Ανοιχτή μεταμεσονύκτια επιστολή στον Μάνο Χατζιδάκι

Ανοιχτή μεταμεσονύκτια επιστολή στον Μάνο Χατζιδάκι Facebook Twitter
Τι θα έλεγες άραγε αν ήσουν ακόμη εδώ, αν ζούσες στο κέντρο;
28

Μάνο μου,

κάθομαι και σου γράφω το ξημέρωμα της 31ης Μαΐου του 2013, μόνο και μόνο για να σου πω ουσιαστικά πως ορθώς έπραξες και μας άφησες νωρίς. Έτσι, για να γλιτώσεις, να μείνεις αλώβητος απ' την κατάντια. Ποτέ δεν έφυγες άλλωστε, διότι αν είχες φύγει, δεν θα υπήρχε και λόγος να σου γράφω τούτη την ώρα...

Τό'ξερες ότι θα έφευγες απ' όταν βγήκες σώος απ' την εγχείρηση καρδιάς στις ΗΠΑ και οι γιατροί σου είπαν να κόψεις το κάπνισμα, να μην κάνεις πρόβες με τους μουσικούς και να κάτσεις σπίτι σου. ''Δηλαδή μου λέτε να πεθάνω'' τους απάντησες και, πράγματι, λίγο καιρό μετά ταξίδεψες για τον Σείριο του Lorca και του Γκάτσου.

Τον φασίστα, καλά τό'χες πει κι αυτό, Μάνο μου, τον γνωρίζει ο καθένας σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, από τον παπά μέχρι τον ελεγκτή του εισιτηρίου στα λεωφορεία.

Τότε, Μάνο μου, ήταν 1994, η Ελλάδα ευημερούσε και το κωστοπουλαίικο life style έχυνε το δηλητήριο του δεξιά κι αριστερά. Υπήρξες ο πρώτος που μίλησες για τη θέα στο πρόσωπο του Τέρατος που πάμε να συνηθίσουμε κι ως φαίνεται το συνηθίσαμε πια οι δύστυχοι. Από τα τέλη του 1970 το είπες αυτό και λίγο αργότερα, στα μέσα του ΄80, όταν μίλησες στη ''Ρωμαϊκή Αγορά'' σου για τον Φλόκα που τον έβλεπες να γίνεται στέκι των νεοφασιστών της ΕΠΕΝ.

Ποια ανάγκη, προφητική και δυσοίωνη, σε ώθησε άραγε να στήσεις εκείνη τη συναυλία με την Ορχήστρα των Χρωμάτων κατά του νεοναζισμού; Μικρό παιδί ήμουν κι ακόμη θυμάμαι τον θρυλικό πίνακα της Κέτε Κόλβιτζ που διάλεξες να κάνεις αφίσα.  

Διαβάζω ξανά και ξανά τα Σχόλια του Τρίτου σου, τον Καθρέφτη και το Μαχαίρι, τις Μυθολογίες σου, και νιώθω την ανάγκη να σου πω πως υπήρξες πολύ πιο αναρχικός απ' άλλους σκληροπυρηνικούς δηλωμένους αναρχικούς. Ή μάλλον αριστερός, διότι αναρχικός ήσουν σίγουρα, αυτό ειν' αδιαπραγμάτευτο. Κι ας μην έβγαλες ποτέ την ποίηση στα στάδια και στα γήπεδα, την έβαλες μια και καλή στις ψυχές όλων όσοι σε διαβάζουμε και σε ακούμε.

Γνώρισα κι εκείνη τη γυναίκα, Μάνο μου, την παχουλή, την Πειραιώτισσα, που ένα βράδυ μπήκες στο ταβερνείο της χωρίς διάθεση να σε αναγνωρίσουν κι αυτή το μόνο που έκανε ήταν να σε πλησιάσει, να χαμογελάσει και να σου προσφέρει ένα λουλούδι. ''Να για ποιους έκανα μουσική όλα αυτά τα χρόνια'' γύρισες κι είπες του γιού σου.

Τι θα έλεγες άραγε αν ήσουν ακόμη εδώ, αν ζούσες στο κέντρο;

Θα θυμόσουν με φρίκη τις μέρες που όντας έφηβος έβαζες χαλίκια μεσ' στα παπούτσια σου για να κρύψεις τη θηλυπρέπεια σου.

