Αν αφαιρέσεις τον Nτίλαν (και τους Beatles) από την εξίσωση, όλο αυτό το πεδίο της ποπ/ροκ/φολκ έκφρασης με τα άπειρα υπο-είδη και την τεράστια απήχηση σε ολόκληρο τον πλανήτη εδώ και πάνω από μισό αιώνα όχι μόνο κόβεται στη μέση, αλλά παύει και να υφίσταται. Εντελώς αντανακλαστικά, προτιμώ ως στιχουργία (και ως τα πάντα βασικά) τον Κοέν, αλλά κι αυτός ίσως δεν θα είχε εγκαταλείψει τα στεγνά «ακαδημαϊκά» κυκλώματα της ποίησης για να βγει στο κλαρί και να γίνει τραγουδοποιός χωρίς το καλούπι που έστρωσε ο Ντίλαν. Ο οποίος σαφώς και «άξιζε» το Νόμπελ Λογοτεχνίας –Φιλολογίας θα ήταν πιο ακριβές εν προκειμένω, αλλά και γενικά ίσως– από τη στιγμή που το έργο του πληροί απολύτως το αιτιολογικό της Σουηδικής Ακαδημίας, σύμφωνα με το οποίο ο Ντίλαν κατόρθωσε να σκαρώσει ποίηση-χρυσάφι, χρησιμοποιώντας πάσης φύσεως ευτελή και περίεργα υλικά. Επειδή όμως ο Ντίλαν είναι ο Ντίλαν –στριμμένο, ιδιοσυγκρασιακό άντερο δηλαδή, με μόνιμα χαραγμένο ένα μειδίαμα σαρκασμού στη μούρη–, φρόντισε να κάνει την υπόθεση σίριαλ, σνομπάροντας καταρχάς επιδεικτικά την Ακαδημία, η οποία αναγκάστηκε να του υπενθυμίσει τον περασμένο Δεκέμβριο ότι αν σε έξι μήνες ακριβώς δεν αποδεχτεί με επίσημη ανακοίνωση/διάλεξη την τιμή που του έγινε, αντίο βραβείο και αντίο χρηματικό έπαθλο, το οποίο ανέρχεται στα 8 εκατομμύρια κορόνες – ένα ζεστό εκατομμυριάκι κι εκατό χιλιάρικα περίπου σε δολάρια.
Τους έβγαλε την ψυχή, αλλά τελικά συμμορφώθηκε, επικυρώνοντας όμως συγχρόνως και τη φήμη του ως γηραιού κωλόπαιδου. Εσχάτως προτιμώ τους σκατόγερους από τους σοφούς και μειλίχιους γέροντες, αλλά αυτό είναι μια αισθητική παρατήρηση.
Όποια άποψη κι αν έχει κανείς για τον συγκεκριμένο θεσμό και το αναχρονιστικό βάρος που φέρει, θα πρέπει να ομολογήσει ότι είναι σαφώς προτιμότερο και απείρως πιο κολακευτικό από την ένταξη, λόγου χάρη, στο Rock&Roll Hall of Fame, ίσως το πιο κιτς event του σύμπαντος. Αυτό μάλλον αναλογίστηκε κι ο ίδιος και απέστειλε τελικά πριν από δύο εβδομάδες –τρεις μέρες πριν από την εκπνοή της προθεσμίας– τη «διάλεξη» υπό τη μορφή αφήγησης με υπόκρουση πιάνου από μπαρ-ρεστοράν στο βάθος, για να κοινοποιηθεί στη συνέχεια από την Ακαδημία, απογοητεύοντας έτσι όσους επιθυμούσαν να ακολουθήσει τον δρόμο του Σαρτρ, που είχε αρνηθεί το ίδιο βραβείο πριν από μισό και πλέον αιώνα (η κόλαση είναι οι άλλοι, λέμε, τι δεν καταλαβαίνεις;). Τους έβγαλε την ψυχή, αλλά τελικά συμμορφώθηκε, επικυρώνοντας όμως συγχρόνως και τη φήμη του ως γηραιού κωλόπαιδου. Εσχάτως προτιμώ τους σκατόγερους από τους σοφούς και μειλίχιους γέροντες, αλλά αυτό είναι μια αισθητική παρατήρηση. Ο σπουδαίος σκηνοθέτης και πατριάρχης του πειραματικού σινεμά, και γλυκύτατος άνθρωπος, Γιόνας Μέκας, που επισκέφτηκε πρόσφατα την Αθήνα ως επίσημος προσκεκλημένος της documenta 14, έδειξε στα 90 φεύγα του, σε όσους τον συναναστράφηκαν έστω και λίγο, πόσο υπέροχο μοιάζει να έχεις απαλλαγεί από κάθε στράβωμα και από κάθε ιδιοσυγκρασιακή τοξίνη. «Ψυχούλες» λέμε τέτοιους τύπους, ενώ το πιο σωστό θα ήταν ψυχάρες.
Πίσω στον Ντίλαν όμως, που δεν κολλάει με κανέναν από τους δύο χαρακτηρισμούς, αλλά κατάφερε, με την ημίωρη αφήγηση και τον δημώδη, γλαφυρό, «παλιακό» λόγο του, να υποδυθεί έναν ταπεινόφρονα δασκαλάκο που επιθυμεί διακαώς να μεταδώσει στους μικρούς μαθητές την αγάπη του για τα κλασικά έργα της (δυτικής) λογοτεχνίας, χρησιμοποιώντας ως κεντρικά δείγματα το Μόμπυ Ντικ, το Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο και την Οδύσσεια. Στο σημείο, μάλιστα, που περιγράφει τον Οδυσσέα ως «ταξιδευτή που όμως έκανε πολλές αναγκαστικές στάσεις» με έπιασε νευρικό γέλιο, καθώς ανακάλεσα το μοναδικό ύφος αφήγησης που έκανε τα «Χρονικά» του τόσο απολαυστική αφήγηση. Ειδικά εκείνο το σημείο στο βιβλίο που περιγράφει τη συνεργασία του με τον Daniel Lanois στο άλμπουμ «Oh Mercy» του 1989: «... Θα ήθελα να μπορούσα να του δώσω εκείνα τα τραγούδια που ήθελε, όπως το "Masters of War", το "Hard Rain", το "Gates of Eden", αυτά τα είδη τραγουδιών όμως γράφτηκαν κάτω από διαφορετικές περιστάσεις και οι περιστάσεις δεν επαναλαμβάνονται ποτέ. Όχι ακριβώς. Δεν θα μπορούσα να βρεθώ ξανά σ' αυτά τα είδη τραγουδιών. Για να το κάνεις, πρέπει να έχεις εξουσία και κυριαρχία πάνω στα πνεύματα. Το είχα κάνει μια φορά, και μια φορά ήταν αρκετή. Κάποιος θα εμφανιστεί τελικά που θα το έχει ξανά –κάποιος που μπορεί να δει μέσα στα πράγματα την αλήθεια των πραγμάτων–, όχι μεταφορικά, να βλέπει κυριολεκτικά μέσα στο μέταλλο και να το κάνει να λιώνει, να το βλέπει γι' αυτό που είναι και να το αποκαλύπτει με σκληρά λόγια και φαρμακερή διαίσθηση...». Τα λέει ωραία ο μπαγάσας, δεν χωρεί καμία αμφισβήτηση. Τι θα γίνει μ' εκείνη τη συνέχεια των «Χρονικών» που είχε υποσχεθεί; Κόκαλα έχει; Θα κάνουμε κι εμείς αναγκαστικά υπομονή, όπως έκανε και η Σουηδική Ακαδημία.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια