστε να κοιτάξω πιο νηφάλια τα παλιά.

Το βιβλίο ξεκινά με τη γέννησή μου και ολοκληρώνεται με το τέλος της δικτατορίας, και είναι κατά βάση αυτοβιογραφικό. Του έδωσα τον υπότιτλο «προσωπική μυθιστορία», διότι ένας σοβαρός άνθρωπος οφείλει να γνωρίζει ότι είναι εντελώς αδύνατο να αναπλάσεις το παρελθόν σου απόλυτα σωστά και αντικειμενικά. Εγώ χρησιμοποίησα τα εργαλεία του μυθιστοριογράφου, όχι για να εφεύρω ή για να αλλοιώσω το παρελθόν αλλά για να το αναστήσω. Από κει και πέρα, όσο μπορώ κοιτάζω τα παλιά, προσπαθώντας να μην αδικώ κανέναν.

Πάντως, αν και στο επίκεντρο του βιβλίου είναι η πολιτική, δεν χρησιμοποιώ τον όρο «πολιτική αυτοβιογραφία». Πέραν του ότι μου φαίνεται αστείος, μιλώντας για έναν νέο άνθρωπο, δημιουργεί σε κάποιους καλοθελητές την εντύπωση ότι έχω σκοπό να μπω στην πολιτική. Δεν έχω, το διαψεύδω κατηγορηματικά.

Το Ερασιτέχνης Επαναστάτης είναι, πάνω απ' όλα, ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης. Ουσιαστικά, προσπαθώ με τα εργαλεία της γραφής να καταλάβω τι ακριβώς συνέβη εκείνα τα χρόνια, χρησιμοποιώντας την πολιτική ως κεντρομόλο δύναμη για τη διαμόρφωση του βιβλίου. Εύχομαι κάποιοι άνθρωποι να αντιληφθούν λίγο καλύτερα εκείνη την εποχή, της δικτατορίας. Δεν είναι μυστικό, άλλωστε, ότι σήμερα είναι μυθοποιημένη.


— Γιατί είναι μυθοποιημένο το Πολυτεχνείο κατά τη γνώμη σας;

Το Πολυτεχνείο στο βιβλίο το απομυθοποιώ, χωρίς διόλου να το ευτελίζω. Το φέρνω απλώς στα ανθρώπινα μέτρα που είχε. Έχει σημασία να καταλάβουμε, άλλωστε, ότι η μυθοποίηση της αντίστασης στη χούντα συντελέστηκε μεταδικτατορικά. Όσο για τον όρο «γενιά του Πολυτεχνείου», που επίσης ήρθε εκ των υστέρων, αρχικά ήταν μελοδραματικός, μετά απλώς περιγραφικός και, τέλος, ειρωνικός. Και τα τρία είναι άστοχα. Δεν υπήρξε τέτοια «γενιά».

Ελάχιστοι άνθρωποι έδρασαν ενεργά κατά της χούντας. Σε μια ομιλία στην Οξφόρδη, μαζί με τον Σταύρο Τσακυράκη, τους είχαμε υπολογίσει σε 1.000, δηλαδή έναν στους 10.000 Έλληνες. Στατιστικά, το ίδιο ποσοστό ανθρώπων μπορεί να πάθει ένα σοβαρό ατύχημα χρησιμοποιώντας την τουαλέτα.

Μεγάλο ποσοστό αυτών των χιλίων ήταν νέοι, αλλά πώς ορίζουμε ως «γενιά» κάποιες εκατοντάδες ανθρώπων; Και, βέβαια, δεν ήταν μόνο νέοι. Κάποιοι που βασανίστηκαν και υπέφεραν περισσότερο, όπως ο Μουστακλής, ο Μήνης ή ο Παναγούλης, ήταν μεγαλύτεροι.

Η «γενιά του Πολυτεχνείου» είναι μια κατασκευή, ένας μύθος που δημιουργήθηκε απ' αυτούς που τους βόλευε να τον εκμεταλλευτούν πολιτικά. Κατά τα άλλα, σχεδόν οι μισοί Έλληνες, μετά τη δικτατορία, αυτοαναγορεύθηκαν αντιστασιακοί. Αστειευόμασταν τότε μεταξύ μας: «Μα, καλά, τρία εκατομμύρια άνθρωποι πώς χώρεσαν στο Πολυτεχνείο;».

