Όλη η Ελλάδα των 80's σε ένα λεξικό

Όλη η Ελλάδα των 80's σε ένα λεξικό Facebook Twitter
0

 

Σήμερα στις 7:15 στο αμφιθέατρο του «Αθήνα 9,84» στο Γκάζι γίνεται η παρουσίαση της Β' έκδοσης του κοινωνικού, πολιτικού και πολιτισμικού λεξικού «Η Ελλάδα στη δεκαετία του '80». Το βιβλίο το πήρα στα χέρια μου πριν λίγες μέρες για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι επειδή οι επιμελητές του βιβλίου, οι Βασίλης Βαμβακάς και Παναγής Παναγιωτόπουλος, είναι παλιοί συμφοιτητές μου οι οποίοι από τα χρόνια εκείνα ξεχώριζαν για το μυαλό και τον χαρακτήρα τους. Σήμερα διδάσκουν και οι δύο στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Αθηνών αντίστοιχα και εξακολουθούν να ξεχωρίζουν για το έργο και το δημόσιο λόγο τους. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι ως παιδί των '80ς ο ίδιος, το είδα ως μια κάπως ψυχαναλυτική διαδικασία. Σαν ένα ταξίδι στο παρελθόν μέσα από λήμματα και ξεχασμένα γεγονότα που διαμόρφωσαν όχι μόνο τη σύγχρονη Ελλάδα, αλλά και ειδικότερα τη δική μου γενιά, των σημερινών 45άρηδων.

Ως εγχείρημα ένα τέτοιο έργο είναι κάτι πραγματικά ασυνήθιστο, καθότι στην Ελλάδα δεν έχουμε λεξικογραφική παράδοση (πέραν των λεξικών που σχετίζονται με τη γλώσσα). Σε άλλες χώρες η ιστορική αποτύπωση μια σημαντικής θεματικής μέσα από λεξικά είναι καθιερωμένη εδώ και πολύ καιρό.

Μέσα από το Λεξικό διαβάζεις τα γεγονότα, χωρίς αυτά να ιεραρχούνται από τους συγγραφείς ή τους επιμελητές τους. Και αυτό είναι μια βασική επιδίωξή τους. Να μπουν όλα αυτά τα ζητήματα ως ισότιμα, δίπλα στην κεντρική πολιτική και τα βασικά κοινωνικά μεγέθη.

 

Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας μεθόδου είναι σημαντικά.


Καταρχάς είναι ένας τρόπος να μην καταταγούν ιεραρχικά τα φαινόμενα, τα πρόσωπα, τα γεγονότα και οι ιδέες που αφορούν μια θεματική, εν προκειμένω μια συγκεκριμένης εποχής. Πολλώ δε μάλλον όταν αυτή αποτέλεσε την απαρχή του τέλους των συμβατικών ιεραρχήσεων και προκάλεσε συγκρούσεις και κοινωνικές ανακατατάξεις που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Ελλάδα. Μέσα από το Λεξικό διαβάζεις τα γεγονότα, χωρίς αυτά να ιεραρχούνται από τους συγγραφείς ή τους επιμελητές τους. Και αυτό είναι μια βασική επιδίωξή τους. Να μπουν όλα αυτά τα ζητήματα ως ισότιμα, δίπλα στην κεντρική πολιτική και τα βασικά κοινωνικά μεγέθη. Αποτελεί όμως ταυτόχρονα και έναν διπλό αποχαρακτηρισμό της δεκαετίας του 80. Ούτε «χαμένο παράδεισο» στον οποίον μπορούμε ή πρέπει να επιστρέψουμε, ούτε η κόλαση που χάλασε κάποια φανταστική και ενάρετη Ελλάδα που υπήρχε πριν.

Η μεθοδολογία αυτή επιτρέπει επίσης μια καταγραφή τεράστιου όγκου δεδομένων και διευκολύνει στο να παρατεθούν από κοινού φαινόμενα που δεν θα ήταν εύκολο να συνδυαστούν με τις παραδοσιακές προσεγγίσεις. Για παράδειγμα στο γράμμα Σ, βρίσκει κανείς τα λήμματα: Σαπουνόπερα, Σαρτζετάκης, Σεισμός του 1981, City of Poros, Σκάνδαλο Κοσκωτά, Σκυλάδικα, Σούπερ μαρκετ. Από την μαζική κουλτούρα, στα πολιτικοοικονομικά σκάνδαλα και από την τρομοκρατία στις μορφές της λαϊκότητας. Όλα γεγονότα-ψηφίδες για ένα μωσαϊκό της κοινωνικής πολιτισμικής και πολιτικής ζωής μιας 10ετάς.


Το κάθε λήμμα είναι ένα μικρό δοκίμιο, που εμπεριέχει μέσα όλα τα απαραίτητα στοιχεία και πληροφορίες. Το καθένα διέπεται από την ερμηνευτική γραμμή του συγγραφέα του, όλα ωστόσο έχουν προσεγγιστεί με μια λογική ερμηνευτικών κρίσεων.

