Love at first sight.

Love at first sight. Facebook Twitter
5

'Eνα ποίημα  δημοσιεύεται κάθε εβδομάδα στην ηλεκτρονική έκδοση του TLS, στη στήλη Poem of the Week.Το Times Literary Supplement, η διάσημη εβδομαδιαία λογοτεχνική επιθεώρηση των Τάιμς εκδίδεται στο Λονδίνο από το 1902 –αρχικά ως ένθετο και από το 1914 ως αυτόνομη έκδοση. Κάθε φορά το ποίημα συνοδεύεται και από ένα σύντομο σχολιασμό. Κάτι αντίστοιχο προσφέρει και ο Guardian στους αναγνώστες του site του εδώ και καιρό.

Έχει κάτι το γοητευτικά παλιομοδίτικο μια στήλη που τιτλοφορείται «Ποίημα της Εβδομάδας», ακόμα κι αν πρόκειται για περιοδικό που αφορά το βιβλίο, πόσο μάλλον για μια στήλη στο internet. Ένα εμβόλιμο "Poem of the Week" μου φέρνει πάντα στο νου λεπταίσθητες νεαρές της Μπελ Επόκ να ξεφυλλίζουν ανυπόμονα με τα κρινοδάχτυλα τους τις σελίδες μέχρι να φτάσουν στη στιγμή-απόγειο του ρομαντισμού τους.

Το τελευταίο Poem of the week του TLS είναι ένα ποίημα της Wisława Szymborska, της σπουδαίας Πολωνέζας ποιήτριας που βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1996. Ήταν η τελευταία φορά που ποιητής βραβεύτηκε με Νόμπελ πριν το πολύ πρόσφατο, αυτό του Σουηδού Tomas Tranströmer. Όπως και στην περίπτωση του Tranströmer έπρεπε να μεσολαβήσει ένα Νόμπελ για να μάθουμε την Σιμπόρσκα στα καθ'ημάς. Έχει μια τέτοια σαφήνεια η ποίησή της, που με μια εντελώς απογυμνωμένη γλώσσα σε ηλεκτρίζει με τη λεπτή της ειρωνεία. Μπορεί να βρίσκει αφορμές από τα πιο τετριμμένα γεγονότα και, όσο και να τη βαραίνει η ιστορική συνείδηση της πατρίδας της, στον πυρήνα της είναι βαθιά ανθρώπινη.

Το ποίημα λέγεται «Έρωτας με την πρώτη ματιά» (Miłość od pierwszego wejrzenia στα πολωνικά) αλλά αυτό που υποστηρίζει είναι πως δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα στην πραγματικότητα. Περιγράφει την πρώτη συνάντηση ενός ζευγαριού, όπου από την αρχή γίνεται ολοφάνερη η ακαριαία αμοιβαία έλξη, για το κεραυνοβόλημα της οποίας σελίδες επί σελίδων έχουν γραφτεί –το περίφημο μουσικό Coup de foudre. Ένα τεράστιο ερωτηματικό, ωστόσο, πλανιέται πάνω από το ποίημα. Πόσο τυχαία ή ξαφνική είναι στ' αλήθεια μια τέτοια συνάντηση; Είναι λες σαν πλανήτες που βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης. Πόσες φορές πιο πριν έχει αποφευχθεί η σύγκρουση; Γι' αυτό μιλάει κατ' ουσίαν η Σιμπόρσκα:

Love at First Sight

They're both convinced
that a sudden passion joined them.
Such certainty is beautiful
but uncertainty is more beautiful still.

 

Since they'd never met before, they're sure
that there'd been nothing between them.
But what's the word from the streets, staircases, hallways –
perhaps they've passed each other by a million times?

 

I want to ask them
if they don't remember –
a moment face to face
in some revolving door?
perhaps a "sorry" muttered in a crowd?
a curt "wrong number" caught in the receiver? –
but I know the answer.
No, they don't remember.

 

They'd be amazed to hear
that Chance has been toying with them
now for years.

 

Not quite ready yet
to become their Destiny,
it pushed them close, drove them apart,
it barred their path,
stifling a laugh,
and then leaped aside.

 

There were signs and signals
even if they couldn't read them yet.
Perhaps three years ago
or just last Tuesday
a certain leaf fluttered
from one shoulder to another?
Something was dropped and then picked up.
Who knows, maybe the ball that vanished
into childhood's thickets?

 

There were doorknobs and doorbells
where one touch had covered another
beforehand.
Suitcases checked and standing side by side.
One night perhaps some dream
grown hazy by morning.

