Κυριακή των Βαΐων μεσημέρι στην Κυψέλη, με το θερμόμετρο πάνω από τους 30 βαθμούς. Τα καφέ της Φωκίωνος είναι γεμάτα, μια παρέα από πιτσιρικάδες κάνει βουτιές στο σιντριβάνι μπροστά από το Select, καλοντυμένες γιαγιάδες που έχουν γυρίσει από την εκκλησία με βάγια στα χέρια ξαποσταίνουν στα παγκάκια, αδέσποτοι σκύλοι, πολλοί αδέσποτοι σκύλοι κόβουν βόλτες πάνω-κάτω, η εγκαταλειμμένη Δημοτική Αγορά λούζεται στο φως, ένας λαχειοπώλης κάθεται πάνω σε ένα κολονάκι στην άκρη του πεζοδρομίου. Η Φωκίωνος είναι με διαφορά ο πιο ωραίος πεζόδρομος της Αθήνας (η ελληνική Via Veneto), διαποτισμένος με δεκάδες, εκατοντάδες ιστορίες αστικού μύθου και πραγματικότητας. Από την Quinta του Μουτσάτσου και το ροκάδικο Top Hat, το Γόης και Μάγκας (υπέρτατο όνομα για μαγαζί), από όπου ξεκίνησε την καριέρα του ο Βοσκόπουλος, το μπουζουξίδικο «Η νύχτα της Αθήνας» όπου ο Κοεμτζής έκανε το περίφημο φονικό, μέχρι τους σπουδαίους θαμώνες και κατοίκους του παρελθόντος, όπως ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Μίλτος Σαχτούρης, ο Αλέκος Σακελλάριος, ο Νίκος Τσιφόρος, ο Εμπειρίκος, ο Γκάτσος, η Σοφία Βέμπο, ο Εγγονόπουλος και δεκάδες άλλοι, στοχασμοί και αλητείες, ολονύχτια γλέντια και υψηλή διανόηση.
Το DNA της Κυψέλης έχει καταγράψει τη μισή αθηναϊκή σύγχρονη κοινωνικο-πολιτική ιστορία της πόλης, μια γειτονιά παραδοσιακά αστική με μερικά συγκλονιστικά παλιά κτίρια, αλλά και μερικές από τις πιο ωραίες πολυκατοικίες της Ελλάδας. Οι atenistas έκατσαν και κατέγραψαν τα πιο εμβληματικά σημεία της γειτονιάς, συγκέντρωσαν πολύ ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία για καθένα από αυτά και με τη βοήθεια του σκηνοθέτη Μενέλαου Καραμαγγιώλη και του αρχιτέκτονα Νίκου Καβαδά οργάνωσαν ένα υπέροχο αρχιτεκτονικό tour. Από το Μικρό Πολυτεχνείο της Πατησίων, που κάποτε λειτουργούσε ως σχολή εκπαίδευσης εργοδηγών, στην οικεία του Ελύτη στην οδό Ιθάκης (ένα εντυπωσιακό art deco κτίριο του '30), στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με τις αγιογραφίες του Δημήτρη Πελακάση και του Φώτη Κόντογλου και την πλατεία με τον φανοστάτη του Ερνέστου Τσίλερ (που αρχικά είχε στηθεί μαζί με αυτούς της πλατείας Εξαρχείων, έξω από το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών), στο κτίριο της οδού Κυκλάδων που έχει σχεδιάσει ο «μεγάλος» Αριστομένης Προβελέγγιος και ανήκε στη γλύπτρια Ιωάννα Σπιτέρη, στα τρία σημαντικά θέατρα της περιοχής (Τόπος Αλλού, Θέατρο τη οδού Κυκλάδων, Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας), στην πολυκατοικία του Λαναρά (που το υπόγειό της λειτουργούσε ως καταφύγιο στην Κατοχή), στα τέσσερα αγάλματα της Φωκίωνος (το «Κόρη σε έκσταση» του Τόμπρου, την προτομή του Κοτζιά από τον Γεωργαντή, την προτομή του Σπύρου Μερκούρη από τον Φαληρέα και το άγαλμα του σκύλου του Ευριπίδη Βαβούρη), στη Δημοτική Αγορά –ένα αριστούργημα μεσοπολεμικής αρχιτεκτονικής που ευτυχώς γλίτωσε την κατεδάφιση πριν από μερικά χρόνια–, στην Αγία Ζώνη, μία από τις παλαιότερες και σημαντικότερες εκκλησίες της Κυψέλης, στην έπαυλη του Ναυάρχου Μάλκολμ που στεγάζει το Άσυλο Ανιάτων, στην πλατεία ΠΕΑΝ –μια πανέμορφη μικροσκοπική πλατεία, η οποία είναι αφιερωμένη στους ήρωες της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ, της οποίας οι αγωνιστές, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσµιου Πολέµου ανατίναξαν τα γραφεία της ΕΣΠΟ επί της οδού Γλάδστωνος–, στο κτίριο της οδού Θάσου 3 με τη μοντέρνα αρχιτεκτονική και από εκεί στο 21ο Δημοτικό Σχολείο Κυψέλης στην οδό Κύπρου, όπου δύο παραδοσιακοί Κυψελιώτες, ο Μένης Κουμανταρέας και η Κική Δημούλα, μίλησαν για τις αναμνήσεις τους από την αγαπημένη τους γειτονιά. «Κάποτε μετακόμισα για λίγα χρόνια στην Αγία Παρασκευή. Ε, δεν κατάφερα να γράψω ούτε μισό στίχο σε εκείνο το σπίτι» είπε η Δημουλά σε κάποια φάση και ο κόσμος (πάνω από 600 άτομα) που είχε κουβαλήσει τις καρέκλες από τις σχολικές αίθουσες έξω στο προαύλιο γέλασε δυνατά. Ο Μένης Κουμανταρέας, απόλυτα κουλ και με άψογο στυλ στο ντύσιμο, ξετύλιξε το κουβάρι της Κυψέλης του τότε (παρόλο που δήλωσε μη νοσταλγός) αλλά και του σήμερα με βιτριολικό χιούμορ και αξιοθαύμαστη διαύγεια. «Το μόνο που με ενοχλεί στην Κυψέλη είναι η βρόμα στους δρόμους, τίποτε άλλο» είπε.
