Μικρός στην ηλικία και αν είμαι, και παρά τη σχετική μου άγνοια, νομίζω πως είμαι σε θέση να συντάξω ένα κείμενο θίγοντας το κυρίαρχο κατά την δική μου κρίση πρόβλημα της πολιτικής σκηνής. Και για να είμαι ξεκάθαρος, δηλώνω πως ό,τι πρόβλημα θίξω σε αυτό το κείμενο δεν εντοπίζεται μόνο ανάμεσα στους κύκλους των εκλεγμένων πολιτικών, αλλά και στις κομματικές νεολαίες και στη νοοτροπία των εμπλεκόμενων με τον χώρο της πολιτικής εν γένει.
Υπάρχει μία σύγχυση μεταξύ των μέσω της πολιτικής και των σκοπών της. Φυσικά, διαβάζοντας αυτό το κείμενο, θα αντιληφθείτε πως δεν πρόκειται για μία παθογένεια καινούργια, ούτε για έναν τρόπο σκέψης που πρόσφατα κατέστη φθαρτικός για το πολιτικό καθεστώς· κάθε άλλο. Πρόκειται για μια νοοτροπία που έκανε αισθητή την παρουσία της ήδη από τα πρώτα βήματα της νεοελληνικής δημοκρατίας, επί Κωλέττη και Μαυροκορδάτου.
Εξαγορά ψήφων, διαφθορά, οικογενειοκρατία, πατρωνία, όλες οι αξιομνημόνευτες παθογένειες του ελληνικού πολιτικού συστήματος πηγάζουν από αυτήν την αντίληψη της καταστρατήγησης των ανθρώπων για χάρη των ιδεών.
Στη διαδικασία προσέλκυσης ψηφοφόρων, συνοδοιπόρων, «συντρόφων» ή ακόμα και συμπολέμιων των πολιτικών αντιπάλων, όλοι οι πολιτικοί, οι πολιτευόμενοι και οι θιασώτες τους πράττουν το ίδιο σφάλμα: χρησιμοποιούν τους ανθρώπους για να προάγουν τις ιδέες τους. Δηλαδή, ο άνθρωπος χρησιμοποιείται ως μέσο για να επιτευχθεί ο εκάστοτε σκοπός, η προώθηση της εκάστοτε πολιτικής ιδέας, με αποτέλεσμα τη συνακόλουθη πολιτική δημοτικότητα και (πιθανώς) την εκλογική νίκη.
Αυτή η νοοτροπία είναι λανθασμένη. Σε αυτήν έγκειται η πρακτική της ψηφοθηρικότητας και οι τόσο γνωστές σε όλους μας πρακτικές. Οι γνωστοί άνθρωποι μαζεύονται ανά τακτά διαστήματα στις ίδιες συνελεύσεις, προσπαθώντας να συμπαρασύρουν και άλλους. Οι άνθρωποι μετατρέπονται σε θιασώτες μιας ιδέας, μιας θέσης, η αποκήρυξη της οποίας μοιάζει αδιανόητη ή και κατακριτέα, υπό τη μορφή της προδοσίας. Ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως μέσο, ως στρατιώτης, όργανο για την επίτευξη ενός στόχου, ο οποίος προφανώς τίθεται πάνω από τον κάθε άνθρωπο, μιας και ο σκοπός ανέκαθεν προηγούνταν αξιολογικά του μέσου.
Εξαγορά ψήφων, διαφθορά, οικογενειοκρατία, πατρωνία, όλες οι αξιομνημόνευτες παθογένειες του ελληνικού πολιτικού συστήματος πηγάζουν από αυτήν την αντίληψη της καταστρατήγησης των ανθρώπων για χάρη των ιδεών. Μα ανατρέχοντας στην θεμελιώδη αξιακή βάση της πολιτικής μπορεί κανείς να αντιληφθεί πως όλα τα πολιτικά συστήματα αναπτύχθηκαν ούτως ώστε να ευνοηθεί ο άνθρωπος, να οργανώσει καλύτερα τις κοινωνίες του. Το σύνολο των πολιτών παραχωρούν μια σειρά από δικαιώματα στο κράτος, ίσως να επιλέγουν περίπλοκες λύσεις έναντι απλούστερων, με σκοπό να εξασφαλιστεί μέσω των πολιτικών μηχανισμών η ασφάλεια, η ισότητα και η δικαιοσύνη μεταξύ των πολιτών.