Ανοιχτή μεταμεσονύκτια επιστολή στον Μάνο Χατζιδάκι Facebook Twitter
Νίκος Κούνδουρος

Τότε που μού'λεγε τις προάλλες ο φίλος σου ο Κούνδουρος πως καλούσες τον αστυνόμο, μεσ' στη νεανική σου αθωότητα, να σε προστατέψει από τα περιπαικτικά ''ψιτ, εσύ καλέ'' που άκουγες καμιά φορά στο δρόμο. Τότε, επίσης, που πηγαίνατε παρέα ν' απολαύσετε τον Βαμβακάρη και σαν ένα βράδυ κάποιος σε πείραξε πάλι, ο Μάρκος πήγε να του πετάξει καρέκλα, μετά σε φώναξε κοντά του και σού'πε το φοβερό ''Εσύ, νεαρέ, θα κάθεσαι πάντα δίπλα μου''.

Τον φασίστα, καλά τό'χες πει κι αυτό, Μάνο μου, τον γνωρίζει ο καθένας σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, από τον παπά μέχρι τον ελεγκτή του εισιτηρίου στα λεωφορεία. Και πόσο δίκιο είχες όταν κατακεραύνωνες ένα σύστημα κρατικής παιδείας μιαρό σαν παρατημένος τάφος.

Πήρες χαμπάρι τι έγινε χθες, σε ενημέρωσε κανείς; Χαρακτήρισαν τον ''Κεμάλ'' σου αντεθνικό τραγούδι οι οπαδοί του τσάμικου και της απλυσιάς, όπως τους έλεγες.

Ανοιχτή μεταμεσονύκτια επιστολή στον Μάνο Χατζιδάκι Facebook Twitter

Και δεν είμαστε στο 1980, Μάνο μου, να έπαιρνες τηλέφωνο τον Υπουργό και να τού'λεγες ''Είσαι βλαξ'', όπως τότε που χαρακτήρισαν ''κομμουνιστική'' τη ''Λιλιπούπολη''.

Και ξέρεις γιατί; Γιατί ζούμε στο 2013 και δεν υπάρχει ούτε ο ζαχαρένιος ψευδοσοσιαλιστικός κόσμος της ''Λιλιπούπολης'', ούτε φυσικά κανένας Υπουργός που θα καταδεχόσουν εσύ να συνομιλήσεις μαζί του. Και γιατί ακόμη, Μάνο μου, γνωρίζοντας πόσο σοβαρή θεωρούσες την πολιτική, πρώτος εσύ θα ανατρίχιαζες με το επίπεδο της κακιάς υποστάθμης των πολιτικών μας. 

Πολλά είπα, όμως, σε κούρασα και να με συγχωρείς.

Θα σου πω μόνο, έτσι για το τέλος, πως θεωρούσα έως και μπανάλ τον επίλογο του μέντορα σου: Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ...

Κατάλαβες, με είχε κουράσει κάπου και μένα όλη αυτή η λαϊκή επιδοκιμασία που την εχθρεύτηκες σ' όλη σου τη ζωή κι εσύ. Πως τόλμησα εγώ ο ασήμαντος να αναζητήσω την κοινοτοπία σε στίχο του Γκάτσου; Θα πέσει φωτιά να μας κάψει.

Τελικά, πράγματι αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ.

Και οι άνθρωποι αντί να διδάσκονται από την ιστορία πάντα θα φροντίζουν να επαναλαμβάνουν τα μελανότερα σημεία της.

Καλό ξημέρωμα, Μάνο μου.

Κολληθείη η γλώττα τω λαρυγγί μου
εάν μη σου μνησθώ
και νεκρωθήτωσαν αι συνάψεις των νευρώνων μου
αν σ' απολησμονήσω
28

