Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί

 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
3

Πριν τον πόλεμο η γεωγραφία του αρχιπελάγους ήταν αλλιώτικη. Τα νησιά απομονωμένα και αποκομμένα από τα διοικητικά κέντρα, οι κάτοικοι αποκομμένοι από τις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτοί οι τόποι επελέγησαν ως τόποι εξορίας. Με το ιδιώνυμο, που ψηφίστηκε στις 25 Ιουλίου 1929, θεσπίστηκε η ποινή της δικαστικής εκτόπισης και όλο και περισσότερα νησιά άρχισαν να χρησιμοποιούνται ως τόποι εξορίας. Ο αριθμός των πολιτικών εξορίστων αυξήθηκε πολύ την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά. Υπολογίζεται ότι  οι εξόριστοι αυτή την περίοδο ξεπέρασαν τις 5.000. Πολύ μεγαλύτερος αριθμός πολιτικών εξορίστων υπήρξε την περίοδο του εμφυλίου, οπότε και δημιουργούνται νέα και μεγαλύτερα στρατόπεδα εξορίας. Το μέτρο του εκτοπισμού παρέμεινε σε ισχύ κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της μετεμφυλιακής περιόδου.

 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ανάφη γύρω στο 1941
 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ανάφη γύρω στο 1941
 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ανάφη γύρω στο 1941

Η κοινότητα των πολιτικών εξορίστων: Άνθρωποι που είχαν καταδικαστεί με «διοικητική απέλαση» βάσει των νόμων που δήλωναν ότι οι ιδέες και οι δράσεις τους ήταν ένα δημόσιος κίνδυνος και θα μπορούσαν να απειλήσουν την υπάρχουσα κατάσταση στην Ελλάδα.

Ένας τόπος εξορίας ήταν και το μικρό νησί της Ανάφης. Η ερευνήτρια Μάργκαρετ Κέννα,  αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Wales, Swansea, τη δεκαετία του 60 ως μεταπτυχιακή φοιτήτρια της ανθρωπολογίας ήρθε στην Αθήνα σε επαφή με τους μετανάστες από το νησί στην πρωτεύουσα. Συνδέθηκε μαζί τους και άρχισε να ερευνά συστηματικά τη ζωή στην Ανάφη. Τα πρώτα θέματα της έρευνάς της ήταν η οργάνωση της ζωής των νησιωτών και τα έθιμά τους. Δυο σχεδόν δεκαετίες αργότερα, τον Ιούλιο του 88 η Μάργκαρετ Κέννα φιλοξενείται στην Ανάφη από μια ντόπια οικογένεια την οποία γνώριζε από το 1966. Ένα πρωί άρχισαν να ανοίγουν κουτιά με ενθύμια. Πολλά ξύλινα κιβώτια τα οποία περιείχαν μαριονέτες, γυάλινες πλάκες και σελιλόιντ. Αυτά τα κουτιά ήταν κρυμμένα σε ένα από τα σπίτια που είχαν νοικιάσει οι πολιτικοί εξόριστοι, πίσω από ένα ψεύτικο τοίχο στον οποίο υπήρχαν επίσης βιβλία και άλλα αναμνηστικά. Οι εξόριστοι επέστρεψαν στην Αθήνα στην διάρκεια της Κατοχής και τα «αρχεία τους» είχαν μείνει πίσω. Τα βρήκαν τα παιδιά του νησιού που έπαιζαν μέσα στο εγκαταλελειμμένο σπίτι.

Το αρχείο αποτελείται από περισσότερα από 160 αρνητικά σε γυαλί και σελιλόιντ τα οποία χρονολογούνται από το 1935 έως και το 1942 και δείχνουν τη ζωή μιας κοινότητας των πολιτικών εξορίστων τα μέλη της οποίας ζούσαν στο νησί. Ήταν κυρίως άνθρωποι που είχαν καταδικαστεί με «διοικητική απέλαση» βάσει των νόμων που δήλωναν ότι οι ιδέες και οι δράσεις τους  ήταν ένα δημόσιος κίνδυνος και θα μπορούσαν να απειλήσουν την υπάρχουσα κατάσταση στην Ελλάδα. Μερικά αρνητικά δείχνουν μικρές ή και μεγάλες ομάδες ανθρώπων, πλάνα από εκδρομές, πικ-νικ, παρελάσεις. Λιγότερες περιγράφουν κοινωνικά γεγονότα. ένα φεστιβάλ, ένα γάμο, κάποιες κηδείες κυρίως κατά τη διάρκεια του λοιμού το 41-42. Το αρχείο ανέβηκε στην ιστοσελίδα του πανεπιστημίου με την ελπίδα να μπορέσουν να ταυτοποιηθούν τα πρόσωπα των φωτογραφιών και να συμπληρωθούν τα ονόματα στις φωτογραφίες.