 

Every beginning
is only a sequel, after all,
and the book of events
is always open halfway through.

 

(Σε μετάφραση των Stanisław Barańczak και Clare Cavanagh).

Η προσπάθεια να προσεγγίσω μια ακατανόητη γλώσσα γίνεται από μεταπρατικούς σταθμούς –άλλες γλώσσες πιο οικείες δηλαδή. Έχει μεγάλη γοητεία, για όσους ξέρουν, το παιχνίδι του χαμένου –αμετάφραστου– ποιήματος. Και η δική μου πρόχειρη μετάφραση αρκετά ελεύθερη στα σημεία. Για ακόμα μία φορά αισθάνομαι το βάρος που έχει κάθε λέξη. Σαν ένα παιχνίδι που έπαιζα μικρή, όπου σου έκλειναν τα μάτια, επέλεγες από ένα κουτί με αντικείμενα και έπρεπε να μαντέψεις τι είναι τι. Καμιά φορά δεν σου είχαν δέσει καλά το μαντήλι και κρυφοκοιτούσες. Κατά τον ίδιο τρόπο κι ένα ποίημα μπορεί να το έχεις «συναντήσει» κι άλλοτε. Καμία λέξη δεν είναι αθώα, ούτε καν ένας απλός προβιβασμός στο συντακτικό. Κι η κάθε παραπάνω συλλαβή επισφαλής:

Love at first sight. Facebook Twitter

Έρωτας με την πρώτη ματιά

Σίγουροι κι οι δυο

για το απρόσμενο πάθος που τους έδεσε.

H τόση βεβαιότητα έχει την ομορφιά της

αλλά ακόμα πιο όμορφη η αβεβαιότητα.

 

Αφού ασφαλώς και δεν έχουνε ξανασυναντηθεί ποτέ,

είναι σίγουροι πως δεν τους ενώνει κάτι.

Αλλά τι θα τους έλεγαν οι δρόμοι, τα σκαλοπάτια, οι διάδρομοι –

όπου μπορεί και να προσπέρασαν τόσες φορές ο ένας τον άλλον;

 

Θέλω να τους ρωτήσω

αν άραγε θυμούνται –

Μια στιγμή πρόσωπο με πρόσωπο

σε κάποια περιστρεφόμενη πόρτα;

Ίσως ένα μουρμουριστό «συγγνώμη» μες στο πλήθος;

Ένα ξερό μήπως «λάθος κάνετε» στο ακουστικό του τηλεφώνου; –

Ξέρω όμως την απάντηση.

Όχι, δεν θυμούνται κάτι.

 

Πόσο θα εκπλαγούν  να μάθουν

ότι η Τύχη έπαιζε μαζί τους

εδώ και χρόνια.

 

Ανέτοιμη ακόμα

να γίνει η Μοίρα τους

τους έσπρωχνε κοντά, τους έσερνε πάλι πίσω,

μπουρδουκλωνότανε στα πόδια τους,

αφήνοντας ένα πνιχτό γελάκι,

κι ύστερα χοροπηδώντας έκανε στην άκρη.

 

Υπήρχαν σημεία και νεύματα

ακόμα τότε δυσανάγνωστα.

Ίσως ήταν τρία χρόνια πριν

ή μόλις την περασμένη Τρίτη

που ένα μόνο φύλλο φτερούγιζε

από τον έναν ώμο στον άλλον.

Σαν κάτι που το είχες για οριστικά χαμένο να ανευρέθη.

Ποιος ξέρει, ίσως η μπάλα των παιδιών που έπαιζαν εκείνο το απόγευμα και κύλησε μέχρι τους θάμνους.

 

Θα υπήρχαν και χειρολαβές και κουδούνια, δε μπορεί,

όπου το ένα άγγιγμα κάλυψε το άλλο.

Βαλίτσες που περάσανε τον έλεγχο και στεκόντουσαν τώρα δίπλα-δίπλα.

Κάποια νύχτα ίσως το ίδιο διαυγές όνειρο να διαλύθηκε απ' την άχλη του πρωινού.

 

Κάθε αρχή είναι ένα σίκουελ εξάλλου

Και το μεγάλο βιβλίο της ζωής

πάντα στη μέση το βρίσκεις ανοιχτό.

Διαλέγετε τι προτιμάτε. Το απόλυτο πρωτοφανέρωμα ή την δυσεξήγητη βεβαιότητα ότι κάπου στο παρελθόν έχετε ξανασυναντηθεί; Είτε έτσι, είτε αλλιώς οφείλουμε να δώσουμε μια πειστική εξήγηση στον εαυτό μας για αυτή τη μυστήρια μεταφυσική της οικειότητας που αναπτύσσεται ξάφνου με έναν άγνωστο, σαν ένα αναγνωριστικό νεύμα από το πουθενά.

