Στο σημερινό ‘Α μπα’: περί ελευθερίας του λόγου

Στο σημερινό ‘Α μπα’: περί ελευθερίας του λόγου Facebook Twitter
13
Λόγω της Χριστουγεννιάτικης άδειας, το σημερινό Α,μπα μεταδίδεται σε επανάληψη.
Η πρώτη δημοσίευση των ερωταπαντήσεων αυτών έγινε σαν σήμερα πριν από ακριβώς ένα χρόνο! (Τα σχόλια διατηρούνται αυτούσια - Αλλάξατε γνώμη σε κάτι από τότε;)

======

Αγαπητή α μπα, βρίσκω τη στήλη σου πολύ διασκεδαστική καθώς με κάνεις και γελάω με τον σχόλιασμό σου ακόμα και όταν διαφωνώ με την άποψή που διατυπώνεις. Παρολαυτά με ενοχλεί αρκετά το παρακάτω, ότι έχεις πει πως "δεν είναι όλες οι απόψεις σεβαστές/ίσες" και σε άλλη ανάρτηση "δεν θα κρίνω εγώ τη ζωή του άλλου" και με ενοχλεί κυρίως για τον πρώτο λόγο που θα παραθέσω.

Πρώτον, η ελευθερία του λόγου είναι ένα από τα κύρια στοιχεία της δημοκρατίας και δεν σε κόβω για απολυταρχικό άτομο. Το να απαγορεύεις απόψεις σε δημόσιο χώρο είναι δείγμα ελιτισμού αφού θεωρείς πως εσύ έχεις την εξουσία να φιλτράρεις τι θα ειπωθεί. Υποτίθεται πως ο μέσος άνθρωπος του 2016 είναι αρκετά μορφωμένος/κριτικά σκεπτόμενος έτσι ώστε να καταλάβει ποιες απόψεις μπορεί να ασπαστεί χωρίς να γίνει επικίνδυνος στους γύρω του.

Δεύτερον, οι δύο αυτές ιδέες είναι αντίθετες άρα, αντιλαμβάνεσαι πως έχεις πέσει σε μία παραφωνία. Θα ήθελα την γνώμη σου πάνω σε αυτό.

Προσπάθησα να είμαι όσο πιο σύντομος γίνεται αφού το θέμα σηκώνει πολύ κουβέντα και ιδανικά χρειάζεται διάλογος, που δεν γίνεται από εδώ. Πιστεύω πως θα το αναρτήσεις, αν όχι θα το βάλω σε κάποιο σχόλιο επειδή θέλω πολύ απάντηση, δεν είναι απειλή. Καλή χρονιά :)

Από πού προκύπτει ότι, όταν λέω ότι όλες οι απόψεις δεν είναι ίσες, ούτε σεβαστές, απαγορεύω και να εκφραστούν;


Καταρχάς, το γεγονός ότι πρώτα τις αναφέρω, και μετά δηλώνω ότι δεν είναι αξιοσέβαστες, δεν αναιρεί την υποθετική απαγόρευση;


Κι άλλωστε, πώς θα μπορούσε να απαγορεύσω εγώ την έκφραση των διαφόρων απόψεων; Είμαι ο Κιμ Γιονγκ Ουν;


Η ελευθερία του λόγου ισχύει για όλους. Για όλους. Το λες, αλλά δεν καταλαβαίνεις τι σημαίνει. Κάποιος είναι ελεύθερος να εκφράσει μια άποψη. Εγώ είμαι εξίσου ελεύθερη, πέρα ως πέρα ελεύθερη, να του πω ότι η άποψη του είναι ηλίθια. Και να μην τη σεβαστώ, και να την κοροϊδέψω, και να φτιάξω κόμικς για να την κοροϊδέψω ακόμη περισσότερο, και να συνεχίσω να την κοροϊδεύω και να μην τη σέβομαι καθόλου, εις των αιώνα τον άπαντα. Μερικές φορές γιατί έτσι θέλω και έχω όρεξη, μερικές φορές γιατί νομίζω ότι πίσω από μια ηλίθια, οπισθοδρομική άποψη, κρύβεται φόβος και μίσος, και σε αυτή την περίπτωση η έλλειψη σεβασμού είναι το λιγότερο που πρέπει να δείχνει κανείς. Μπορεί να είμαι υπερβολική, ή να βλέπω τα πράγματα από την στενή μου οπτική, ή μπορεί να έχω κι άδικο φυσικά. Είμαι ελεύθερη να κάνω όλα τα παραπάνω. Όπως αυτός που είναι ελεύθερος να εκφράσει μια ηλίθια άποψη. Αυτή είναι η ελευθερία που υπερασπίζεσαι.