Φυσικά, δεν εννοώ σε καμία περίπτωση ότι το Πολυτεχνείο ήταν μύθος με την έννοια ότι δεν υπήρχαν νεκροί, όπως λένε κάποιοι. Φυσικά υπήρχαν, δεκάδες νεκροί, όχι στον χώρο του Πολυτεχνείου αλλά ως συνέπεια της καταστολής της εξέγερσης.

Ο μύθος όμως σήμερα είναι πιο ισχυρός από την πραγματικότητα. Με είχε εντυπωσιάσει στην αρχή της κρίσης που είχα ακούσει το σύνθημα που έλεγε «1, 2, 3, η χούντα δεν τελείωσε το 1973». Ήθελα να παρέμβω λέγοντας «πολύ σωστά, η χούντα τελείωσε το 1974». Το 1973, μετά το Πολυτεχνείο, ήρθε η χούντα του Ιωαννίδη, σκληρότερη από την προηγούμενη.

Ίσως κάποιους θα τους σοκάρουν κάποια πράγματα που θα δουν στο βιβλίο για το Πολυτεχνείο, αλλά όχι όσους έζησαν εκείνα τα χρόνια, έχουν καλή μνήμη και δεν διαστρεβλώνουν το παρελθόν με τις τωρινές τους πεποιθήσεις.


— Δεν γίνεται, δηλαδή, καμία αναφορά, έστω υπαινιγμός, στο βιβλίο για τη σημερινή κυβέρνηση;

Όχι. Θεωρώ ότι είναι ιστορική αδικία, απέναντι στο παρελθόν, όταν μιλάς για μια άλλη εποχή, να την ανάγεις στο σήμερα.

O Απόστολος Δοξιάδης μιλά (ατρόμητα) στη LIFO για τους μύθους της «γενιάς του Πολυτεχνείου» Facebook Twitter
Ελάχιστοι άνθρωποι έδρασαν ενεργά κατά της χούντας. Σε μια ομιλία στην Οξφόρδη, μαζί με τον Σταύρο Τσακυράκη, τους είχαμε υπολογίσει σε 1.000, δηλαδή έναν στους 10.000 Έλληνες. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


— Εσείς βρήκατε απαντήσεις για το τι σας συνέβη τότε, γράφοντας το βιβλίο;

Ανήκω στους ανθρώπους που πιστεύουν πάρα πολύ στην επιστημονική γνώση και στην επιστημονική αλήθεια. Όμως η ιστορία μιας αφήγησης δεν μπορεί να αναχθεί σε επιστημονική αλήθεια. Στα ανθρώπινα, η ίδια η αφήγηση είναι το ανώτατο εργαλείο κατανόησης, αφηγείσαι για να καταλάβεις.

Το βιβλίο μου δεν είναι επιστημονική έρευνα. Απαντήσεις περιέχει, αλλά είναι σύνθετες. Απλές απαντήσεις δεν έχω. Πάντως, για να καταλάβει ο αναγνώστης τις δικές μου απαντήσεις, πρέπει να καταλάβει αφηγηματικά πώς βίωναν τότε οι άνθρωποι όσα συνέβαιναν. Αλλά δεν γενικεύω. Ως συγγραφέας, στο βιβλίο μιλώ με βάση τον εαυτό μου, τη δική μου ιστορία, άρα και τη δική μου αλήθεια. Μακάρι να βρουν κι άλλοι κάτι ενδιαφέρον σε αυτήν.


— Σήμερα τι είναι επαναστατικό;

Ένας πολιτικός επιστήμονας μπορεί να ορίσει με συγκεκριμένα κριτήρια το τι είναι επανάσταση σε μια κοινωνία. Από κει και πέρα, δεν με ενδιαφέρουν οι περισσότερες σύγχρονες χρήσεις της λέξης, που είναι κατά βάση προπαγανδιστικές.


— Σε ένα κείμενό του που σχολιάστηκε αρκετά ο φιλόσοφος Κώστας Αξελός είχε πει ότι «οι Νεοέλληνες συλλογίζονται μεν, αλλά δεν σκέπτονται». Πιστεύετε ότι παράγεται σκέψη στη χώρα μας;

Συνήθως, σε παρόμοιες δηλώσεις, υπονοείται ότι λαμπρή εξαίρεση από τη γενίκευση αποτελεί το πρόσωπο που την κάνει. Θέλω να πω, και ο Αξελός Έλληνας δεν ήταν;

Γενικότερα, πάντως, τους αφορισμούς περί κοινών εθνολογικών χαρακτηριστικών τούς βλέπω με καχυποψία. Δυστυχώς, έζησα όλη τη χρονιά μέχρι το δημοψήφισμα του Brexit στην Αγγλία. Αυτό με έκανε να απορρίψω όλες τις γενικεύσεις που πίστευα ως τότε για τους Άγγλους, ψύχραιμοι, νηφάλιοι, ορθολογιστές κ.λπ. Είδα έναν λαό στη δίνη της λαϊκίστικης τρέλας, τελείως αντίστοιχης με την ελληνική, με τις ίδιες εξάρσεις, τα ίδια πάθη, τις οξύνσεις ή τον παραλογισμό.


— Ύστερα από οκτώ χρόνια οικονομικής κρίσης πιστεύετε ότι είμαστε ακόμη όμηροι της κομματοκρατίας;

Στις σύγχρονες δημοκρατίες η ύπαρξη των κομμάτων είναι αναγκαία, όπως και των επαγγελματιών πολιτικών. Το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η διείσδυση των κομματικών μηχανισμών στο κράτος, και όχι μόνο. Όλα εξαρτώνται από το κόμμα.

Είμαστε μια χώρα όπου η κομματοκρατία διαχέεται σε όλη την κοινωνία. Όπως συμβαίνει με τα πανεπιστήμια, τα οποία εξαρτώνται πλήρως από τις κομματικές νεολαίες, τους κομματικούς συνδικαλιστές, τους πρυτάνεις που εκλέγονται με κομματικές συναλλαγές. Θεωρώ ότι σήμερα αυτό έχει γίνει χειρότερο παρά ποτέ.

Πάντα υπήρχε στην Ελλάδα ως τάση, αλλά η μεγάλη επιδείνωση έγινε το 1981 με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Τότε πήρε το πάνω χέρι το νέο πολιτικό υπόδειγμα, με βάση τη λεγόμενη «αλλαγή», που κυρίως σήμαινε «Φύγετε εσείς, να έρθουμε εμείς». Για πρώτη φορά μπήκε με τόση ένταση, τόση μανία θα έλεγα, το κυβερνών κόμμα στον κρατικό μηχανισμό.

Φυσικό είναι, κατόπιν, στον βαθμό που ο ΣΥΡΙΖΑ είναι συνέχεια του ΠΑΣΟΚ, ως προς την κομματική βάση, η κομματοκρατία να συνεχίζεται απτόητη. Και, βέβαια, προσαυξήμενη από τη μόνιμη πληγή της ελληνικής πολιτικής, τους ανεξέλεγκτους διορισμούς των ημετέρων στο Δημόσιο. Στην πλάτη των κορόιδων πάντα, δηλαδή των υπολοίπων, του ιδιωτικού τομέα.


— Γιατί αποφασίσατε να εμπλακείτε στην υπόθεση με τους οκτώ Τούρκους;

Ξεκίνησα όταν άκουσα δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών που έλεγαν ότι οι οκτώ Τούρκοι ικέτες έπρεπε να εκδοθούν, να παραδοθούν στον Ερντογάν. Θεώρησα ότι αυτό ήταν μια ανεπίτρεπτη παρέμβαση, μια ασέβεια στους δημοκρατικούς θεσμούς. Σύμφωνα με τη διάκριση των εξουσιών, τέτοιες αποφάσεις τις παίρνει μόνο η Δικαιοσύνη.

Ο Ερντογάν έγινε έξαλλος επειδή αυτοί οι άνθρωποι διάλεξαν για προστασία τους την Ελλάδα. Αυτό τον έθιξε, αλλά είναι δικό του πρόβλημα. Εμείς έπρεπε να προστατεύσουμε τη δημοκρατία μας. Ίσως, λοιπόν, και επειδή μία από τις αδελφές μου βασανίστηκε άγρια κατά τη διάρκεια της δικτατορίας πήρα την υπόθεση των οκτώ σαν δική μου. Αποφάσισα να κάνω ό,τι περνά από το χέρι μου για τη σωτηρία τους, ενεργοποιώντας την κοινή γνώμη.

