«Στέλλα κοιμήσου»: Το σκίσιμο των πέπλων

«Στέλλα κοιμήσου»: Το σκίσιμο των πέπλων Facebook Twitter
Στο Στέλλα κοιμήσου, πράγματι επιτυγχάνεται η περιφρόνηση των στολιδιών, το σκίσιμο των πέπλων, η αίσθηση ότι ακόμη και τα κοστούμια δεν είναι κοστούμια αλλά κανονικά ρούχα κανονικών ανθρώπων.
0

Φτάνει πια με την ψυχαγωγία των αστών: το θέατρο, σύμφωνα με τις επαναστατικές απόψεις του Εμίλ Ζολά στα τέλη του 19ου αιώνα, έπρεπε να υιοθετήσει επιστημονικό πνεύμα, να στραφεί στην παρατήρηση του κόσμου και της φύσης, ν' αρχίσει να παρουσιάζει εικόνες της κοινωνίας όπως είναι στην πραγματικότητα – με όλη την ασχήμια, όλα τα ψεγάδια, κάθε πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης που θεωρούνταν ως τότε ανάξια παρουσίασης στο αστικό κοινό.


O Ζολά αντιδρούσε όχι μόνο ενάντια στο ξέπνοο τότε ρομαντικό δράμα –«στολισμένοι με ψεύτικες μύτες χορεύουν το δραματικό καν-καν» έγραφε για τους ήρωες του είδους– αλλά και στο θεατρικό κατεστημένο που πότιζε τους θεατές συναισθηματισμό, γέλιο και γκλίτερ. Οι υποτιθέμενοι καλύτεροι ηθοποιοί της Γαλλίας, σημείωνε, έπαιζαν προς το κοινό, μιλούσαν επιτηδευμένα, δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους, ενώ οι είσοδοι και οι έξοδοί τους έμοιαζαν υπολογισμένες με χάρακα.

Αντιθέτως, ο ιταλικός θίασος του Τομάσο Σαλβίνι που επισκέφτηκε το Παρίσι εκείνη την εποχή έκανε στον Ζολά τεράστια εντύπωση: «Το κοινό έμοιαζε να μην τους απασχολεί καθόλου... Δεν δίσταζαν να γυρίσουν την πλάτη τους στους θεατές· έμπαιναν, έλεγαν αυτό που ήθελαν να πουν και αποχωρούσαν με φυσικότητα, χωρίς την παραμικρή προσπάθεια να τραβήξουν επάνω τους την προσοχή».

Αυτό που μας μένει είναι οι ερμηνείες των ηθοποιών. Είναι όλοι τους τόσο δοσμένοι, τόσο συνεπείς ως προς το σύνολο και ως προς το ζητούμενο, που μας εντυπωσιάζουν.


Ο νεαρός Αντρέ Αντουάν αποφάσισε να υπηρετήσει αυτή την καινούργια τάση, ιδρύοντας το Théâtre Libre το 1887 στο Παρίσι. Μαζί με τα αληθινά έπιπλα, που έγιναν σήμα κατατεθέν του νατουραλιστικού θεάτρου, ήρθε και ο διαβόητος «τέταρτος τοίχος»: ο συγγραφέας Ζαν Ζουλιέν παρότρυνε τους ηθοποιούς να παίζουν «σαν να βρίσκονται στο σπίτι τους, αγνοώντας τις αντιδράσεις του κοινού».

Το άνοιγμα του προσκηνίου έπρεπε να αντιμετωπίζεται, σύμφωνα πάντα με τον Ζουλιέν που επινόησε τον όρο, ως «τέταρτος τοίχος, διαφανής για τους θεατές, αλλά συμπαγής για τους ηθοποιούς». Το κοινό έπρεπε να νιώθει πως κρυφακούει συζητήσεις και διαπληκτισμούς που πραγματοποιούνται στο σπίτι κανονικών ανθρώπων – ανδρών και γυναικών που τρώνε, πίνουν, γελούν, ξεψυχούν κ.ο.κ.