Το αστικό περιβάλλον, αν και καταπίνει ανθρώπους με την απροσωπία του, ενδείκνυται και για τέτοια παιχνίδια της Τύχης. Σαν να ρίχνει ζάρια η πόλη κι εμείς είμαστε τα πούλια της. Θυμάμαι μια ρήση του Ηράκλειτου, για το χρόνο που παίζει μαζί μας: «Αιὼν παίς εστί παίζων, πεσσεύων· παιδός η βασιληίη»! Ο χρόνος, δηλαδή, είναι ένα παιδί που παίζει με πεσσούς και ενός παιδιού είναι η Βασιλεία. Τόσες χιλιάδες χρόνια πίσω και μοιάζει τόσο να επιβεβαιώνει το ποίημα της Σιμπόρσκα και το πόσο αδύναμοι είμαστε όλοι σε δυνάμεις πέρα από μας.

Είναι ολοφάνερο πόσο προσιδιάζει το ποίημα στο σινεφίλ του αρχέτυπο, την «Σύντομη συνάντηση» (Brief Encounter) του 1945, του Βρετανού Ντέιβιντ Λιν, την ταινία σταθμό στο είδος που ενέπνευσε πολλούς, μακράν καλύτερη από όλες τις απομιμήσεις.  H Λόρα και ο Άλεκ -παντρεμένοι κι οι δυο- συναντιούνται μια μέρα στο σταθμό του τρένου που παίρνουν μια φορά την εβδομάδα για να κατέβουν στην πόλη. Έτσι μια τυχαία γνωριμία καταλήγει σε έρωτα, που θα τους βγάλει από την άψογα ρυθμισμένη αστική τους ρουτίνα. Κι η αφορμή είναι ένας μόνο κόκκος άμμου που μπαίνει στο μάτι της Λόρα...  Ασφαλώς και υποψιάζεσαι για το πόσες φορές θα συναντήθηκαν πιο πριν στο σταθμό, θα σκόνταψαν στο διάδρομο του βαγονιού, θα συναπαντήθηκαν φευγαλέα τα βλέμματα στην αποβάθρα.

Θα έλεγε κανείς πως η Σιμπόρσκα απομυθοποιεί και την υποτιθέμενη αναπόδραστη έλξη που σπρώχνει τον έναν στην αγκαλιά του άλλου. Βούτυρο στο ψωμί των πραγματιστών; Όχι ακριβώς. Μοιάζει να το κάνει πιο πεζό –δεν ήταν και τόσο ξαφνικό το πάθος  σας, όπως νομίζετε– αλλά συνάμα σκάβει και πιο βαθιά. Με ευαισθησία αλλά και τρυφερή ειρωνεία μεσολαβεί στα ανεπαίσθητα που μόνο οι ερωτευμένοι μπορούν να βιώσουν και η ποίηση και η Τέχνη να περιγράψουν.

Τελειώνοντας το κείμενο ανακαλύπτω γιατί η ακαταλαβίστικη φράση Miłość od pierwszego wejrzenia μου έμοιαζε απ' την αρχή οικεία. Έτσι ονομάζεται το πρώτο κομμάτι του Zbigniew Preisner από το soundtrack του Rouge του Κισλόφσι...

Αυτό βέβαια που κανένα ποίημα, κανένα φιλοσοφικό σύστημα ή επιστημονική θεωρία δε μπορεί ποτέ να με ακρίβεια να προσδιορίσει είναι η μεταβλητή που ευθύνεται για όλα. Γιατί τώρα και όχι τότε; Γιατί εδώ και όχι εκεί; Γιατί αυτόν και όχι τον άλλον;

Βιβλίο
5

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ντον Ντελίλο: «Άνθρωπος σε πτώση»

Το πίσω ράφι / «Άνθρωπος σε πτώση»: Το ρεαλιστικό έργο ενός από τους σπουδαιότερους εξερευνητές της μοντέρνας εποχής

Ο πολυβραβευμένος Ντον Ντελίλο γράφει για την ανάγκη των ανθρώπων να ανήκουν κάπου και να επικοινωνήσουν, όταν εισπράττουν από την Ιστορία οδύνη, απώλειες και χιλιάδες ερωτηματικά.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Αντώνης Καραμπατζός: Με έλκει ο μυθιστορηματικός κόσμος του Καραγάτση