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Σωτήρης Ντάλης / «Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επικεφαλής της Μονάδας Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική σχολιάζει τον αντίκτυπο της πανδημίας και της εκλογής Μπάιντεν στην Ευρώπη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Σωτήριος Σέρμπος / «Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Τι σηματοδοτεί η εποχή Μπάιντεν και τι αφήνει πίσω του ο απερχόμενος Πρόεδρος; Απαντά στη LiFO ο Σωτήριος Σέρμπος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης και Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ελλάδα / Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ο καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας μιλά για τα τελευταία δεδομένα της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Νικόλας Σεβαστάκης / Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ένας Γουίλι Σταρκ της εποχής μας. Υπάρχει κάτι σημαντικό που χωρίζει τη λαϊκιστική φαντασία των χρόνων του Μεσοπολέμου –όπως την αναπλάθει το μυθιστόρημα του Γουόρεν– από τα πλήθη που είδαμε να βγαίνουν από τα μεσαιωνικά σπήλαια των social media για να ορμήσουν προς το Καπιτώλιο.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ελλάδα / Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, μιλά στη LiFO για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές που εξετάζονται. Απαντά για το δεύτερο κύμα της πανδημίας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για τις ΜΕΘ, πότε θα αποχωριστούμε τις μάσκες αλλά και πότε προβλέπεται η επάνοδος στην κανονικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τech & Science / Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τι θα σημάνει η γενική χρήση των εμβολίων; Θα εφαρμοστούν νέοι κανόνες σχετικά με τον εμβολιασμό; Πότε προσδιορίζεται η έναρξή του; Και τι γίνεται με τους αρνητές;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Νικόλας Σεβαστάκης / Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Η όποια στρατηγική για τον εμβολιασμό χρειάζεται να είναι σκληρή με τον νεοφασισμό των fake news και της ωμής παραπλάνησης. Την ίδια στιγμή, όμως, πρέπει να εντάξει τις ανησυχίες, τις αντιρρήσεις και τις δεύτερες σκέψεις πολλών ανθρώπων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ελλάδα / Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ο πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο νοσοκομείο Παπανικολάου μιλά για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις ΜΕΘ και τις μελλοντικές ανησυχίες του σχετικά με την πανδημία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ελλάδα / Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σχολιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Διεθνή / Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, εξηγεί πώς μια νίκη του Μπάιντεν θα σηματοδοτήσει την αναβίωση της Δύσης ως κεντρικού παράγοντα στη διεθνή πολιτική.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