Η ανατρεπτική ματιά των νατουραλιστών άλλαξε τα δεδομένα του σύγχρονου θεάτρου, γεννώντας καινοτομίες που σήμερα θεωρούνται αυτονόητες πρακτικές. Οι συμβολιστές, φυσικά, έβρισκαν εντελώς μπανάλ όλη εκείνη την προσκόλληση στο υλικό περιβάλλον και τη «φυσικότητα», ενώ οι ντανταϊστές και οι σουρεαλιστές την απαρνήθηκαν εντελώς, βουτώντας στο παράλογο και στα όνειρα για να βρουν την ουσία του ανθρώπου.

Ακόμα και ο Στανισλάφσκι διακήρυττε πως ξεπέρασε τα στενά όριά του: «Όσοι νομίζανε ότι επιδιώκαμε τον νατουραλισμό πάνω στη σκηνή έκαναν λάθος... Ψάχναμε πάντοτε για την εσωτερική αλήθεια, για την αλήθεια του συναισθήματος και της εμπειρίας, αλλά επειδή οι νέες τεχνικές μας ήταν ακόμη σε εμβρυακό στάδιο... υποκύπταμε πότε πότε στον εξωστρεφή και τραχύ νατουραλισμό».

«Στέλλα κοιμήσου»: Το σκίσιμο των πέπλων Facebook Twitter
Ο Στάθης Σταμουλακάτος σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του ως πατέρας.


Το θέατρο ως αυθεντικό «κομμάτι ζωής» βγαλμένο από την πραγματικότητα και σερβιρισμένο επί σκηνής αμφισβήτησαν με τη σειρά τους ο Απιά, ο Κρεγκ, ο Μπρεχτ, ο Μέγερχολντ, ο Αρτό, ο Γκροτόφσκι, όλοι οι μεγάλοι ανανεωτές του 20ού αιώνα.


Εν έτει 2017, ο Γιάννης Οικονομίδης επιδίδεται με νέα ορμή στο κυνήγι της αληθοφάνειας.

Τα πάντα στην παράσταση που σκηνοθέτησε –οι είσοδοι και οι έξοδοι των ηθοποιών, η εκφορά του λόγου, η τοποθέτηση των σωμάτων, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα– συνηγορούν στη δημιουργία μιας κυρίαρχης εντύπωσης: ότι όλα όσα βλέπουμε διαδραματίζονται αυτήν τη στιγμή μπροστά μας.

«Εδώ και τώρα είναι που όλα συμβαίνουν και υπάρχουν!» σχολιάζει η Καλλιρρόη Μυριαγκού (Eλένη Γερακάρη) στο πρόγραμμα, ενώ η Ιωάννα Κολλιοπούλου (Στέλλα Γερακάρη) προσθέτει: «Ο θεατής παρακολουθεί από την κλειδαρότρυπα σε πραγματικό χρόνο τη συγκεκριμένη μέρα».


Εδώ, τώρα, πράγματι... Οι ήρωες παρουσιάζονται ατημέλητοι, με σαγιονάρες και βρεγμένα μαλλιά, ενώ συμπεριφέρονται εξαρχής λες και βρίσκονται κυριολεκτικά στο σπίτι τους: μπαίνοντας στην αίθουσα, βρίσκουμε τον νεαρό γιο Γιώργο Γερακάρη (Γιάννης Νιάρρος) ήδη καθισμένο σε μια πολυθρόνα να παίζει με το laptop του παράγοντας –για ένα διάστημα που μοιάζει αιωνιότητα– ενοχλητικούς ήχους. Υπ' αυτή την έννοια, δεν υπάρχει «έναρξη» της παράστασης: απλώς οι Γερακάρηδες ζούνε τη ζωή τους κι εμείς «εισβάλλουμε» σιωπηρά στον χώρο τους για να τους παρακολουθήσουμε καθισμένοι πίσω από τον τέταρτο τοίχο, ενώ εκείνοι, αρραγείς στη σοβαρότητά τους, υποκρίνονται πως δεν μας βλέπουν.

