Η ταινία ''Το Κόκκινο Τρένο'' γυρίστηκε το 1982 από τον μαιτρ της βιντεοκασέτας Τάκη Σιμονετάτο (1940 - 2007). Ενώ στο ζενερίκ αναγραφόταν το όνομα του και στο σενάριο (βάσει ντοκουμέντων και ομολογιών της εποχής), στο αρχείο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, αλλά και σε άλλες πηγές, αναφέρεται ο Νίκος Φώσκολος ως σεναριογράφος της συγκεκριμένης ανεκδιήγητης ιστορικής - πολιτικής (τάχα μου) ταινίας. Κι εγώ τον Φώσκολο γνώριζα ουσιαστικά σαν δημιουργό του ''Κόκκινου Τρένου'', με διαψεύδουν όμως οι τίτλοι έναρξης, τους οποίους δεν υπάρχει λόγος να μην πάρω στα σοβαρά.
Το ''Κόκκινο Τρένο'' βασιζόταν σε ένα αληθινό περιστατικό, που παραμένει μέχρι σήμερα εντός ενός πλαισίου φημολογίας: Στα χρόνια του Εμφυλίου, αντάρτες στον Όλυμπο, παίρνουν εντολή από την Αθήνα και από την ηγεσία του παράνομου ΚΚΕ, να μεταβούν στην πρωτεύουσα προκειμένου να ανατινάξουν το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετάνια, όπου θα εγκατασταθεί ο Βρετανός Πρωθυπουργός Γουίνστον Τσόρτσιλ. Η ''μυθολογία'' λέει πως αν είχε επιτευχθεί ο στόχος τους, το παιχνίδι θα χόντραινε πολύ και ενδεχομένως να άλλαζε ολόκληρη η νεοελληνική ιστορία, εξ ου και την τελευταία στιγμή η καινούργια διαταγή του ΚΚΕ ήταν: ''Μάγκες, μαζέψτε τα και γυρίστε πίσω''...
Το ''Κόκκινο Τρένο'' ήτανε μια ταινία πέρα από κάθε αίσθηση του κιτς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τού πως ο εκάστοτε δημιουργός που στοχεύει στην ιστορική εκμετάλλευση και στην κονόμα ξεφεύγει από τη στοιχειώδη μυθοπλαστική λογική.
Φτάνουμε τώρα στο κινηματογραφικό ελληνικό υπόβαθρο των αρχών του 1980: Ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός στα χέρια ενός άλλου σκηνοθέτη πιθανώς να έβγαινε ταινία με μεγάλη καλλιτεχνική, αλλά και εμπορική αξία. Για το τελευταίο, υπάρχει το παράδειγμα του ''Ανθρώπου με το γαρίφαλο'' (1980). Ο σκηνοθέτης Νίκος Τζήμας πήρε την ιστορία του Μπελογιάννη και έφτιαξε μία μετριότατη ταινία, η οποία όμως έκοψε τρελά εισιτήρια. Εντάξει, ο Τζήμας ευτύχησε κιόλας να έχει πρωταγωνιστή τον ερασιτέχνη Φοίβο Γκικόπουλο, ο οποίος, λόγω ακριβώς του ερασιτεχνισμού του και την απουσία κάθε στόμφου, υποδύθηκε τον Μπελογιάννη με μία σπάνια έμφυτη μελαγχολία. Στο ''Κόκκινο Τρένο'', όμως, του Σιμονετάτου, οι ερμηνείες όλες ήταν αυτό που λέμε ''Άσ'τα να πάν'στο διάολο'' - θα τα πούμε παρακάτω.
Γεγονός είναι πως το πανηγύρι της Μεταπολίτευσης ακόμη καλά κρατούσε και το στοχαστικό σινεμά του Θόδωρου Αγγελόπουλου συνήθως γινόταν αιτία πολιτικών ζυμώσεων και αντιπαραθέσεων μέσα στις σκοτεινές αίθουσες. Επομένως, διόλου τυχαίο που ο δαιμόνιος Σιμονετάτος, προτού κάνει καριέρα στη βιντεοκασέτα και έχοντας ήδη γυρίσει το πολεμικό δράμα ''17 σφαίρες για έναν άγγελο'' (1981), σκέφτηκε να κάνει και μια δική του ταινία για τους ιστορικούς αγώνες της Αριστεράς στην Ελλάδα.
Μόνο που του βγήκε κωμωδία! Και πως αλλιώς να γινόταν όταν από την πρώτη σκηνή έδειχνε τους αντάρτες σικάτους και ερωτιάρηδες λες κι είχαν πάει κατασκήνωση στην...Kinderland!
Θαυμάστε από το 4.50 του άνωθεν αποσπάσματος τη σκηνή απείρου κάλλους με τον αντάρτη Νίκο Γαλανό να προσπαθεί να ''ρίξει'' τη συντρόφισσα, μαθαίνοντας της πώς να χορεύει...ταγκό! Πιάσ' τ' αυγό και κούρεψ'το!
