Ο Sergey Chilikov είναι ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της "νέας" φωτογραφίας που εμφανίστηκε στην ΕΣΣΔ τη δεκαετία του 1970.
Στενά συνδεδεμένο με το κίνημα Sots Art (Soviet Pop Art), το έργο του Chilikov είναι μια ανατρεπτική απάντηση στην αυστηρή "μπρεζνιεφική" εποχή της ΕΣΣΔ. Μακριά από την καταπίεση της δημόσιας κοινωνίας, οι άνθρωποι ήταν στην ιδιωτική τους ζωή τους ελεύθεροι να συμπεριφέρονται όπως ήθελαν. Ο Chilikov έστρεψε τον φακό του στα θέματα που εξέφραζαν την απελευθερωμένη αυτή κατάσταση. Το έργο του προσφέρει ένα δείγμα μιας συναρπαστικής αντί-κουλτούρας του παρελθόντος που έχει έντονη απήχηση στις κοινωνίες μας σήμερα.
Photo London
Από την έκθεση Sergey Chilikov - Photoprovocations του 2016
Ποιος ήξερε ότι φωτογραφίες από τη σοβιετική Ρωσία θα μπορούσαν να φαίνονται τόσο χαρούμενες;
Alyssa Coppelman
Slate, 10.06.2013
*
Δύσκολα θα μάντευε κανείς ότι οι φωτογραφίες του Σεργκέι Τσιλίκοφ είναι προϊόν της καταπιεστικής, σοβιετικής εποχής. Το φωτογραφικό λεύκωμα Sergey Chilikov: Selected Works, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Schilt Publishing στα τέλη του 2011 παρουσιάζει το σχετικά άγνωστο έργο του Τσιλίκοφ σε όλο το φάσμα της καριέρας του, από τη δεκαετία του '70 έως τα τέλη της δεκαετίας του 2000.
Η εισαγωγή του βιβλίου περιγράφει την δυσμενή θέση της φωτογραφίας στη Σοβιετική Ρωσία κατά τη δεκαετία του '70. Την περίοδο εκείνη, η φωτογραφία δεν είχε την αξιοπιστία μιας νόμιμης μορφής τέχνης, και ακόμη και η κλασική σοβιετική φωτογραφία απουσίαζε από τις εκθέσεις των μουσείων. Για να δείχνουν τα έργα τους, οι φωτογράφοι ξεκίνησαν να δημιουργούν τις δικές τους λέσχες, ανταλλάσσοντας τη δουλειά τους, και διοργανώνοντας τις δικές τους εκθέσεις και φεστιβάλ, συγκροτώντας έτσι μια κοινότητα που υποστήριξε τη φωτογραφία ως νόμιμη μορφή τέχνης.
Σε αυτό το περιβάλλον εμφανίστηκε ο Σεργκέι Τσιλίκοφ, ένα από τα ιδρυτικά μέλη της ομάδας FACT, η οποία δραστηριοποιήθηκε από το 1976 έως το 1988. Οι φωτογραφίες του Τσιλίκοφ ξεχωρίζουν επειδή τις διακρίνει ένα χιούμορ και μία άνεση που δεν παρατηρούνται συνήθως σε εικόνες της Ρωσίας της σοβιετικής εποχής.
Οι μικρές ελευθερίες που απεικονίζονται στο έργο του Τσιλίκοφ δεν συμβαδίζουν ευτυχώς με τις συνηθισμένες εικόνες από τον συγκεκριμένο αυτόν χρόνο και τόπο. Το έργο του Τσιλίκοφ συνεχίστηκε με αυτό το πνεύμα και μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, αν και φυσικά η καταπίεση δεν εξαφανίστηκε εν μια νυκτί. Σχετικά με το έργο του εκείνης της εποχής, ο Τσιλίκοφ, μέσω email, έγραψε:
"Φανταστείτε μόνο ένα κάλπικο ιδεολογικό τούνελ, γιατί αυτό ήταν που χαρακτήριζε την δεκαετία του 1970 στην ΕΣΣΔ. Φανταστείτε την κατάθλιψη καθώς ήταν αδύνατη η αυτοπραγμάτωση λόγω της κυριαρχίας των ομοιόμορφων προτύπων, τα οποία επιβάλλονταν με έναν μόνο τρόπο, χωρίς τη δυνατότητα εναλλακτικής λύσης. Φανταστείτε την απουσία κινήτρων, κάτι που θα μπορούσε να είχε ενθαρρύνει κάπως τις προσπάθειές μας. Φανταστείτε την ακύρωση των προσδοκιών εν ονόματι της εθνικής ασφάλειας. Όλα ήταν τόσο μπερδεμένα, και άμα το δεις τώρα, δύσκολα μπορείς να πιστέψεις πως ήταν ακόμα δυνατό να αποσπαστείς από αυτόν τον πηλό, να σταθείς όρθιος μέσα στην άμορφη μάζα. Και όμως, το καταφέραμε."
Όσον αφορά το γυμνό που εμφανίζεται συχνά στο έργο του, με τις γυμνόστηθες νεαρές γυναίκες ειδικά, ο Τσιλίκοφ δεν αισθανόταν ότι εξέφραζε κάτι που ξέφευγε από τα συνηθισμένα.
Alyssa Coppelman
Μτφ. Σ.Σ.