Είχα πολύ καιρό να νιώσω τουρίστας στην Αθήνα. Η πομπή, σαν μια υπερμεγέθης σαρανταποδαρούσα, γέμιζε τους δρόμους της Κυψέλης, σταματούσε για λίγο την κυκλοφορία, οι ένοικοι έβγαιναν στα μπαλκόνια τους προσπαθώντας να καταλάβουν τι κάνουν όλοι αυτοί μέσα στον ήλιο και τι λέει ο κύριος με την ντουντούκα, οι σκύλοι ακολουθούσαν κι αυτοί, οι νέοι άκουγαν με προσοχή και οι γηραιότεροι με συγκίνηση. Πολλά μπράβο στους atenistas για την ιδέα και την υποδειγματική οργάνωση, που θυμίζει αντίστοιχα εναλλακτικά θεματικά free tours που γίνονται κατά κόρον στις μεγάλες πόλεις του εξωτερικού και ξεφεύγουν από το κλασικό τρίπτυχο Ακρόπολη-τσολιάδες στο Σύνταγμα-κεμπάπ στον Θανάση.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας πέρασα μια βόλτα από την «καντίνα φαγητού και πολιτισμού» Souzy Tros στον Ελαιώνα, όπου κάτι φοβέρα πιτσιρίκια, αυτοαποκαλούμενα «η κολεκτίβα του Γιάννη Βάρσου», είχαν φτιάξει αυτοσχέδια κανόνια που λειτουργούσαν με λακ μαλλιών και πετούσαν πατάτες πάνω σε δυο έργα του Γιάννη Βαρελά και του Vassili H., εγκαινιάζοντας την Εβδομάδα των Παθών με τηγανητή αθερίνα (σε ρόλο μάγειρα, κλασικά, ο ηθοποιός Μιχάλης Μανιάτης) και κόκκινο κρασί. Το έχω ξαναγράψει και σε παλαιότερο σημείωμα, αλλά το Souzy Tros είναι ό,τι πιο ωραίο έχω πετύχει τους τελευταίους μήνες στην Αθήνα – το λατρεύω γιατί μου θυμίζει μεγάλα, υπαίθρια, οικογενειακά γλέντια στα χωριά.
Αργότερα την ίδια ημέρα, επιστρέφοντας στο Ιστορικό Κέντρο, έπεσα πάνω σε ένα street party στην οδό Αισχύλου, στου Ψυρρή. Τα παιδιά της ομάδας Alternative tours of Athens, που διοργανώνουν και αυτά εναλλακτικά θεματικά tours στην Αθήνα, κατέλαβαν αυτόν το «δύσκολο» δρόμο στου Ψυρρή, που σε κανονικές συνθήκες είναι δύσβατος λόγω της πολλής βρόμας και των ναρκομανών που συχνάζουν εκεί, κατάφεραν και συνεννοήθηκαν με τους μαγαζάτορες (ως επί το πλείστον κέντρα τηλεφωνίας για μετανάστες και μπακάλικα) και οργάνωσαν ένα υπέροχο διήμερο πάρτι. Φώναξαν μερικούς από τους καλύτερους γκραφιτάδες και με έμπνευση από την ιστορία των κουτσαβάκηδων, των μόρτηδων και των τραμπούκων του Ψυρρή γέμισαν τους τοίχους με σκίτσα από ρεμπέτες (αριστούργημα το έργο του Ink Head). Το παλιό εγκαταλειμμένο τυπογραφείο του Καραμαλέγκου μεταμορφώθηκε σε μια pop up γκαλερί, η ομάδα σεφ των Tip The Chef μαγείρεψε υπέροχα γκουρμέ πιάτα (πράγμα σπάνιο για αντίστοιχες φάσεις), διάφορες μπάντες εναλλάσσονταν στην αυτοσχέδια live σκηνή, δύο μετανάστες χόρευαν ξεβιδωμένοι κάτι που θύμιζε ροκ εν ρολ, μερικοί μπαινόβγαιναν στο Voice Bangla για να στείλουν χρήματα στο Μπαγκλαντές, μια κοπέλα γιόρτασε τα γενέθλιά της εκεί στο πεζοδρόμιο της Αισχύλου με τούρτα από τα Σερμπέτια του Ψυρρή. Φεύγοντας, έπεσα στην οδό Μιαούλη πάνω στην ομάδα κρουστών Quilombo, που με τα τύμπανά τους έκρυψαν για λίγο τις κακόγουστες μουσικές των γύρω μπαρ.
Την ίδια ώρα στην πλατεία Κλαυθμώνος μια χορωδία γκόσπελ μεταμόρφωνε τη Σταδίου στον 125ο δρόμο της Νέας Υόρκης (εκεί, δηλαδή, όπου βρίσκεται το θέατρο Apollo) στο πλαίσιο του United Praise Gospel Music Festival «Oh my Lord»!
σχόλια