Ο Μαριάνο Πενσότι, από τους πιο διακεκριμένους θεατρικούς συγγραφείς και πειραματικούς σκηνοθέτες της Αργεντινής, παρουσιάζει στο πλαίσιο του Latin America Festival το έργο του «Το παρελθόν είναι ένα ζώο αλλόκοτο». Εμπνευσμένο από τις σκάρτες φωτογραφίες που έβρισκε πεταμένες έξω από ένα φωτογραφικό εργαστήριο, σα θραύσματα από τις ζωές αγνώστων, δημιούργησε ιστορίες ανθρώπων όπου το παρελθόν «εγείρεται σαν ένα ζώο που το κοιτάμε φευγαλέα μέσα στη ζούγκλα των ονείρων μας» όπως λέει ο ίδιος. Όσο έγραφε το κείμενο άκουγε το τραγούδι The past is a Grotesque Animal του συγκροτήματος Of Montreal. Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο Πενσότι εξηγεί πώς η οικονομική κρίση έπαιξε καταλυτικό ρόλο στο αργεντίνικο θέατρο και στις προσωπικές του καλλιτεχνικές επιλογές.
Ένιωσα την ανάγκη να αναπτύξω τη μυθοπλασία μου κάνοντας θεατρικές επεμβάσεις σε δημόσιους χώρους, και διαλέγοντας με αυτόν τον τρόπο αντίθετα μονοπάτια από αυτά της κυρίαρχης θεατρικής πιάτσας. Η ιδέα ήταν ότι η μυθοπλασία θα μετατρεπόταν σε πραγματικότητα αλλά ταυτόχρονα η πραγματικότητα θα άλλαζε τη μυθοπλασία μας.
Πώς επηρέασε η οικονομική κρίση το θέατρο στην Αργεντινή; Έχω ακούσει ότι πολλοί νεαροί καλλιτέχνες, ενδεχομένως και παλιότεροι, συσπειρώθηκαν σε ομάδες κι ότι σε πολλές περιπτώσεις έστηναν παραστάσεις μέσα σε διαμερίσματα και σε κάθε είδους άδειους χώρους.
Ναι, ακριβώς έτσι έγινε. Αλλά η κατάσταση στην Αργεντινή πιθανόν να διέφερε αρκετά απ' ό, τι σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες όσον αφορά την οικονομική κρίση. Κυρίως γιατί ήδη από τη δεκαετία του '70 εμείς αντιμετωπίσαμε αρκετές μεγάλες κρίσεις, όπως και μια δικτατορία και μετά μία εύθραυστη δημοκρατία στη δεκαετία του '80. Ως αποτέλεσμα, όταν το 2001-2002 μας χτύπησε η χειρότερη οικονομική κρίση –αυτή που συνήθως την παρομοιάζουν με αυτό που συνέβη πρόσφατα στην Ελλάδα και αλλού στην Ευρώπη-, αποτέλεσε μία κοινωνική καταστροφή. Αλλά κατά κάποιο τρόπο, δεν ήταν και τελείως μη αναμενόμενή ή μία κατάσταση που δεν είχαμε γνωρίσει σε μικρότερη κλίμακα. Αυτά τα λέω για να εξηγήσω ότι για τον κόσμο του θεάτρου η κρίση ήταν μεν ένα δυνατό σοκ αλλά δεν άλλαξε δραστικά τον τρόπο που δουλεύαμε πρωτύτερα. Πολύ πριν την κρίση ήταν συχνό φαινόμενο να παίζονται έργα, ειδικά στο Μπουένος Άιρες, σε μικρούς όχι αναμενόμενους θεατρικούς χώρους, όπως λίβινγκ ρουμ, υπόγεια κλπ. Διατηρούσαμε ένα συνεταιριστικό σύστημα ομάδων χωρίς να περιμένουμε κάποια ιδιαίτερη ενίσχυση από το κράτος για να κάνουμε τις παραγωγές μας. Είναι αλήθεια ότι με την κρίση όλα αυτά έγιναν ο κανόνας περισσότερο από ποτέ - αυτό είναι σίγουρο. Αλλά καθ' όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, η βασική αλλαγή και πιθανόν η πιο ενδιαφέρουσα, δεν ήταν τόσο ό, τι αφορά το πλαίσιο του πώς στήνουμε τις παραστάσεις μας, αλλά μάλλον το περιεχόμενο τους.