Οι επιμελητές διακρίνουν τρία μεγάλα πεδία (πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό) και αξιολογούν την δυναμική κάθε πεδίου στη δεκαετία του 80. Στο πολιτικό πεδίο διαπιστώνεται ότι διατηρήθηκε ο ιδιότυπος ελληνικός αρχαϊσμός, έστω και με διαφορετικές εκφάνσεις. Θεμελιακός πολιτικός εκσυγχρονισμός δεν υπήρξε, αλλαγή έκφρασης της υστέρησης μόνο. Στο κοινωνικό πεδίο, αντιθέτως, φαίνονται πολλά στοιχεία αλλαγών, κινητικότητας, θεσμικού εκσυγχρονισμού, αλλά ταυτοχρόνως και λαϊκιστικής έκρηξης. Στο πολιτισμικό καταγράφεται η είσοδος στο πλουραλιστικό παράδειγμα. Στον πολλαπλασιασμό των πηγών εικόνας και ήχου, στην ενίσχυση της πολυφωνίας (με αποκορύφωμα την κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου στην ενημέρωση), τα πρώτα life style έντυπα, την αύξηση της σημασίας της εικόνας αλλά και της επιθυμίας κατανάλωσης ψυχαγωγικών και καλλιτεχνικών προτύπων που δεν υπακούουν στις κατευθύνσεις ενός κεντρικού πομπού.

Αυτός ο συνδυασμός πολιτικού αρχαϊσμού, κοινωνικής κινητικότητας και πλουραλιστικής έκρηξης είναι που κάνει την 10ετία του '80 ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ερευνητικά. Όχι μόνο για τη δική μου γενιά που ενηλικιώθηκε κατά τη διάρκεια αυτού του μετασχηματισμού, αλλά και για όσους αναζητούν εκεί ερμηνείες όσων βιώνουμε ως κοινωνία σήμερα. Και χωρίς αμφιβολία, το κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό «Η Ελλάδα στη δεκαετία του '80», είναι από τα χρησιμότερα έργα που μπορεί να μελετήσει όποιος ενδιαφέρεται για την εποχή εκείνη.

Ιnfo:

«Η Ελλάδα στη δεκαετία του '80»

Eπιμέλεια: Βασίλης Βαμβακάς, Παναγής Παναγιωτόπουλος

Το Πέρασμα, 2010

727 σελ.

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ντον Ντελίλο: «Άνθρωπος σε πτώση»

Το πίσω ράφι / «Άνθρωπος σε πτώση»: Το ρεαλιστικό έργο ενός από τους σπουδαιότερους εξερευνητές της μοντέρνας εποχής

Ο πολυβραβευμένος Ντον Ντελίλο γράφει για την ανάγκη των ανθρώπων να ανήκουν κάπου και να επικοινωνήσουν, όταν εισπράττουν από την Ιστορία οδύνη, απώλειες και χιλιάδες ερωτηματικά.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Αντώνης Καραμπατζός: Με έλκει ο μυθιστορηματικός κόσμος του Καραγάτση

The Book Lovers / Αντώνης Καραμπατζός: «Με έλκει ο μυθιστορηματικός κόσμος του Καραγάτση»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον καθηγητή Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνη Καραμπατζό για το πώς το έργο του Τζότζεφ Κόνραντ, του Φίλιπ Ρόθ ή η ποίηση του Κ.Π. Καβάφη ανοίγουν δρόμους στο συναίσθημα, στις ανθρώπινες σχέσεις και στην ιστορία.
THE LIFO TEAM
Ο θάνατος τής πήγαινε πολύ

Βιβλίο / Κάντι Ντάρλινγκ: Η συγκινητική ιστορία του τρανς ειδώλου και μούσας του Άντι Γουόρχολ

Η Κάντι Ντάρλινγκ προκαλούσε ανέκαθεν συμπάθεια και θαυμασμό, όχι τόσο για τα επιτεύγματά της στη σκηνή και τη μεγάλη οθόνη, όσο για την ομορφιά και την εύθραυστη αύρα της.
THE LIFO TEAM
Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

The Happy Reader / Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

Η Γενιά Ζ γράφει και διαβάζει, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα. Βιογραφίες, ταξιδιωτικοί οδηγοί και υγεία οδηγούν τους Ευρωπαίους στα βιβλιοπωλεία. Οι γιοι του Μάρκες, Ροδρίγκο και Γκονζάλες, απολογούνται για το δικαίωμά τους στο έργο του πατέρα τους. Εκδοτικό γεγονός, η μετάφραση του πρώτου μυθιστορήματος του Τζέιμς Μπόλντουιν.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Teatro Grottesco»: Η γοτθική σκηνή της ζοφερής απελπισίας

Βιβλίο / «Teatro Grottesco»: Mια συλλογή σκοτεινών διηγημάτων από έναν μετρ του τρόμου

Κάποιοι ίσως τον γνωρίζουν από την πρώτη (και καλύτερη) σεζόν του «True Detective». Η βουτιά στις πλέον σκοτεινές πτυχές της υπαρξιακής φιλοσοφίας, η άκρως ζοφερή ατμόσφαιρα, η εικονοποιία που φλερτάρει με τη γοτθική αισθητική είναι χαρακτηριστικά του έργου του Τόμας Λιγκότι, η απουσία του οποίου από την ελληνική αγορά είναι τρανταχτή.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΤΣΑΠΡΑΪ́ΛΗΣ
Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

The Book Lovers / Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ακύλλα Καραζήση για την αναγνωστική διαδρομή του, που ξεκινάει από τον «Τομ Σόγερ» και τη Θεσσαλονίκη, περνάει από τον ρομαντικό κόσμο της Χαϊδελβέργης και φτάνει στην Αθήνα του θεάτρου και των κειμένων.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Συζητώντας για ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας, τους δωσίλογους της Κατοχής

Βιβλίο / Oι δωσίλογοι, ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας

Μέσα από την έρευνά του σε αρχεία που μέχρι σήμερα παραμένουν κλειστά ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης εξετάζει τα γεγονότα και τα πρόσωπα που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές σε μια πολύπαθη και αιματηρή για την Αθήνα περίοδο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