 

Οι εκδόσεις Αλεξάνδρεια  δημοσίευσαν το 2004 το βιβλίο της Κέννα «Η κοινωνική οργάνωση της εξορίας», στηριγμένο σε ένα σημαντικό φωτογραφικό αρχείο, σε μαρτυρίες και προσωπικές αφηγήσεις πρώην εξορίστων. Οι άνθρωποι που βρέθηκαν στην Ανάφη, έπρεπε να αντιμετωπίσουν ένα κοινό και δυσβάσταχτο πεπρωμένο που αποτελεί ένα κομμάτι της πολιτικής και κοινωνικής μας ιστορίας άμεσα συνδεδεμένο με το πολυδιάστατο ανθρώπινο δράμα.

Οι παρακάτω φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο που βρέθηκε μέσα στον ψεύτικο τοίχο και περιγράφει κυρίως την καθημερινότητα των εξορίστων της Ανάφης.

 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ανάφη γύρω στο 1941
 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ανάφη γύρω στο 1941
 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ανάφη γύρω στο 1941
 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ανάφη γύρω στο 1941
 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ανάφη γύρω στο 1941
 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ανάφη γύρω στο 1941
 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ανάφη γύρω στο 1941


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
15 άνδρες, 2 γυναίκες και ένα παιδί δίπλα στη θάλασσα. Η μια γυναίκα είναι η Ειρήνη Σκαλίδου, η δεύτερη η πιθανώς η Ηλέκτρα Αποστόλου και το παιδί η κόρη της Αγνή.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Μια ομάδα 30 ατόμων κάνει πικ-νικ σε ένα μέρος με καλαμιές. Έχουν εμαγέ πιάτα και κούπες από κονσερβοκούτια. Παίζουν κιθάρες και μαντολίνα. Ο άνθρωπος στην άκρη αριστερά με τον μπερέ ίσως είναι ο Μανώλης Περλορέτζος

 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Τα μέλη αυτής της μεγάλης ομάδας κάθονται σε μια περιοχή με δέντρα. Κρατούν όργανα, ένα σαξόφωνο (πιθανώς ο Δημήτρης Γούλιος), μαντολίνο και κιθάρα.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Φωτογραφία στην ύπαιθρο. Αριστερά της εικόνας υπάρχει μια χαρουπιά και έτσι έχει εντοπιστεί το μέρος, η περιοχή Καλίστα, κοντά στις Μηλιές. Χορεύουν δεκαεπτά άτομα, ενώ δυο στη σειρά των χορευτών είναι γυναίκες.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Μια γυναίκα με την κόρη της στο βράχο. Πιθανώς πρόκειται για την γυναίκα και την κόρη εξορίστου που τον έχουν επισκεφθεί. Τις επισκέψεις τις επέτρεπαν εφόσον ο επισκέπτης συμφωνούσε ότι θα πείσει τον εξόριστο να υπογράψει δήλωση.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Τραπεζαρία ή δωμάτιο αναψυχής της κοινότητας. Τραπεζάκια και παλιοσκαμπό κατασκευασμένα από κομμάτια ξύλου και καλάμια. Εδώ μελετούν παίζουν τάβλι ή σκάκι και ένας άνδρας διαβάζει εφημερίδα που από το αρνητικό φαίνεται να είναι το Ελεύθερο Βήμα.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Μια γιορτή στην οποία όλα τα μέλη έχουν συνεισφέρει από το κρατικό επίδομα. Τα λουλούδια είναι ζουμπούλια, έτσι καταλαβαίνουμε ότι η γιορτή έχει γίνι φθινόπωρο.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Μία ομάδα από έξι μουσικούς. Ο σαξοφωνίστας είναι πιθανότατα ο Δημήτρης Γούλιος, καπνεργάτης από τη Δράμα, ενώ αυτός που παίζει μαντολίνο είναι ο Κώστας Μπίρκας


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Τέσσερις άνδρες ετοιμάζονται να κολυμπήσουν


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Έξι άνδρες στο ύπαιθρο, στην βραχώδη κορυφή του βουνού Κάλαμος. Για να αναρριχηθούν μέχρι σε αυτό το σημείο πρέπει να έκαναν μια μεγάλη διαδρομή κατά μήκος της νότιας ακτής του νησιού.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Εσωτερικό με εικόνες του Στάλιν και του Λένιν σε ένα καμαροσκέπαστο σπίτι του χωριού. Θα μπορούσε να είναι το μέρος που μελετούσαν ή η τραπεζαρία της κοινότητας. Απεικονίζονται 26 άνδρες. Από τα συνθήματα στα πανώ συμπεραίνεται ότι ήταν μέρος διδασκαλίας.