Όσο για τον μέσο άνθρωπο του 2016, δεν ξέρω ποιος νομίζεις ότι είναι, αλλά στη χώρα μας ο μέσος άνθρωπος αυτός έχει βάλει τη Χρυσή Αυγή στη βουλή. Δεν ξέρω, δεν καταλαβαίνω για ποια εφόδια και για ποια κριτική σκέψη μιλάς. Ποτέ δεν είμαστε ασφαλείς από επικίνδυνες απόψεις. Πάντα χρειάζεται να είμαστε σε εγρήγορση, ακόμα και για τις δικές μας, κρυφές σκέψεις, για να μην πω κυρίως για τις δικές μας, κρυφές σκέψεις.


Γιατί να προκαλεί τόσες αντιδράσεις η ιδέα ότι δεν είναι όλες οι απόψεις αξιοσέβαστες; Γιατί πολλοί φοβούνται ότι αυτό αφορά και τους ίδιους; Αν ναι, καλά κατάλαβαν. Οι απόψεις τους δεν είναι απαραίτητα αξιοσέβαστες. Ποτέ δεν ήταν.

ΥΓ. Το «δε θα κρίνω τη ζωή του άλλου» ήταν για μια πολύ συγκεκριμένη περίπτωση, ένα σχόλιο για μια πολύ συγκεκριμένη ερώτηση. Δεν είπα «δεν θα κρίνω ποτέ για κανένα λόγο τη ζωή του οποιουδήποτε». Αν πρόκειται για δημόσιο πρόσωπο που με τις πράξεις του πιστεύω ότι επηρεάζεται η εργασία του, φυσικά και θα την κρίνω. Αν πρόκειται για μια προσωπική απόφαση κάποιου που δεν επηρεάζει κανέναν άλλον, δεν είναι δική μου δουλειά. Πρέπει να ξεχωριζουμε τι αφορά την κοινωνία και τι είναι προσωπικό. Αυτό είναι που κάνει μερικές απόψεις πιο επικίνδυνες από άλλες.

