Δουνκέρκη (Dunkirk)

0

Εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες των Βρετανών και των Συμμάχων είναι περικυκλωμένοι από δυνάμεις του εχθρού. Παγιδευμένοι στην παραλία, με την πλάτη στη θάλασσα, έρχονται αντιμέτωποι με μια ανέφικτη κατάσταση, καθώς ο εχθρός πλησιάζει.

Ως πλήρης αντίθεση προς την επιθετική, σαρωτική, σφαγιαστική απόβαση στη Νορμανδία στη «Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν» που σε αρπάζει στον ύπνο, η «Δουνκέρκη» ξεκινά με την εκκένωση μιας εξίσου αχανούς παραλίας από τους στρατιώτες, νεότατους στην πλειονότητά τους άνδρες, κυριευμένους από φόβο, στοιβαγμένους στο κρύο και τον άνεμο, παγωμένους και ακίνητους, περιμένοντας το σύνθημα ή ένα θαύμα για τη διάσωσή τους.

Ο Κρίστοφερ Νόλαν δεν χάνει χρόνο στο να εγκαταστήσει μια πηχτή ατμόσφαιρα κινδύνου και απειλής, με τα παιδαρέλια να μυρίζουν το μπαρούτι και να τρέμουν από τον φόβο. Εκτεθειμένοι στα τρία στοιχεία της φύσης, δίνουν το έναυσμα για μια τριπλή αφήγηση ή, καλύτερα, δομική κατασκευή ‒ αναπόσπαστο όπλο του Νόλαν σε κάθε ταινία του.

Από ξηράς, από θαλάσσης και από αέρος, τα αντίστοιχα υποκεφάλαια μπλέκουν σε διαφορετικές χρονικές ταχύτητες, καθώς η μονομαχία ενός πιλότου της Λουφτβάφε (του οποίου δεν βλέπουμε ποτέ το πρόσωπο) με έναν πιλότο της Ραφ, τον Τομ Χάρντι, κρατάει λιγότερο από την κινητοποίηση των πολιτικών πλοιαρίων για τη συνδρομή στη διάσωση, που με τη σειρά της διαρκεί λιγότερο από την αργή και προβληματική μετάβαση των Βρετανών, Γάλλων και Βέλγων στρατιωτών στα πολεμικά πλοία, που πλήττονται από τορπίλες και βόμβες.

Τα πάντα είναι θέμα χρόνου και το θέμα του χρόνου (κλασικά) απασχολεί τον Νόλαν, και δεν είναι ο μόνος λογιστικός και ποσοτικός μπελάς που ξεπερνά αριστοτεχνικά.

Εκτός από τη διάταξη κορμιών στην ύπαιθρο και σε περιορισμένους χώρους, την τοποθέτηση βαρέων βαρών Imax cameras όπου μπορεί κανείς να φανταστεί και τη διαίρεση της δράσης σε τρία ανισομερή εδάφια που διασταυρώνονται με έναν τρόπο που δεν κολακεύει τον οκνηρό θεατή (δηλαδή τον τεμπέλη που θέλει την επεξήγηση σερβιρισμένη στο στόμα), ο Βρετανός σκηνοθέτης χωράει πολλά πρόσωπα που βγάζουν νόημα, άσχετα από το ποια διαθέτουν όνομα ή διατηρούν ελπίδες επιβίωσης μέχρι το τέλος, και αναδεικνύει τη σημασία μιας κρίσιμης στιγμής του πολέμου στο ξεκίνημά του, το 1940, όταν οι Αμερικανοί δεν είχαν μπει στη μάχη και οι Γερμανοί σφυροκοπούσαν με τη σιγουριά του κατακτητή.

Παρά τη φήμη του, το πετυχαίνει μόλις σε 108, ως επί το πλείστον, οδυνηρά λεπτά, από ένα σενάριο 78 σελίδων, το μισό από το συνηθισμένο της φιλμογραφίας του.

Η «Δουνκέρκη», που κινηματογραφικά ατύχησε το 1958 σε μια απλώς αξιοπρεπή βρετανική παραγωγή, και πολύ αργότερα συνοψίστηκε ως συνώνυμη του χάους και της παράνοιας σε μια σκηνή-κομψοτέχνημα, με συνεχές πλάνο 360 μοιρών, με τον Τζέιμς Μακαβόι από τον Τζο Ράιτ στην «Εξιλέωση».

Η ιστορία της Δουνκέρκης ήταν μια πύρρειος «νίκη», ένα προκαθορισμένα χαμένο παιχνίδι για τους συμμάχους, που ωστόσο αναπτέρωσε το ηθικό για τη συνέχεια, λόγω της ενεργής και απρόσμενης εμπλοκής των πολιτών.

Αυτή την ψυχική κινητοποίηση, τη χείρα βοηθείας ως αντίδοτο στον φόβο, ο Νόλαν την κατανόησε και την απογείωσε στην ταινία με όλες τις σκηνές του Μαρκ Ράιλανς στο ιδιωτικό του πλοιάριο, που με τον γιο του και ένα ακόμη νέο παιδί σώζουν έναν σοκαρισμένο στρατιώτη και προστρέχουν στις δυσκολίες επιβίβασης στα σκάφη του ναυτικού που είχαν καθυστερήσει να φτάσουν.

Στο μεταξύ, οι εναέριες καταδιώξεις είναι ένα τεστ για τις αισθήσεις και τα νεύρα και ομολογώ πως στην τεράστια λονδρέζικη αίθουσα όπου είδα τη γυρισμένη σε φιλμ 65mm παραγωγή μεταφέρθηκα με τη βία εκεί και κοιτούσα πώς να ξεφύγω.

Αλλά η κύρια περιπέτεια του νεαρού Τόμι με τον τίτλο Mole (πολύ έξυπνα μεταφράζεται και ως προβλήτα αλλά και ως σπιούνος ή παρείσακτος ή τυφλοπόντικας, ακριβώς γιατί τρυπώνει στο πλοίο μεταφοράς, παριστάνοντας τον τραυματιοφορέα) στηρίζει περίφημα το φιλόδοξο κινηματογραφικό δημιούργημα, με ανατροπές στο προσδόκιμο ζωής καθενός από τους αναλώσιμους κομπάρσους του πολέμου, καθώς και κλειστοφοβία τόσο ρεαλιστική, που κόβεται με το μαχαίρι.

Στο ντεμπούτο του, ο Φιν Γουάιτχεντ είναι καταπληκτικός, χωρίς να προσπαθεί να εντυπωσιάσει.

Άρχων του μαξιμαλισμού, ο Νόλαν της «Δουνκέρκης» διακρίνεται για τις σοφές παραλείψεις του: δεν μπλέκει με τις πολιτικές αποφάσεις, τον «αρχικαπετάνιο» Τσόρτσιλ και τις αλλεπάλληλες συσκέψεις.

Δεν δείχνει το πρόσωπο και την πρόθεση του εχθρού ‒ άλλωστε το πρώτο δεν ενδιαφέρει ουσιαστικά, όπως και στο «Hurt Locker» της Κάθριν Μπίγκελοου με τους θολούς στόχους, και η πρόθεση είναι τόσο γνωστή, που οι διάλογοι θα ήταν περιττοί. Δεν κάνει τον έξυπνο παραπάνω απ' ό,τι πρέπει και δεν αστοχεί στο συναίσθημα.

Όντως, η ταινία δεν παύει να φαντάζει σαν μια σαφώς πιο αφομοιωμένη στο περιεχόμενό της κατασκευή, και μάλιστα δηλώνεται από την αρχή ως τέτοια, με τα τρία κεφάλαια και το παιχνίδι με τον χρόνο.

Αν, ωστόσο, το concept αποτελεί εγγενές ιδίωμα (ελάττωμα ή προτέρημα, ανάλογα με το γούστο του καθενός) του Νόλαν, εδώ λειτουργεί πιο αόρατα και υπηρετεί πλήρως τον σκοπό του, χωρίς εκκρεμότητα και ξέφτισμα.

Ως πολεμικό δράμα, η «Δουνκέρκη» δεν μοιάζει με καμία άλλη ταινία, ενώ σίγουρα δανείζεται από πολλές, εντός και εκτός είδους ‒ ανάμεσα στις ταινίες που έδειξε ο Νόλαν στους συνεργάτες του, στο στάδιο της προετοιμασίας, ήταν το «Speed» και το πρώτο «Alien»! Η κλίμακα και οι λεπτομέρειες είναι απίστευτες και το μέγεθος δεν καταπίνει ποτέ την οικειότητα, τον ιδρώτα και την ανάσα.