«Στέλλα κοιμήσου»: Το σκίσιμο των πέπλων Facebook Twitter
Η ιστορία του έργου, βγαλμένη από το στερεοτυπικό σύμπαν της σαπουνόπερας, αντιμετωπίζεται εδώ ως άγριο οικογενειακό δράμα: αυτή η μεταγραφή συνιστά ίσως το πιο ενδιαφέρον και σίγουρα το μόνο τολμηρό στοιχείο της παράστασης.

«Σήμερα οι νατουραλιστές καταφθάνουν και δηλώνουν ότι το αληθινό δεν έχει ανάγκη από πέπλα· πρέπει να προχωρεί μέσα στη γυμνότητά του» έγραφε ο Ζολά. Κι εδώ, στο Στέλλα κοιμήσου, πράγματι επιτυγχάνεται η περιφρόνηση των στολιδιών, το σκίσιμο των πέπλων, η αίσθηση ότι ακόμη και τα κοστούμια δεν είναι κοστούμια αλλά κανονικά ρούχα κανονικών ανθρώπων. Ως εκ τούτου, η Στέλλα Γερακάρη εμφανίζεται άλουστη και αμακιγιάριστη, με αθλητική φόρμα, επιθυμώντας ακριβώς να μας πείσει ότι ήρθε από το υπνοδωμάτιό της και όχι από το καμαρίνι του Εθνικού.


Είναι λίγο αφελή και προφανή και σοβαροφανή όλα αυτά, ο Μπρεχτ τα έλυσε μια και καλή, τώρα όμως αναγκαζόμαστε να τα υπομείνουμε εκ νέου. Τι κι αν έκανε το θέατρο τόσο κόπο να απαλλαγεί από τη λογική της «κλειδαρότρυπας», του «τέταρτου τοίχου», των αληθινών επίπλων κ.ο.κ.! Εμείς θα τα επαναφέρουμε δυναμικά. Εμείς θα τα παρουσιάσουμε σαν να είναι πρώτη φορά. Σαν να μην πέρασε μια μέρα.


Η ιστορία του έργου, βγαλμένη από το στερεοτυπικό σύμπαν της σαπουνόπερας, αντιμετωπίζεται εδώ ως άγριο οικογενειακό δράμα: αυτή η μεταγραφή συνιστά ίσως το πιο ενδιαφέρον και σίγουρα το μόνο τολμηρό στοιχείο της παράστασης. Η κόρη του Αντώνη Γερακάρη, ισχυρού επιχειρηματία και παράγοντα του υποκόσμου, ανακοινώνει έντρομη πως δεν θα παντρευτεί τον γιο της πλουσιότερης οικογένειας στην Ελλάδα, όπως ήταν προγραμματισμένο, αλλά τον τηλεστάρ Μάριο Αγγελή που ερωτεύτηκε τυχαία πριν από μερικούς μήνες. Πάνω σε αυτό το γελοίο φαινομενικά υπόβαθρο η νοσηρότητα της αστικής οικογένειας ξεχύνεται στην επιφάνεια.

«Είστε όλοι εξαρτώμενα μέλη!» ουρλιάζει ο πατέρας-τύραννος σε μία από τις λιγοστές αξιομνημόνευτες φράσεις του κειμένου: το χρήμα και η απληστία δεν καθορίζουν μόνο τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές σχέσεις αλλά και τους δεσμούς αίματος. Η εξουσία, όπως λέει ο Φουκό, βρίσκεται παντού: παράγεται κάθε στιγμή, σε κάθε συνδιαλλαγή, σε κάθε δωμάτιο. Δεν της ξεφεύγουμε ποτέ.

«Στέλλα κοιμήσου»: Το σκίσιμο των πέπλων Facebook Twitter
Οι Γερακάρηδες ζούνε τη ζωή τους κι εμείς «εισβάλλουμε» σιωπηρά στον χώρο τους για να τους παρακολουθήσουμε καθισμένοι πίσω από τον τέταρτο τοίχο, ενώ εκείνοι, αρραγείς στη σοβαρότητά τους, υποκρίνονται πως δεν μας βλέπουν.


Βγαίνοντας από το θέατρο, δεν μας έχει κερδίσει ούτε το κείμενο με τους «κανονικούς» διαλόγους ούτε η διάθεση «σοκ και δέος» με τις εφετζίδικες σκηνές βίας.