13

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σχόλια

9 σχόλια
Επειδή εγώ έστειλα την ερώτηση, ναι το πρώτο (τουλάχιστον) σκέλος, φοβάμαι ότι είναι άστοχο, καθώς η ερώτηση δεν τέθηκε με δεδομένο την προοδευτική Ελλάδα, αλλά λόγω του ότι οι ειδήσεις φθάνουν μέχρι την Ελλάδα. Δεν εννόησα κάποια υπεροχή της Ελλάδας ως προς τις αντιλήψεις, καθώς έχει ένα σωρό ζητήματα τα οποία αναφέρεις. Ακριβώς, όμως, επειδή χώρες όπως η Αγγλία είναι προηγμένες και προοδευτικές μου φαίνεται οξύμωρο να παθιάζεται η πλειοψηφία των ανθρώπων (και φυσικά υπάρχουν και εξαιρέσεις, όπως και στην Ελλάδα περί ανάγκης διαχωρισμού Εκκλησίας-Κράτους) ή έστω και να αποδέχεται το θεσμό της βασιλείας. Το έγραψα με δεδομένο ότι ο θεσμός δεν είναι σε παρακμή πλέον και υπάρχει απλά ανοχή, αλλά επειδή βλέπω τα μίντια να ασχολούνται διαρκώς...
Αυτή η ερώτηση μου θύμισε την ταινία "Die Welle"(Το κύμα). Ωραία ταινία που δείχνει πόσο εύκολα φανατίζονται οι άνθρωποι και πώς ένα απολυταρχικό καθεστώς μπορεί να φυτρώσει ακόμα και στις πιο ανεπτυγμένες και μορφωμένες κοινωνίες.
σχετικό και άσχετο μαζί:όταν διάβασα την επιστολή και την απάντηση της Λένας, μου ήρθε στο μυαλό η περίπτωση της Σουηδίας που μέχρι το 1999 δεν είχε ποινικοποιήσει την παιδική πορνογραφία για να μην προσβάλει την ελευθερία του λόγου.
Πολύ μάρεσε η απάντηση της Λένας και φυσικά έτσι είναι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζεται,να λέει ότι θέλει και από την άλλη ο καθένας έχει το δικαίωμα να τη σεβαστεί η όχι,επιλογή του ,δικαιωμά του απο τη στιγμή που αυτό που κατακρίνει δεν έχει να κάνει με προσωπική αντιπαράθεση αλλά κάτι που επηρεάζει τη κοινωνία ως σύνολο.
Γνώμη και άποψη μπορούμε να έχουμε δική μας για θέματα που είναι καθαρά υποκειμενικά: Το πορτοκαλί είναι το πιο ωραίο χρώμα. Οι μπάμιες είναι ένα σιχαμένο φαϊ. Όταν αντικρούουμε πανθομολογούμενες αλήθειες, δεν μπορούμε να διεκδικούμε την δική μας, σεβαστή άποψη: Δεν πήγαμε ποτέ στο φεγγάρι. Τα εμβόλια κάνουν κακό. Οι εξωγήινοι ζουν ανάμεσα μας. Ο Ελβις δεν πέθανε. Αυτές, ναι, είναι οι προσωπικές απόψεις κάποιου και θα σεβαστούμε, σε μία κοινωνία ανοχής, το δικαίωμα του να έχει όποια γνώμη θέλει. Ακόμη και αυτές. Αυτό όμως, δεν μπορεί να καλυθφεί πίσω από την ισοπέδωση του "αυτή είναι η άποψη μου" Όχι φίλε μου, αυτό δεν είναι η γνώμη σου. Αυτό είναι μία βλακεία και μισή και εσύ είσαι βλάξ που την πιστεύεις. Και δεν υπάρχει καμμία υποχρέωση, εκτός και κάποιος σιωπήσει από ευγένεια ή από το "που να μπλέκεις τώρα" να πρέπει να προσβάλλει την δική του νοημοσύνη ακούγοντας με συγκατάβαση τέτοιες χαζομάρες.Το ότι το 2016 ο κόσμος είναι αρκετά μορφωμένος να το πεις στις καφετζούδες, τον Λιακόπουλο, τις φραπελιές, τους χρυσαυγίτες και τους ψεκασμένους.
Μου θύμισες τον παρακάτω διάλογο από το The Big Bang Theory:Sheldon Cooper: This is my home now. Thanks to you, my career is over and I'll spend the rest of my life here in Texas, trying to teach evolution to creationists.Mary: You watch your mouth, Shelly. Everyone's entitled to their opinion.Sheldon Cooper: Evolution isn't an opinion, it's fact.Mary: And that is your opinion.
Ένας από τους λόγους που διαβάζω τη στήλη είναι γιατί οι απαντήσεις που δίδονται αντικατοπτρίζουν σαν καθρέπτης τις ερωτήσεις. Δεν είναι εύκολο να ακούς το είδωλό σου να σου μιλάει, τσινάς και ενοχλείσαι και αισθάνεσαι μια σα τη Σαμπρίνα και μια σαν την Αστέρω.Στο θέμα τώρα, όταν μια άποψη μπαίνει στο δικό μας προσωπικό χώρο ελέγχεται από την ηθική μας παραδόση/ κριτήρια, θέσφατα,κουλτούρα, παιδεία, κλπΑν δεν σου αρέσει η ελευθερία, δικαιούσαι να τη σταματήσεις στα 10 εκατοστά από το σαγόνι σου. Αν πάλι γουστάρεις να ακούς τα πάντα κρατώντας για όλα την απόλυτη ουδετερότητα,ασπάσου το βουδισμό γιατί στα 50 θα έχεις κάψει τόσα εγκεφαλικά κύτταρα που δεν θα μπορείς να λύσεις ούτε σταυρόλεξο.
