Υπάρχει ένα τραγούδι που με λιώνει όποτε το ακούω
Το «Baiao da Penha».
Eίναι παλιό, βραζιλιάνικο και το έχουν πει πολλοί. Το έμαθα σχετικά αργά από ένα δίωρο ντοκιμαντέρ για τη βραζιλιάνικη μουσική, στα extras της Criterion για το Orfeu Negro.
To τραγούδαγε ένα υπέροχο, σέξι φρικιό (ο Μarcos Sacramento), ο οποίος μιλούσε για τη φτωχή κι αμέριμνη ζωή των μουσικών της baiao –που απ' ό,τι κατάλαβα είναι κάτι σαν βραζιλιάνικο τανγκό, ένα μακρινό ξαδέλφι της σάμπα και των saudades.
Με είχε μαγέψει αυτό το παιδί – τραγουδούσε μπροστά σε μια εκκλησία του Σάο Πάολο, την προστάτιδα της ζόρικης περιοχής Panha. Είχε την τυπική χαλαρότητα της ράτσας του – αβίαστες κινήσεις, μέλη λυτά, χαμόγελο διάπλατο απ' όπου πρόβαλλαν δόντια άσπρα, μαργαριταρένια. Σήκωνε τα χέρια, μεταξύ χορού και ικεσίας, να τραγουδήσει στην Παναγιά, που δικαιολογεί κάθε ακαταστασία της καρδιάς. Αμαρτήματα εξομολογημένα που βάρος δεν έχουν!
Και μετά τον έδειχνε να λέει το ίδιο τραγούδι σε ένα ποτάδικο, τυπικό βραζιλιάνικο – παλιό ξύλο, φυτά, μπίρες, η μέθεξη και η λαχτάρα για ζωή, ποταμηδόν, χορός σφιχτός, ιδρώτας και ελευθερία και ομορφιά που αγνοεί πόσο όμορφη είναι. Χύμα ζωή, που παίρνει σχήμα από το τυχαίο λίκνισμα ενός τραγουδιού στον δρόμο. Και φτώχεια που έχει διώξει από πάνω της τη μελαγχολία σαν μύγα.
Το ξανάκουσα τυχαία πριν από λίγο, δεν ήξερα ότι το έχω κατεβάσει σε ένα LP του Caetano Veloso στο κινητό μου.
Τι τσακίσματα, τι αφάνταστη πολυρρυθμία, πόσο πλούσια τα ελέη!
Ειδικά στην εκτέλεση του Veloso, που είναι απαλή σα ζέφυρος, δεν σε παρασέρνει ο τσακίρικος ρυθμός και μπορείς να διακρίνεις καλύτερα το πυκνό, ευφυές και αβίαστο μπλέξιμο των ρυθμών.
Μοιάζει σαν αναστεναγμός ανακούφισης όλο το τραγούδι. Σαν μια ανάσα.
Και με κάνει να πιστεύω ότι το ανθρώπινο τραγούδι γεννήθηκε από δύο πράγματα: τους αναστεναγμούς (ανακούφισής ή πόνου) και το πηγαινέλα που το μωρό πρωτοβιώνει στην αγκαλιά της μάνας του (μου είναι ανέκαθεν μεγάλο μυστήριο γιατί αρέσει στους ανθρώπους, αλλά και στα σκυλιά και στα γατιά, αυτή η κούνια-μπέλα, αυτή η παλινδρόμηση).
Όταν ήμασταν φοιτητές ήταν της μόδας ένας μαρξιστής, νομίζω Lesky, που υποστήριζε ότι η μουσική γεννήθηκε από το έι-οπ των εργατών που έκαναν ομαδικές δουλειές!
Πολύ μονόχνοτη ερμηνεία, νομίζω. Κάτι άλλο, βαθύτερο, πιο αρχέγονο μιλάει εδώ.
Μετέφρασα πρόχειρα από το GoogleTranslate το τραγουδάκι μου για να το εννοήσετε άκρες-μέσες. Σας το προσφέρω. Μπορεί να είναι κάπου ανακριβές. Αλλά δεν βαριέσαι!
Σημασία έχει ο ρυθμός.
Για να δείξω τη πίστη μου θα ανέβω να προσευχηθώ
με τη καρδιά μου όλη να προσκυνήσω την Παναγιά
που προστατεύει τη μουσική μας.
Παναγιά μου, Παρθένα μου, ήρθα εδώ να γονατίσω
να σε παρακαλέσω, φέρε γαλήνη στο σπίτι μου.
Κυρά της γειτονιάς μας, ίσως να μην μπορώ να σε τραγουδήσω
όπως σου αξίζει.
Αλλά όλος ο κόσμος της Βραζιλίας έρχεται να πάρει την ευλογία σου
για να 'χει δουλειά και ειρήνη.
Παναγιά μου, ήρθα εδώ και γονατίζω.
Βοήθα με!
σχόλια