Σε αυτό ίσως να λειτούργησα ως ένας σπινθήρας, αλλά το σημαντικό είναι ότι πήρε μέρος η Κοινωνία των Πολιτών, ώστε το θέμα να αποκτήσει τις σωστές του διαστάσεις. Το αποτέλεσμα μας δικαίωσε πλήρως. Οι θεσμοί λειτούργησαν, οι μεγάλες μάχες στα δικαστήρια κερδήθηκαν και είχαμε θρίαμβο του κράτους δικαίου.

Και κάτι προσωπικό να σας πω εδώ: με παραξενεύει τρομερά το γεγονός ότι γράφτηκε από κάποιους πως όσα έκανα για τους οκτώ ήταν γιατί σκοπεύω να μπω στην πολιτική! Με στενοχωρεί που υπάρχουν άνθρωποι ανίκανοι να αντιληφθούν τι σημαίνει κάποιος να πράττει ανιδιοτελώς. Γιατί πρέπει σώνει και καλά να κρύβεται στο παρασκήνιο μια προσωπική επιδίωξη; Δεν ξέρω, ίσως αυτοί που λένε τέτοια κρίνουν εξ ιδίων τα αλλότρια...

Μία από τις πικρότατες αλήθειες για τη χούντα είναι ότι ήταν σε πάρα πολλούς αποδεκτή, έως και αρεστή. Ένας από τους λόγους είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, εκτός αν ήσουν αριστερός, επαγγελματίας πολιτικός ή ανήκες σε κάποιες ακόμα κατηγορίες πολιτών, η δικτατορία, αν δεν την πείραζες, δεν σε πείραζε. Αυτός ήταν ο λόγος που έκανε την πλειονότητα των Ελλήνων να μην ανακατεύεται, εκτός λαμπρών εξαιρέσεων γενναίων ανθρώπων, φυσικά.


— Τι σημαίνει για ένα αγόρι 14 ετών να έρχεται αντιμέτωπο με το δικτατορικό καθεστώς;

Αρχικά, νιώθεις ότι έρχεσαι σε επαφή με το άγνωστο. Δεν σας κρύβω ότι όταν ξεκίνησε η δικτατορία εγώ ένιωσα την αίσθηση της περιπέτειας. Είπα: «Επιτέλους, γίνεται κάτι διαφορετικό». Φταίει και το γεγονός ότι εκείνα τα χρόνια είχα διάφορα προσωπικά θέματα, μπορεί να γύρευα διεξόδους. Μου πήρε αρκετό καιρό να καταλάβω τι είχε συμβεί και όταν το συνειδητοποίησα είδα ότι ήταν κάτι βαθύτατα αποπνικτικό.

Βέβαια, μία από τις πικρότατες αλήθειες για τη χούντα, που πρέπει να την παραδεχτούμε ευθέως, αλλιώς δεν προχωράμε ως κοινωνία, είναι ότι ήταν σε πάρα πολλούς αποδεκτή, έως και αρεστή. Ένας από τους λόγους είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, εκτός αν ήσουν αριστερός, επαγγελματίας πολιτικός ή ανήκες σε κάποιες ακόμα κατηγορίες πολιτών, η δικτατορία, αν δεν την πείραζες, δεν σε πείραζε. Δεν ήταν σαν την Κατοχή θέλω να πω, που υπέφεραν όλοι. Αυτός ήταν ο λόγος που έκανε την πλειονότητα των Ελλήνων να μην ανακατεύεται, εκτός λαμπρών εξαιρέσεων γενναίων ανθρώπων, φυσικά.

Προφανώς και δεν επαινώ τη χούντα. Τη μίσησα και την πολέμησα άλλωστε. Αλλά, δυστυχώς, την ανέχθηκαν πολλοί, πάρα πολλοί, επειδή δεν τους ενοχλούσε.


— Έχετε πει ότι τα social media είναι «η εκχώρηση της φαντασίας μας στους άλλους». Θα ήθελα να μου το σχολιάσετε.

Τα social media είναι ένα μέσο επέκτασης της αντίληψής μας. Με αυτό το περί φαντασίας εννοώ ότι κάποτε γίνονται και ένα μέσο διείσδυσης των άλλων στην αντίληψή μας. Εξού και χρησιμοποιούνται ως μέσο επιρροής. Αυτό δεν γίνεται πάντα για κακό.