Πραγματικά νομίζω ότι εθελοτυφλείς αν πιστεύεις ότι το 2016 οι άνθρωποι είναι πιο μορφωμένοι και άρα πιο σκεπτόμενοι. Αν κοιτάξεις λίγο γύρω σου, προσεκτικά, θα δεις ότι κάνεις μεγάλο λάθος. Ακόμα κι εσύ με την ερώτηση που διατυπώνεις, ενώ "ακούγεσαι" μορφωμένος και ορθολογικός, πέφτεις σε μεγάλο λογικό ατόπημα σχετικά με τις απόψεις της Λένας: υποθέτεις αυθαίρετα ότι απαγορεύει (!) την έκφραση απόψεων τις οποίες θεωρεί κακές, ακραίες, ανάξιες σεβασμού και σημασίας. Ενώ αν διαβάζεις τη στήλη θα πρέπει να ξέρεις ότι δεν ισχύει αυτό σε καμιά περίπτωση.Πράγματι ο καθένας μπορεί να πει τη βλακεία του, ή την κακία του. Αντίστοιχα όμως όλοι έχουμε το δικαίωμα να μην ακούσουμε, να μην σεβαστούμε και να κατακρίνουμε μια ακραία και επιθετική βλακεία.
Παρατηρώ συχνά γύρω μου την παρανόηση που υπάρχει και στην παραπάνω, καλών προθέσεων, επιστολή.Είναι πολλοί αυτοί που συγχέουν την απαγόρευση έκφρασης μιας σκέψης με την άσκηση κριτικής σε αυτήν. Για να μην χρησιμοποιήσω πάλι ως παράδειγμα κάποιο βαρύγδουπο παράδειγμα τύπου Χίτλερ κλπ., εμπνέομαι από μια είδηση που βλέπω εδώ, στα "πιο δημοφιλή", την απάντηση Πατούλη στις επικρίσεις που δέχθηκε.Αναφέρει μεταξύ άλλων: "[...] κανείς δεν μπορεί να μας αφαιρέσει το δικαίωμα να διαμορφώνουμε το χώρο που θα ζούμε ως οικογένεια σύμφωνα με τα δικά μας κριτήρια".Στην ουσία μιλάμε για το ίδιο σκεπτικό. Θα είχε δικαίωμα να χρησιμοποιήσει τη φράση αν κάποιοι προσπαθούσαν να του απαγορέψουν να διακοσμεί το σπίτι του όπως επιθυμεί α. δια νόμου ή β. δια της βίας.Αυτή τη στιμή, μπορεί να πει ότι ο σχολιασμός είναι άδικος ή υπερβολικός, αλλά όχι ότι οποιοσδήποτε του απαγορεύει το οτιδήποτε. Όταν προβάλλεις κάτι δημόσια (πόσω μάλλον όταν είσαι ο ίδιος δημόσιο πρόσωπο) πρέπει να δέχεσαι την κριτική, στην οποία μπορείς με τη σειρά σου να ασκήσεις κριτική και πάει λέγοντας, εις το διηνεκές.Κι όλα αυτά, μιλώντας για δευτερεύοντα πράγματα - σιγά τον πολυέλαιο, που λέμε. Όταν φθάνουμε σε πραγματικό κύρηγμα μίσους, μέχρι πού μπορεί να φθάσει ο σεβασμός της ελεύθερης έκφρασης;Ακόμη πάντως κι αν πιστεύεις ότι δεν πρέπει υπάρχει νομικός περιορισμός στη δημόσια έκφραση, το "λες μαλακίες" δεν ισούται ποσώς με "φρουροί, συλλάβετέ τον".
Εγώ μια άλλη παρανόηση που παρατηρώ να συμβαίνει συνεχώς είναι αυτή που έχει να κάνει με τα πράγματα που είναι εξ' ορισμού "σωστά" ή "λάθος" και με βάση αυτά κρίνουμε κατ' επέκταση τους ανθρώπους και αυτά που λένε ή κάνουν. Ίσως είναι εντελώς θεωρητική συζήτηση αλλά νομίζω θα συνεννοούμαστε πολύ ευκολότερα (και θα παρεξηγούμασταν λιγότερο) όταν συνειδητοποιούσαμε ότι τέτοιες αξιωματικές έννοιες δεν υπάρχουν στη φυση (ακόμα και φιλοσοφικά να το δούμε το θέμα) και υπάρχουν μόνο συμβάσεις και ομάδες ανθρώπων οι οποίες έχουν τη δύναμη να τις επιβάλλουν.Χαρακτηριστικό είναι ότι τέτοιου είδους αξίες - οι οποίως συνήθως εκφράζονται ως νόμοι- αλλάζουν συνεχώς και ανάλογα τη χρονική περίοδο και ανάλογα τον τόπο/χώρα. Δεν υπάρχουν "πρέπει" ούτε σε λόγο ούτε σε πράξεις, υπάρχουν μόνο πράγματα που, ως προϊόντα του περιβάλλοντός μας, έχουμε μάθει να αποδεχόμαστε ή να απορρίπτουμε
Ο πολύς σχετικισμός όμως μπορεί να γίνει επικίνδυνο όπλο. Ναι, συνεχώς ανακαλύπτουμε νέα πράγματα, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε κατακτήσει πλήρως ορισμένες γνώσεις.Πχ. είναι πλέον δεδομένο ότι η Γη δεν είναι επίπεδη, δεν υπάρχει περίπτωση να ανατραπεί αυτό. Ή, ας πούμε, έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι δεν υπάρχουν φυλές κατώτερες. Αρά ναι, η φύση μας λέει ότι δεν είναι σωστό μία από αυτές να τοποθετείται ψηλότερα. Ή, για να είμαι ακριβέστερη, δεν μας λέει είναι σωστό. Δεν είναι θέμα σύμβασης που υιοθετήθηκε λόγω πολιτικής ορθότητας.
Το ότι ζούμε στο 2016 δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ο μέσος άνθρωπος είναι κριτικά σκεπτόμενος. Πού ακριβώς συμβαίνει αυτό; Στην Ελλάδα, στην Ευρώπη; Στον αραβικό κόσμό; Πού; Νομίζω πως στη συγκεκριμένη φράση η πιο σωστή λέξη που χρησιμοποίησες είναι το "υποτίθεται"Εγώ θα το πάω πιο πέρα από την Α μπα και θα πω ότι ειδικά δημόσια πρόσωπα τα οποία εκφέρουν απόψεις μισαλλόδοξες, φασιστικές, σεξιστικές, ομοφοβικές και γενικότερα επικίνδυνες ωστε να αλλάξει πρόσωπο η κοινωνία προς το χειρότερο, δεν θα έπρεπε να έχουν βήμα για δημόσιο λόγο