Όλα αυτά επιτάσσουν την αναστροφή των ρόλων μεταξύ μέσου και σκοπού, ανθρώπων και ιδεών· οφείλουμε να χρησιμοποιούμε τις ιδέες για να προσελκύσουμε ανθρώπους. Μπορεί αυτό να φαίνεται αυτονόητο, όμως στην πραγματικότητα είναι κάθε άλλο παρά δεδομένο. Αν το κίνητρο των δράσεων ήταν η διατύπωση τεκμηριωμένων και ωφέλιμων ιδεών οι οποίες με τη σειρά τους θα φέρουν νέους ανθρώπους στο κάθε στρατόπεδο, αυτομάτως προκύπτει μια σειρά από αλλαγές. Η εξαγορά ψήφων και η διαρκής παρουσία ίδιων ανθρώπων περιττεύει. Ακόμα και παραδοσιακές δραστηριότητες όπως η εγγραφή σε κομματικές νεολαίες ή σε κόμματα καθίσταται προαιρετική. Αν ο άνθρωπος είναι ο στόχος και όχι το μέσο, τότε δεν απαιτείται η δέσμευσή του ότι θα βοηθήσει στον αγώνα, αντίθετα ο άνθρωπος γίνεται το έπαθλο σε αυτόν τον αγώνα.
Προσελκύοντας ανθρώπους με σκοπό να προάγουν ιδέες, το κίνητρο που τους προσφέρεται κατά την αρχική επαφή τους με το χώρο είναι μία μικρή γεύση, ένα δέλεαρ των ιδεών που οι ίδιοι οφείλουν να προωθήσουν. Η προσέλκυση όμως ανθρώπων για να υπηρετήσουν ήδη υφιστάμενες ιδέες, ολοκληρωμένα προγράμματα και σαφείς θέσεις καθιστά το κίνητρο της προσέλκυσής τους ξεκάθαρο και τις υποχρεώσεις τους λιγότερες.
Φυσικά, οι παραπάνω ιδέες αναπτύσσονται με πλήρη γνώση του συντάκτη πως δεν πρόκειται να υλοποιηθούν στο άμεσο μέλλον. Διότι η εφαρμογή τους θα επιφέρει την παρακμή της παραδοσιακής δομής των κομμάτων. Οι κομματικοί σχηματισμοί θα πάψουν να είναι πόλος έλξης νέων και οι στόχοι τους δεν θα αποτελούν επιδιώξεις πολλών, αλλά αντίθετα, ο λαός θα ωφελείται από την υλοποίηση των δημοφιλέστερων απόψεων, με άλλα λόγια, θα δημιουργηθεί ένας πολιτικός κόσμος που θα υπηρετεί και δεν θα υπηρετείται.
Τηρουμένων των αναλογιών, θα επιχειρήσω έναν παραλληλισμό για να λύσω τυχόν απορίες και να καταστήσω σαφέστερες τις ιδέες μου. Αν σήμερα κάποιο κόμμα είναι το πλοίο του εξερευνητή, οι ιδέες η νέα γη και ο λαός οι δούλοι που μοχθούν για να φτάσει το καράβι στη νέα γη, εγώ προτείνω ένα σύστημα όπου το κόμμα παραμένει το καράβι, αλλά οι ιδέες τραβούν κουπί και κατευθύνουν το κόμμα προς το λαό, τη νέα γη.
Αναφέρομαι, συνεπώς, σε ένα κόσμο δίχως προσκόλληση ανθρώπων σε ιδέες, αλλά σε έναν κόσμο με ανθρώπους που ανά πάσα στιγμή διαλέγουν την βέλτιστη λύση. Έναν κόσμο όπου δεν είμαστε διχασμένοι σε αριστερούς και δεξιούς, εκεί δηλαδή που οι ιδέες μας μας καθορίζουν, αλλά αντίθετα, σε έναν κόσμο όπου οι ιδέες, όπως και οι άνθρωποι, περιδιαβαίνουν ελεύθερα, δίχως ταυτότητες, ταμπέλες και μίση.
Ζητώ συγγνώμη προς τους αριστερούς αν ακούστηκα πολύ καιροσκόπος και προς τους δεξιούς αν ακούστηκα πολύ ονειροπόλος. Τα λέμε το βράδυ, στον εμφύλιο.
σχόλια