Αυτό που μας μένει είναι οι ερμηνείες των ηθοποιών. Είναι όλοι τους τόσο δοσμένοι, τόσο συνεπείς ως προς το σύνολο και ως προς το ζητούμενο, που μας εντυπωσιάζουν. Εξαιρετική η Έλλη Τρίγγου (Ανθή Γερακάρη), εκπέμπει μια ατσάλινη αυστηρότητα και ομορφιά. Ανατριχιαστική η Μάγια Κώνστα (θεία Βάσω), η προσωποποίηση του «κακού» μεταμφιεσμένου σε ανάπηρη κυρία με καρέ κόμμωση.

Σαν να εκτοξεύθηκε από κάποιο μακρινό ηφαίστειο, ο Στάθης Σταμουλακάτος σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του ως πατέρας. Η εικόνα αυτού του ηθοποιού, ημίγυμνου, λουσμένου στον ιδρώτα, με την κοιλιά να κρέμεται και το πρόσωπο να συσπάται από λύσσα, είναι ίσως αυτή που εντυπώνεται περισσότερο στο μυαλό του θεατή: το «ανθρώπινο κτήνος» του Ζολά βρίσκει εδώ εκ νέου την ενσάρκωσή του, αποκαλύπτοντας τη χειρότερη και πιο διαχρονική εκδοχή μας.

Info:

Στέλλα κοιμήσου

Συγγραφή - Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης

Επιμέλεια κειμένου: Βαγγέλης Μουρίκης

Σχεδιασμός φωτισμών: Bασίλης Κλωτσοτήρας

Βοηθός σκηνοθέτη/επιμέλεια κίνησης: Αντώνης Ιορδάνου

Σκηνογραφία: Ioυλία Σταυρίδου

Ενδυματολόγος: Γιούλα Ζωιοπούλου

Μουσική: Μπάμπης Παπαδόπουλος

Παίζουν: Αντώνης Ιορδάνου, Ιωάννα Κολλιοπούλου, Μάγια Κώνστα, Αλέξανδρος Μαυρόπουλος, Καλλιρρόη Μυριαγκού, Γιάννης Νιάρρος, Στάθης Σταμουλακάτος, Ελλη Τρίγγου

 

Εθνικό Θέατρο-Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος»

Αγίου Κωνσταντίνου 22-24, τηλ. 210 5288170-171, 210 7234567

Τετ. - Σάβ. 21:00, Κυρ. 19:30

€15, €10 (φοιτητικό),κάτοχοι κάρτας ΟΑΕΔ €5

Τετ. & Πέμ. €13

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Έκτορας Λυγίζος σκηνοθετεί τον Αποτυχημένο του Μπέρνχαρντ

Θέατρο / Ο Έκτορας Λυγίζος σκηνοθετεί τον Αποτυχημένο του Μπέρνχαρντ

Το έργο του κορυφαίου Αυστριακού συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ, που σφράγισε τη γερμανόφωνη λογοτεχνία κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, παρουσιάζεται σε πανελλήνια πρώτη στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Η θεατρική αυτή διασκευή μετασχηματίζει τη μονολογική αφήγηση του πρωτοτύπου σε μουσικοθεατρικό έργο για τέσσερις φωνές και ένα πιάνο.
M. HULOT
Βάσω Καμαράτου: Οι πληγές μας μάς κάνουν καλύτερους ανθρώπους

Θέατρο / «Εγώ που δεν μασούσα, φοβάμαι πια να περάσω ανάμεσα από παρέα αγοριών»

Η επιστροφή της Βάσως Καμαράτου στο θέατρο με την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη ήταν η αφορμή για μια εκ βαθέων συζήτηση με την ηθοποιό που αποκαλύπτει στο Facebook τον εσωτερικό της κόσμο με ειλικρίνεια και ευαισθησία.
M. HULOT
I WAS THERE : ΣΤΡΑΚΑΣΤΡΟΥΚΕΣ 

Θέατρο / «Στρακαστρούκες»: Μετά τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, η παράσταση του Δημήτρη Σαμόλη είναι τρομερά επίκαιρη