Για παράδειγμα, στην υπόθεση των οκτώ Τούρκων τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραμάτισαν έναν πολύ καθοριστικό ρόλο. Κατά τα άλλα, δεν ανήκω σε αυτούς που λένε ότι η προηγούμενη γενιά είναι πάντα καλύτερη από την επόμενη. Και έχοντας αυτό υπ' όψιν, δεν κάνω αφορισμούς, του τύπου ότι τα social media καταστρέφουν το μυαλό των νέων κ.λπ. Εμείς μάθαμε αλλιώς και κρίνουμε αλλιώς. Για να μετρήσεις το πώς επιδρούν στους νέους πρέπει να είσαι νέος, να έχεις μεγαλώσει με αυτό το μέσο.

O Απόστολος Δοξιάδης μιλά (ατρόμητα) στη LIFO για τους μύθους της «γενιάς του Πολυτεχνείου» Facebook Twitter
Το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η διείσδυση των κομματικών μηχανισμών στο κράτος, και όχι μόνο. Όλα εξαρτώνται από το κόμμα. Είμαστε μια χώρα όπου η κομματοκρατία διαχέεται σε όλη την κοινωνία. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


— Συμφωνείτε με την άποψη ότι οι νέοι βγαίνουν αγράμματοι από το σχολείο, όπως έχει δηλώσει ο Χρήστος Γιανναράς;

Δεν ισχύει μόνο για την Ελλάδα αυτή η διαπίστωση αλλά και για πολλές άλλες χώρες, ανάμεσά τους η Μεγάλη Βρετανία και οι ΗΠΑ, όπου πολλοί νέοι δεν μπορούν να συντάξουν μια σωστή ανάπτυξη ιδεών. Αναμφίβολα, σήμερα τα παιδιά στην Ελλάδα διδάσκονται κυρίως με παπαγαλία. Κι εμείς την είχαμε, αλλά, για παράδειγμα, στα μαθηματικά μαθαίναμε τις αποδείξεις του Ευκλείδη και αυτός ήταν ένας τρόπος για να οργανώσουμε τις σκέψεις μας. Σήμερα τα μαθηματικά διδάσκονται με φόρμουλες.

Πάντως, παρόλο που το «αγράμματοι» του Γιανναρά ίσως είναι μια υπερβολή, ισχύει σε κάποιον βαθμό. Σωστά έχει γράψει ο Στάθης Καλύβας: «Ένα εκπαιδευτικό σύστημα δεν κρίνεται από τις εξαιρέσεις αλλά από τον μέσο όρο». Και αυτός είναι σίγουρα απογοητευτικός σήμερα.


— Τι θυμάστε από τα παιδικά σας χρόνια; Έπεφτε βαριά η σκιά του πατέρα σας στη δική σας πορεία;

Ναι, χωρίς αμφιβολία. Δεν έπαψα ποτέ να τον αγαπώ, η μεταξύ μας σχέση δεν διαταράχθηκε ποτέ, τον σεβόμουν και τον εκτιμούσα. Αλλά σίγουρα η φήμη του με βάραινε υπερβολικά μεγαλώνοντας. Με μια έννοια, η αρχή της ζωής μου ορίστηκε από την προσπάθεια να ξεφύγω από αυτό το βάρος, να αυτοπροσδιοριστώ.


— Προς το τέλος της ζωής του ταλαιπωρήθηκε από μια πολύ σπάνια ασθένεια, για της οποίας την πρόοδο κρατούσε σημειώσεις. Τις έχετε φυλαγμένες; Πώς ήταν οι τελευταίες στιγμές;

Ήταν σίγουρα πολύ οδυνηρά χρόνια. Και για μένα ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι του βιβλίου για το οποίο μιλάμε, καθότι περιλαμβάνει και τα χρόνια της αρρώστιας του πατέρα μου, από το φθινόπωρο του 1971, οπότε μάθαμε γι' αυτήν. Τις σημειώσεις που έχει κρατήσει για την αρρώστια του τις έχουμε, αλλά πρόκειται για κάτι πολύ ιδιωτικό. Είναι πολύ οδυνηρό για μένα να τις διαβάζω, διότι δεν είναι κλινικές περιγραφές, περιέχουν πολύ συναίσθημα.


— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;

Αν εννοείτε ως προσωπική αρετή, το σωκρατικό γνώθι σ' αυτόν.