15 σχόλια
Συγχαίρω εκ βαθέων τον γράψαντα και προσυπογράφω.Πώς αλλάζουν οι καιροί! Ποιος θα το έλεγε ότι θα φτάναμε να πούμε το 2013 "Μάνο, μας λείπεις" με μια βουβή υποσημείωση προς πολλούς αγωνιστές της γενιάς σου; Π.χ. "Μίκη, μας περισσεύεις..."
Πάντα είχαμε και πάντα θα έχουμε φωτεινά πνεύματα σε αυτή τη χώρα. Το ερώτημα είναι πόση απήχηση και δύναμη έχει ο λόγος τους. Οι "μεμονωμένες σκέψεις" που ανέφερε προηγούμενος σχολιαστής παύουν να είναι μεμονωμένες, όταν τις ενστερνίζονται άλλοι και τις μεταποιούν σε καθημερινή πράξη. Η μουσική ιδιοφυΐα του Χατζιδάκι του επέτρεψε να διαβαστούν οι απόψεις του από πολλούς ανθρώπους για τα δεδομένα της εποχής του. Ωστόσο, φαντάζομαι ότι ένα δημοφιλές άρθρο διαβάζεται σήμερα από ακόμη περισσότερους. Το κατά πόσο κατάφερε ο Μάνος να αλλάξει συμπεριφορές δε μπορεί κανείς να το κρίνει. Οι ζυμώσεις που γίνονται τα τελευταία χρόνια όμως, σαφώς έχουν αλλάξει την κοινωνία. Προς το χειρότερο θα πείτε, αλλά η διαδικασία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Προφανώς η βλακεία δε θα πεθάνει ποτέ. Αλλά θα νικήσει μόνο αν οι υπόλοιποι υιοθετήσουν κυνική στάση και μείνουν στο περιθώριο. Ναι ρε φίλε, μπορεί αυτός ο κόσμος να μην αλλάξει ποτέ, αλλά να με πάρει ο διάολος αν σταματήσω ποτέ να προσπαθώ.
Συμφωνώ 100%, κύριε Ακριτίδη, με το σχόλιο σας. Το ίδιο απάντησα κι εγώ στον Νοών...Νοείτω που είπε την άποψη του, αλλά - ως φαίνεται - δεν τον πείσαμε, ούτε εγώ, ούτε οι υπόλοιποι σχολιαστές. Και, πιστέψτε με, αυτό το κείμενο το έγραψα για μένα πρώτα απ' όλα.
Από περιγραφές δύο στενών του συνεργατών και από τον γιό του που τυγχάνει να γνωρίζω προσωπικά. Το κυριότερο: Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος που έχει κατανοήσει τον Χατζιδάκι να καταλάβει πως κάποια πράγματα δεν του άρεσαν...σ.σ.: Ατυχές το παράδειγμα με τον ταχυδρόμο... Δεν είναι όλες οι επιστολές ταχυδρομικές...
Έλα, ρε Νοών...νοείτω, είσαι φίλος με τον Γιώργο; Κι εγώ, όπως θα ξέρεις! Λες νά'χουμε γνωριστεί κιόλας; Θα μου επιτρέψεις, το σχόλιο του Χανιώτη με τον ταχυδρόμο ήταν ευφυέστατο, σαν ατάκα ταινίας του Αυλωνίτη.Βάλε λίγο χιούμορ στη ζωή σου, αγαπητέ.
Ο Μάνος ήταν ενα πνεύμα ανοιχτό και πρωτοποριακό. Γι αυτό και ζει παντοτινά μέσα από το έργο του. Μεταφέρει τις αναζητήσεις και το μεγαλείο του σ'ανθρώπους που δεν τους γνώρισε με τη στενή έννοια του όρου όμως θα είναι αυτοί που θα πάρουν κάτι από την Μελισσάνθη και τη Νέα Υόρκη που θα βρίσκονται πάντα εκεί παρέα με το χάρτινο φεγγαράκι για ν'αγκαλιάζουν γενιές και ανθρώπους να τους ηρεμούν και να τους δίνουν μηνύματα πνευματικά για να πορευτούν στο μονοπάτι της ζωής τους.
«…σήμερα ζούμε κάποιο τέλος. Δεν ξέρω ποιο. Πάντως όχι της ντροπής. Καμία αξία δεν κινητοποιεί το θυμικό μας, καμία ιδέα δεν ακινητοποιεί τον κυνισμό των νεότερων γενεών που βλέπουν με απάθεια τα πάντα, διότι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε μια εποχή που το σεσηπός θεωρείται αυτονόητο και φυσικός χώρος. Αυτό που με πανικοβάλλει περισσότερο απ’ όλα Δεν είναι η έλλειψη ισχυρών ιδεολογιών, Δεν είναι η θεοποίηση του χρήματος και της εξουσίας, Δεν είναι ο κατακερματισμός του κοινωνικού ιστού, Δεν είναι η αλαζονεία των (πλανητ)αρχών, Δεν είναι η φτώχεια που κοιτάει το σπίτι μας, Δεν είναι οι απανταχού μελλοθάνατοι των αυριανών πολέμων, Δεν είναι το χαμόγελο που παγώνει στα χείλη ανθρώπων κάθε 5 λεπτά. Είναι που μέσα σε αυτό το «τελείωμα» του κόσμου δεν υπάρχει – στη χώρα μας τουλάχιστον – μια προσωπικότητα σαν τον Μ. Χατζηδάκι: Να ορίσει το μέτρο των πραγμάτωνΝα δώσει όνομα στα τραύματα της συνείδησής μας Να σπείρει όνειρο στα χαλάσματα των οραμάτων μας Να ξαναδώσει νόημα στην έννοια «άτομο» Να δωρίσει μαγεία στις στιγμές που ξεφεύγουν από τον πανικό της πραγματικότητας Κάθε εποχή χρειάζεται ένα Χατζηδάκι Να μας (ξανα)διδάξει το πώς να ζούμε ή και να πεθαίνουμε με αξιοπρέπεια .ΒΗΜΑGAZINO 16-02-2003ΣΤ. ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ
Τελικά ο Μάνος πέτυχε όσα δεν κατάφεραν αυτοί που βρίσκονταν απέναντι του. Να βρίσκεται πάντα στις σκέψεις μας και στην ψυχή μας σαν ένας πραγματικός επαναστάτης διαχρονικός και επίκαιρος.