Πρωταγωνιστές στο ''Κόκκινο Τρένο'' ήταν ο Γαλανός, ο Λάκης Κομνηνός ως σύντροφος του, αντάρτης δυναμιτιστής κι αυτός που μιλούσε συχνά για το, εκ της Σοβιετικής Ένωσης ορμώμενο, Κόκκινο Τρένο και η Γεωργία Ζώη ως ΕΠΟΝίτισσα και γκόμενα του Κομνηνού. Μία ΕΠΟΝίτισσα που παρουσιαζόταν, όμως, ως Καρακατίνα, αφού όλη την ώρα παρακαλούσε τον Κομνηνό να παρατήσουν το βουνό και να ανοίξουν το δικό τους σπιτικό μπας και ζήσουν σαν φυσιολογικοί άνθρωποι. Προφανώς και ο δημιουργός ούτε φαντάστηκε ποτέ πως για να έβγαινε τότε μία γυναίκα στο βουνό έκανε κανονική επανάσταση την εποχή που όλες οι ομόφυλες της ήταν εξαρτώμενες από τους άντρες τους. Έπαιζαν ακόμη ο Σπύρος Καλογήρου στο ρόλο του βλοσυρού συνδέσμου του ΚΚΕ με τους αντάρτες, που με τη βαριά εκφορά του λόγου του ο θεατής μάλλον δεν πολυκαταλάβαινε τι ακριβώς έλεγε απ' τα ''επαναστατικά'' του. Κάπου ακόμη εμφανίζονταν οι σταρ της τσόντας Τίνα Σπάθη και Νότης Πιτσιλός! Φοβερό καστ!
Η μοναδική δόση real αριστεροσύνης που περιείχε η ταινία ήταν η συμμετοχή του ηθοποιού Βασίλη Διαμαντόπουλου και η μουσική, την οποία υπέγραφε ο Πάνος Τζαβέλλας. Για τους τίτλους έναρξης μάλιστα ο Τζαβέλλας συνέθεσε το ''Κόκκινο Τρένο'', το ομότιτλο τραγούδι σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, που το 1986 εντάχθηκε στο άλμπουμ του, ''Επαναστατικός Ρομαντισμός''.
Η πιο ξεκαρδιστική σκηνή της ταινίας, όμως, είναι εκεί που ο έξω καρδιά αντάρτης Γαλανός θέλει να πάει να τα πιεί σε μπαράκι της Κουμουνδούρου, χώρο συνάθροισης φασιστών υποτίθεται. Πάει, λοιπόν, του την πέφτει η Σπάθη και τον ρωτάει: ''How are you?'' Όταν αυτός την ενημερώνει πως είναι Έλληνας, ''δικός'' τους, η Σπάθη πετάει τη φοβερή ατάκα: ''Το ξέρεις πως μοιάζεις με Εγγλέζο;'' Κατά πρώτον, άλλη δουλειά δεν είχαν οι αντάρτες απ' το να πήγαιναν χαλαροί για ποτάκι και, κατά δεύτερον, σιγά μην έμοιαζε με Εγγλέζο ο μαυροτσούκαλος Γαλανός με τη μουστάκα πού'θελε πέντε πήχες καραβόπανο για να κρυφτεί (όπως θά'λεγε και ο Νίκος Σταυρίδης). Η σεναριακή ηλιθιότητα φτάνει στο ζενίθ της στην εν λόγω σκηνή με τον Γαλανό να βγάζει πολυβόλο και να αναγκάζει τον πιανίστα του μπαρ να παίξει τον Ύμνο του ΕΛΑΣ μπροστά στους εμβρόντητες στρατιώτες του Εθνικού Στρατού. Άσε δε που ο πιανίστας ήταν ένας χιποροκάς που παίζει να τον είχε τσιμπήσει ο Σιμονετάτος από τη μπάντα του Τζαβέλλα...
Ακόμη πιο ακραίο ήταν το τέλος της ταινίας: Αφού τελικά η επιχείρηση ακυρώνεται κι αφού προηγουμένως είχαμε δει τους αντάρτες να εισχωρούν στον υπόγειο χώρο του ξενοδοχείου από τους υπονόμους, με χίλια μέτρα προφύλαξης, στο φινάλε εγκαταλείπουν όλοι την Αθήνα και τραβάνε κατά βουνό μεριά, τραγουδώντας ''Βροντάει ο Όλυμπος, αστράφτει η Γκιώνα''! Και δε βρέθηκε ένας χριστιανός, έστω από το κινηματογραφικό συνεργείο, να πει του σκηνοθέτη: ''Που τα πας έτσι, ω ρε, τα παλικάρια;''
Το ''Κόκκινο Τρένο'' ήτανε μια ταινία πέρα από κάθε αίσθηση του κιτς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τού πως ο εκάστοτε δημιουργός που στοχεύει στην ιστορική εκμετάλλευση και στην κονόμα ξεφεύγει από τη στοιχειώδη μυθοπλαστική λογική. Και, τέλος, μία ταινία για την Αριστερά φτιαγμένη από ανθρώπους που ουδεμία σχέση είχαν μ' αυτήν. Αναζητήστε το στα εναπομείναντα βίντεο-κλαμπ και θα σας γίνει το άντερο γαρδούμπα!
σχόλια