Info

Το βιβλίο του Απόστολου Δοξιάδη «Ερασιτέχνης Επαναστάτης - Προσωπική Μυθιστορία» θα κυκλοφορήσει τον Νοέμβριο από τις εκδόσεις Ίκαρος. 

Βιβλίο
0

ΑΠΕΡΓΙΑ ΓΣΕΕ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

50 χρόνια μετά: Νέες προσεγγίσεις στη δικτατορία των συνταγματαρχών

Αρχαιολογία & Ιστορία / 50 χρόνια μετά: Νέες προσεγγίσεις στη δικτατορία των συνταγματαρχών

Σήμερα, παραμονή της συμπλήρωσης μισού αιώνα από το ξέσπασμα του πραξικοπήματος, ένα ενδιαφέρον συνέδριο των ΑΣΚΙ ξεκινά για να φωτίσει άγνωστες πτυχές των ζοφερών εκείνων χρόνων
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έτσι μας πέταξαν μέσα στην Ιστορία

Βιβλίο / Το φιλόδοξο λογοτεχνικό ντεμπούτο του Κώστα Καλτσά είναι μια οικογενειακή σάγκα με απρόβλεπτες διαδρομές

«Νικήτρια Σκόνη»: Μια αξιοδιάβαστη αφήγηση της μεγάλης Ιστορίας του 20ού και του 21ου αιώνα στην Ελλάδα, από τα Δεκεμβριανά του 1944 έως το 2015.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Γκρέγκορ φον Ρετσόρι: Αποχαιρετώντας μια Ευρώπη που χάνεται

Βιβλίο / Γκρέγκορ φον Ρετσόρι: Αποχαιρετώντας μια Ευρώπη που χάνεται

Ένας από τους τελευταίους κοσμοπολίτες καλλιτέχνες και συγγραφείς αυτοβιογραφείται στο αριστουργηματικό, σύμφωνα με κριτικούς και συγγραφείς όπως ο Τζον Μπάνβιλ, βιβλίο του «Τα περσινά χιόνια», θέτοντας ερωτήματα για τον παλιό, σχεδόν μυθικό κόσμο της Ευρώπης που έχει χαθεί για πάντα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
CARRIE

Βιβλίο / H Carrie στα 50: Το φοβερό λογοτεχνικό ντεμπούτο του Στίβεν Κινγκ που παραλίγο να καταλήξει στα σκουπίδια

Πάνω από 60 μυθιστορήματα που έχουν πουλήσει περισσότερα από 350 εκατομμύρια αντίτυπα μετράει σήμερα ο «βασιλιάς του τρόμου», όλα όμως ξεκίνησαν πριν από μισό αιώνα με την πρώτη περίοδο μιας ντροπαλής και περιθωριοποιημένης μαθήτριας γυμνασίου.
THE LIFO TEAM
Οι «Αρχάριοι» του Ρέιμοντ Κάρβερ, ήρωες τσακισμένοι από το κυνήγι του αμερικανικού ονείρου

Το πίσω ράφι / Οι «Αρχάριοι» του Ρέιμοντ Κάρβερ, ήρωες τσακισμένοι από το κυνήγι του αμερικανικού ονείρου

Γεννημένος στο Όρεγκον τα χρόνια που ακολούθησαν την οικονομική κρίση του '29, γιος μιας σερβιτόρας κι ενός εργάτη σε εργοστάσιο ξυλείας, ο κορυφαίος εκπρόσωπος του «βρόμικου ρεαλισμού» βίωσε στο πετσί του την αθλιότητα, τις δυσκολίες και την αποξένωση που αποτύπωσε στο έργο του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Μιχάλης Μακρόπουλος: «Ζούμε σε μια εποχή βαθιάς μοναξιάς, μέσα σε μια θάλασσα διαδικτυακών “φίλων”».