Ποια ήταν η νέα θεματολογία του θεάτρου μέσα στην κρίση; Πολιτική και διαφθορά, ανεργία, φτώχεια, μετανάστευση, απαισιοδοξία για το μέλλον;
Σαν αποτέλεσμα της κρίσης και της ύφεσης αναπτύχθηκε ένα ξεκάθαρο ενδιαφέρον των θεατράνθρωπων στην πολύπλοκη σχέση πραγματικότητας και μυθοπλασίας. Λόγου χάρη, προσωπικά πέρα από τις θεατρικές παραστάσεις άρχισα να δημιουργώ και site-specific περφόρμανς κυρίως επειδή ένοιωσα την ασυγκράτητη ορμή να βγω στους δρόμους. Όταν ο κόσμος διαδήλωνε προσπαθώντας να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του κι αναζητώντας νέες πολιτικές συνθήκες να οργανωθεί, μου έγινε σαφές ότι αυτά που συνέβαιναν στο δρόμο ήταν πολύ πιο ενδιαφέροντα απ' ό, τι παιζόταν το ίδιο διάστημα στο θέατρο. Ένιωσα την ανάγκη να αναπτύξω τη μυθοπλασία μου κάνοντας θεατρικές επεμβάσεις σε δημόσιους χώρους, και διαλέγοντας με αυτόν τον τρόπο αντίθετα μονοπάτια από αυτά της κυρίαρχης θεατρικής πιάτσας. Η ιδέα ήταν ότι η μυθοπλασία θα μετατρεπόταν σε πραγματικότητα αλλά ταυτόχρονα η πραγματικότητα θα άλλαζε τη μυθοπλασία μας. Πάντως, μετά την εμπειρία ενός διαστήματος πειραματισμού άρχισα να σκηνοθετώ παραστάσεις οι οποίες με κάποιο τρόπο συμπεριελάμβαναν επινοημένα έργα μαζί με στοιχεία τεκμηρίωσης από τη ζωή των ερμηνευτών. Συχνά επίσης πρόσφεραν τη δυνατότητα να θιγούν πολιτικά και κοινωνικά θέματα που αφορούσαν το μέρος όπου παρουσιάζονταν. Σε γενικές γραμμές θα έλεγα ότι η κρίση στην Αργεντινή λειτούργησε σαν αφετηρία αισιοδοξίας και επιθυμίας εξέλιξης παρά πεσιμισμού και αυτή ήταν η βασική διαφορά με τις προηγούμενες κρίσεις.
Έχει ξεπηδήσει μια νέα γενιά θεατρικών συγγραφέων στην Αργεντινή;
Ναι. Ακόμα και αν κάποιοι συγγραφείς ήταν δραστηριοποιημένοι πριν από την κρίση, μία άλλη ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα μετάλλαξη συνέβη εξαιτίας της. Εμφανίστηκε μια νέα γενιά συγγραφέων που σκηνοθετούν οι ίδιοι τα κείμενα τους. Αντί να περιμένουν κάποιον σκηνοθέτη να τους τηλεφωνήσει δράττουν της ευκαιρίας και τα στήνουν οι ίδιοι. Αυτή η στάση Do it yourself / «Κάνε το μόνος σου» είναι πιο σύνηθες από ποτέ. Φυσικά ένας από τους χειρότερους κινδύνους είναι να προσδώσεις ρομαντική διάθεση στην ύφεση και να πεις «Τι ωραία, έχουμε οικονομική κρίση, θα κάνει πολύ καλό στην καλλιτεχνική δημιουργία...». Αλλά από την άλλη έχει ενδιαφέρον πολιτικά να δούμε το πώς οι άνθρωποι του θεάτρου εγκαινιάζουν νέους τρόπους να αντιμετωπίσουν την κατάσταση.
Info:
Mariano Pensotti, Το παρελθόν είναι ένα ζώο αλλόκοτο
Στέγη γραμμάτων και τεχνών, Κεντρική Σκηνή
26-27 Νοεμβρίου, 21:00
σχόλια