Οι «Στρακαστρούκες» έρχονται να προστεθούν σε μια μακρά λίστα queer έργων που έχουν κάνει την εμφάνισή τους στο ελληνικό θέατρο τα τελευταία χρόνια.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η μυθιστορηματική ζωή και οι πολιτικές απόψεις της Καλής Καλό θα σε μάθουν πολλά για το σήμερα

Πρόσωπα / Η μυθιστορηματική ζωή και οι πολιτικές απόψεις της Καλής Καλό θα σε μάθουν πολλά για το σήμερα

Η γυναίκα που έζησε την ιστορία του ελληνικού θεάτρου, και πάλεψε για την Αριστερά αφηγείται τη ζωή της στο LIFO.gr σε μια συνέντευξη-ποταμό στον Αντώνη Μποσκοΐτη.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΠΟΣΚΟΪ́ΤΗΣ
Ηλίας Λογοθέτης: Ένας κάτοικος εντός της γλώσσας του Βιζυηνού

Θέατρο / Ηλίας Λογοθέτης (1939 - 2024): Ένας εργάτης του θεάτρου και του σινεμά που δεν υπήρξε σνομπ

Από τους Πέρσες του Κουν μέχρι το τηλεοπτικό Έτερος Εγώ Νέμεσις, ο Ηλίας Λογοθέτης διέσχισε όλα τα είδη με μπρίο, αξιοπρέπεια και ακατάβλητο ποιητικό οίστρο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΙΤΣΑΚΗΣ

Θέατρο / Γιάννης Μαυριτσάκης: «Για δύο χρόνια απομονώθηκα και έγραφα, μόνος, σαν τα θηρία»

Λίγο πριν την πρεμιέρα του νέου του έργου «Rayman ούρλιαξε» σε σκηνοθεσία Περικλή Μουστάκη, ο συγγραφέας της ποιητικής ενατένισης και του σκληρού ρεαλισμού μιλάει για τα παιδικά του χρόνια, την πορεία του στο θέατρο, τη «συνάντησή» του με τον Μπερνάρ-Μαρί Κολτές και την αφοσίωσή του στη συγγραφή.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Στην ανανεωμένη σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κυκλάδων του Λευτέρη Βογιατζή όλα είναι δρόμος

Θέατρο / Το Θέατρο της Οδού Κυκλάδων αλλάζει για τη νέα παράσταση του Στάθη Λιβαθινού

Το έργο του Τομ Στόπαρντ «Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί» ανεβάζει η ομάδα του Στάθη Λιβαθινού, ένα από τα λίγα θεατρικά ανσάμπλ στην Αθήνα που τον ακολουθεί εδώ και χρόνια.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Αίθουσα Αναμονής. Humanity»: Ο Ένκε Φεζολλάρι μιλάει για μια παράσταση που αναδεικνύει την ομορφιά και τον εφιάλτη του ανθρώπινου είδους. 

Θέατρο / «Αίθουσα Αναμονής. Humanity»: Μια παράσταση για την ομορφιά και το σκοτάδι του ανθρώπινου είδους

Ο Ένκε Φεζολλάρι μιλά για την παράσταση που κινείται μεταξύ του mockumentary και του documentary, αφηγείται ιστορίες που συγκινούν και σοκάρουν, στιγμές επιτευγμάτων ή σκοτεινών σελίδων της ανθρωπότητας που ξετυλίγονται σε αίθουσες αναμονής.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Τζων Φούλτζεϊμς επιστρέφει με Βάγκνερ

Όπερα / «Η Βαλκυρία σχετίζεται με τους κόσμους του Τόλκιν και της Ρόουλινγκ»: Ο Τζων Φούλτζεϊμς επιστρέφει στη Λυρική

Μετά τον τολμηρό «Ντον Τζιοβάνι», ο διακεκριμένος Βρετανός σκηνοθέτης περνάει στην απαιτητική «Βαλκυρία», το δεύτερο μέρος της επικής τετραλογίας «Το δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν» του Ρίχαρντ Βάγκνερ που ανεβαίνει για πρώτη φορά από την Εθνική Λυρική Σκηνή.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