The Book Lovers / Αντώνης Καραμπατζός: «Με έλκει ο μυθιστορηματικός κόσμος του Καραγάτση»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον καθηγητή Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνη Καραμπατζό για το πώς το έργο του Τζότζεφ Κόνραντ, του Φίλιπ Ρόθ ή η ποίηση του Κ.Π. Καβάφη ανοίγουν δρόμους στο συναίσθημα, στις ανθρώπινες σχέσεις και στην ιστορία.
THE LIFO TEAM
Ο θάνατος τής πήγαινε πολύ

Βιβλίο / Κάντι Ντάρλινγκ: Η συγκινητική ιστορία του τρανς ειδώλου και μούσας του Άντι Γουόρχολ

Η Κάντι Ντάρλινγκ προκαλούσε ανέκαθεν συμπάθεια και θαυμασμό, όχι τόσο για τα επιτεύγματά της στη σκηνή και τη μεγάλη οθόνη, όσο για την ομορφιά και την εύθραυστη αύρα της.
THE LIFO TEAM
Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

The Happy Reader / Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

Η Γενιά Ζ γράφει και διαβάζει, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα. Βιογραφίες, ταξιδιωτικοί οδηγοί και υγεία οδηγούν τους Ευρωπαίους στα βιβλιοπωλεία. Οι γιοι του Μάρκες, Ροδρίγκο και Γκονζάλες, απολογούνται για το δικαίωμά τους στο έργο του πατέρα τους. Εκδοτικό γεγονός, η μετάφραση του πρώτου μυθιστορήματος του Τζέιμς Μπόλντουιν.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Teatro Grottesco»: Η γοτθική σκηνή της ζοφερής απελπισίας

Βιβλίο / «Teatro Grottesco»: Mια συλλογή σκοτεινών διηγημάτων από έναν μετρ του τρόμου

Κάποιοι ίσως τον γνωρίζουν από την πρώτη (και καλύτερη) σεζόν του «True Detective». Η βουτιά στις πλέον σκοτεινές πτυχές της υπαρξιακής φιλοσοφίας, η άκρως ζοφερή ατμόσφαιρα, η εικονοποιία που φλερτάρει με τη γοτθική αισθητική είναι χαρακτηριστικά του έργου του Τόμας Λιγκότι, η απουσία του οποίου από την ελληνική αγορά είναι τρανταχτή.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΤΣΑΠΡΑΪ́ΛΗΣ
Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

The Book Lovers / Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ακύλλα Καραζήση για την αναγνωστική διαδρομή του, που ξεκινάει από τον «Τομ Σόγερ» και τη Θεσσαλονίκη, περνάει από τον ρομαντικό κόσμο της Χαϊδελβέργης και φτάνει στην Αθήνα του θεάτρου και των κειμένων.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ

σχόλια

5 σχόλια
* Καρλ Γιουνγκ: Συγχρονικότητα η αλλιώς ο αόρατος κοσμικός ιστός. Η συγχρονικότητα για τον Γιουνγκ είναι μια νοήμων χρονική σύμπτωση, ένας ψυχοειδής παράγοντας ανεξάρτητος από το γραμμικό χωροχρόνο.*Μια αρχαία κινέζικη ιστορία λέει οτι μια αόρατη κόκκινη κλωστή συνδέει όλους όσους είναι μοιραίο να συναντηθούν, ανεξάρτητα από το χρόνο, το τόπο η τις περιστάσεις. Το νήμα αυτό μπορεί να τεντώσει η να μπερδευτεί αλλά ποτέ δεν σπάει.*Οι συμπτώσεις είναι ο τρόπος του Θεού να παραμένει ανώνυμος.
Αυτό βέβαια που κανένα ποίημα, κανένα φιλοσοφικό σύστημα ή επιστημονική θεωρία δε μπορεί ποτέ να με ακρίβεια να προσδιορίσει είναι η μεταβλητή που ευθύνεται για όλα. Γιατί τώρα και όχι τότε; Γιατί εδώ και όχι εκεί; Γιατί αυτόν και όχι τον άλλον;Δεν ισχυει αυτο κι απορω γιατι ειμαστε τοσο ανενημερωτοι σε αυτα τα θεματα αφου ασχολουμαστε συνεχως με αυτα, μαλλον δεν θελουμε να μαθουμε γιατι η απαντηση ποναει και μας προσγειωνει στην πραγματικοτητα.Ο Φροϋντ και γενικα η ψυχαναλυση εχουν απαντησει σε αυτα τα ερωτηματα με σαφηνεια.Ποιος αντεχει ομως ν'ακουσει τη σκληρη αληθεια;