Βιβλίο / Μιχάλης Μακρόπουλος: «Ζούμε στη βαθιά μοναξιά των διαδικτυακών μας “φίλων”»

Ο συγγραφέας και μεταφραστής μιλά για τη δύναμη της λογοτεχνίας, για τα βιβλία που διαβάζει και απέχουν απ’ όσα σήμερα «συζητιούνται», για τη ζωή στην επαρχία αλλά και για το πόσο τον ενοχλεί η «αυτοπροσωπολατρία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
To «παράνομο» σεξ στην Αθήνα του Μεσοπολέμου σε μια νέα μελέτη

Βιβλίο / To «παράνομο» σεξ στην Αθήνα του Μεσοπολέμου σε μια νέα μελέτη

Κόντρα στα κυρίαρχα ήθη, ο Μεσοπόλεμος υπήρξε διεθνώς μια εποχή σεξουαλικής ελευθεριότητας. Μια πρωτότυπη έκδοση από τους Τάσο Θεοφίλου και Εύα Γανίδου εστιάζει στις επιδόσεις των Αθηναίων στο «παράνομο» σεξ, μέσα από δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής, με τα ευρήματα να είναι εντυπωσιακά, ενίοτε και σπαρταριστά.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Εύα Στεφανή: «Με συγκινεί ακόμα ο «Πεισίστρατος» του Γιώργου Χειμωνά»

The Book Lovers / Εύα Στεφανή: «Βρίσκω θεραπευτικά τα μυθιστορήματα της Άγκαθα Κρίστι»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Εύα Στεφανή, σκηνοθέτιδα και καθηγήτρια Κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, για τη διαδρομή της από την Δάφνη ντι Μοριέ στον Ε.Χ. Γονατά κι από τον Τσβάιχ στον Γιώργο Χειμωνά.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Το συναρπαστικό ντεμπούτο της Ρένας Λούνα είναι καλή λογοτεχνία

Βιβλίο / Το συναρπαστικό ντεμπούτο της Ρένας Λούνα είναι καλή λογοτεχνία

Οι «Αλεπούδες του Περ-Λασαίζ» είναι ένα μυθιστόρημα άριστα δομημένο, με πυκνό λόγο και πλήθος πραγματολογικών στοιχείων, που αναπλάθει τη γαλλική επαρχία των ’50s μέσα από μια απελπισμένη ερωτική ιστορία με φεμινιστική χροιά. 
M. HULOT
Η σημασία του Le Corbusier σήμερα

Βιβλίο / Η σημασία του Le Corbusier σήμερα

Ο σπουδαίος αρχιτέκτονας και στοχαστής, που έβαλε ποίηση στο σκυρόδερμα και συνέδεσε τα οράματα ενός σύγχρονου «Blade Runner» με τον Παρθενώνα, μοιάζει σήμερα να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο και σημασία όσο ποτέ. Η «Συζήτηση με τους φοιτητές της αρχιτεκτονικής» από εκδόσεις ΠΕΚ αποδεικνύει γιατί.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Οι δεσποινίδες της Αβινιόν ήταν από το Τσανάκ Καλέ

Βιβλίο / Οι δεσποινίδες της Αβινιόν ήταν από το Τσανάκ Καλέ

Τα κεραμικά των Δαρδανελλίων, ο συσχετισμός τους με την ταυτότητα, με το συναίσθημα. Ένα γοητευτικό βιβλίο δείχνει πώς τα «λαϊκά», «αγροτικά» κεραμικά συνδέονται με το κίνημα Arts & Crafts, με τον ιαπωνισμό, με τις διακοσμητικές τέχνες και το ντιζάιν στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Τζούντιθ Μπάτλερ: Μιλώντας για το «φάντασμα του φύλου» χωρίς φόβο και πάθος

Βιβλίο / Τζούντιθ Μπάτλερ: Μιλώντας για το «φάντασμα του φύλου» χωρίς φόβο και πάθος

Mία από τις σημαντικότερες θεωρητικούς της εποχής μας, που έχει δεχθεί επιθέσεις και έχει λογοκριθεί για τις απόψεις της μόλις κυκλοφόρησε το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο «Ποιος φοβάται το φύλο;» το οποίο αναμένεται να συζητηθεί, ενώ πολλοί αναρωτιούνται αν η ίδια έγινε mainstream.
EΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ντον Ντελίλο: «Άνθρωπος σε πτώση»

Το πίσω ράφι / «Άνθρωπος σε πτώση»: Το ρεαλιστικό έργο ενός από τους σπουδαιότερους εξερευνητές της μοντέρνας εποχής

Ο πολυβραβευμένος Ντον Ντελίλο γράφει για την ανάγκη των ανθρώπων να ανήκουν κάπου και να επικοινωνήσουν, όταν εισπράττουν από την Ιστορία οδύνη, απώλειες και χιλιάδες ερωτηματικά.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