 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Εσωτερικό σε καμαροσκέπαστη αίθουσα. Πίσω από τους άνδρες διακρίνεται το πεντάκτινο αστέρι και ένα ανοικτό βιβλίο, καθώς και τρία πανώ με συνθήματα. Πιθανώς είναι μέλη της κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ ανάμεσα στους εξόριστους.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Μια ομάδα 21 ανδρών. Πάνω από τα κεφάλια τους στον τοίχο υπάρχουν τέσσερα μικρά πορτρέτα κάτω από το οποίο γράφονται τα ονόματα των Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν και Στάλιν καλλιγραφικά καθώς και μια σειρά από συνθήματα. Ξεχωρίζει το «Ζήτω ο ηγέτης μας Ζαχαριάδης».


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Μια ομάδα ανδρών έτοιμων να ξεφορτώσουν προμήθειες από το ατμόπλοιο που φτάνει.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Άνδρες κουβαλούν φρύγανα τα οποία θα χρησιμοποιηθούν ως καύσιμα και για ψήσιμο στους φούρνους. Ήταν μια κοπιαστική εργασία, καθώς έπρεπε να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις φορτωμένοι.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Άνδρες κουβαλούν φρύγανα.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Άνδρες κουβαλούν φρύγανα. Πίσω τους διακρίνεται το όρος Βίγλα.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ένας άντρας φωτογραφημένος από την άκρη της πλατείας του χωριού μπροστά σε φραγκοσυκιές, τα μοναδικά ελεύθερα διαθέσιμα φρούτα του νησιού.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Κτίρια του χωριού που προφανώς χρησιμοποιούνταν ως γραφεία της κοινότητας.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Άντρες γύω από μια σκάφη την οποία χρησιμοποιούσαν τόσο για πλύσιμο όσο για ζύμωμα και την ανάμειξη των υλικών για την παρασκευή λουκάνικων. Το ότι δε φορούν κάλτσες σημαίνει ότι έχουν πλυθεί και δεν υπάρχουν εφεδρικές.

 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Μια μεγάλη ομάδα στο λιμάνι.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Άνδρες συγκεντρωμένοι φαίνεται να ζυγίζουν κάτι.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ένας άντρας στέκεται στην ακρογιαλιά μάλλον περιμένοντας το πλοίο που έφτανε κάθε εβδομάδα στο νησί.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ένας άνδρας φωτογραφίζεται με την μητέρα του που τον έχει επισκεφθεί στο νησί


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Μητέρα και πιθανώς αδελφή έχουν επισκεφθεί τον νεαρό εξόριστο.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Μια μητέρα επισκέπτρια έχει φωτογραφηθεί με μια ομάδα ανδρών.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Η ίδια ηλικιωμένη γυναίκα με μια άλλη ομάδα ανδρών


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ομάδα ανδρών φωτογραφίζεται με ηλικιωμένη γυναίκα


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Η ίδια γυναίκα φωτογραφίζεται εδώ χωρίς κεφαλομάντηλο με εξόριστο

 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Μια μεγάλη ομάδα εξόριστων με μια κατσίκα και ένα σκυλί


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Τέσσερις γυναίκες καθισμένες σε παγκάκι


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Τρεις γυναίκες μπροστά σε ανεμόμυλο


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Φωτογραφία γυναίκας με φόντο το χωριό


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Γυναίκα καθισμένη σε ξερολιθιά ανατολικά του χωριού


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ο "βιολιστής".


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Ο "βιολιστής"


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Γάμος τον Νοέμβριο του 1938. Ελάχιστοι χαμογελούν.


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Κηδεία νεαρού άνδρα στο νησί

 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Γιορτή στο χωριό, τα εισόδια της Θεοτόκου, Νοέμβριος του 1938


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
25η Μαρτίου 1941


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
25η Μαρτίου 1941


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
25η Μαρτίου 1941, χορός


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Κατοχή. Ο Απόστολος Αποστολίδης στο νεκροκρέβατο


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Κηδεία στην Κατοχή με τιμητική φρουρά συνεξόριστων


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Κηδεία στην Κατοχή με τιμητική φρουρά συνεξόριστων


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Η κηδεία του Πρελορέτζου


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Κατοχή, κηδεία

 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Τρεις βαρειά άρρωστοι σε ράντζα ενώ οι εξόριστοι διαμαρτύρονται για να μεταφερθούν στην Ηπειρωτική χώρα. Στη διάρκεια της Κατοχής πολλοί εξόριστοι πέθαναν από υποσιτισμό και επειδείνωση των ασθενειών τους


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Απεργία πείνας επί Μεταξά


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Εξόριστοι σε ώρα μελέτης


 Η ζωή στην Ανάφη μέσα από τον φωτογραφικό φακό των εξορίστων στο νησί Facebook Twitter
Εξόριστοι της χούντας

Ελλάδα
3

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σχόλια

3 σχόλια
Κάποιες φωτογραφίες είναι αριστουργήματα. Μου θυμίζουν αντίστοιχες που είχα δει για τη Σικελία του Μεσοπολέμου. Ίδια πρόσωπα, ίδια φτώχεια, ίδια τοπία.