Όταν έρθει η ώρα των βραβείων, σε επίπεδο υποψηφιοτήτων τουλάχιστον, δεν γίνεται να αγνοηθεί η καθηλωτική, καθόλου φιλτραρισμένη και ωραιοποιημένη φωτογραφία του Χόιτε βαν Χόιτεμα, η πεντατονική, άλλοτε πομπώδης και άλλοτε «ωρολογιακή» μουσική του Χανς Ζίμερ, η καλλιτεχνική διεύθυνση, οι περιφερειακές ερμηνείες και βέβαια η σκηνοθεσία του Κρίστοφερ Νόλαν, ο οποίος δεν έχει ποτέ τιμηθεί, παρά την τεράστια επιτυχία του με ταινίες που δίνουν καλό όνομα στην κινηματογραφική ψυχαγωγία.

Η «Δουνκέρκη» είναι η καλύτερη ταινία του και το πρώτο του αριστούργημα.

Oscars Critics
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο τελευταίος μιας γενιάς βιτριολικών κριτικών κινηματογράφου

Οθόνες / Ρεξ Ριντ: Ο τελευταίος μιας γενιάς βιτριολικών σινεκριτικών

Έγινε πασίγνωστος από τα κουτσομπολιά που ξεφούρνιζε και τις κακίες που έγραφε για τα μεγαλύτερα ονόματα του Χόλιγουντ του ’60 και του ’70. Δεν έχει και την καλύτερη γνώμη για τους νέους συναδέλφους του, του καταλογίζουν ότι δεν βλέπει καν τις ταινίες που θάβει κι ότι γράφει απίστευτες ανακρίβειες - στο «Poor things» του Γιώργου Λάνθιμου έδωσε μόλις ένα αστεράκι. Υπάρχει όμως και ένα κοινό που ακόμα τον εμπιστεύεται.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ρίτσαρντ Τσάμπερλεϊν στα 90: Ο βασιλιάς της τηλεόρασης ζει εδώ και χρόνια χωρίς μυστικά

Οθόνες / Ο Ρίτσαρντ Τσάμπερλεϊν στα 90: Ο βασιλιάς της τηλεόρασης ζει εδώ και χρόνια χωρίς μυστικά

Διάσημος ανά τον πλανήτη από το «Σογκούν» και «Τα πουλιά πεθαίνουν τραγουδώντας», ο Αμερικανός ηθοποιός αποφάσισε πριν από είκοσι χρόνια να αποκαλύψει την σεξουαλική του ταυτότητα και να κερδίσει την ελευθερία του
THE LIFO TEAM
Η αποδόμηση του greek dream στις ταινίες του Νίκου Παπατάκη

Οθόνες / Η αποδόμηση του greek dream στις ταινίες του Νίκου Παπατάκη

Ο εμιγκρές που κατάφερε να δει διεισδυτικά και βαθιά στην ελληνική ψυχή, ο «μοναχικός αναρχικός» με την πολύ μικρή σε μέγεθος φιλμογραφία αλλά την τεράστια σε καλλιτεχνική αξία. Από τον Παπατάκη μέχρι τον Λάνθιμο, η απόσταση είναι μικρότερη απ' όσο φανταζόμαστε.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
10 σπουδαίες κινηματογραφικές ερμηνείες του Κίλιαν Μέρφι

Οθόνες / Από τα ζόμπι του Ντάνι Μπόιλ ως τον Κεν Λόουτς: Δέκα σπουδαίες ερμηνείες του Κίλιαν Μέρφι

Ο φετινός νικητής του Όσκαρ α' ανδρικού ρόλου είναι ένας αυθεντικός καρατερίστας, αλλιώτικος και απόκοσμος, συγκινητικός στα όρια της συντριβής. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Apple πετάει τόσα πολλά χρήματα σε παραγωγές που δεν βλέπει σχεδόν κανείς;

Οθόνες / Γιατί η Apple πετάει τόσα πολλά χρήματα σε παραγωγές που δεν βλέπει σχεδόν κανείς;

Ο τεχνολογικός γίγαντας έχει την πολυτέλεια να ξοδεύει μυθικά ποσά για περιεχόμενο υψηλού κύρους αλλά χαμηλής ανταπόκρισης. Είναι αυτό μέρος μιας στρατηγικής ή απλά έχει λεφτά για πέταμα;
THE LIFO TEAM
Αλέν Ντελόν: Οι τραγικές τελευταίες σελίδες της ζωής ενός μεγάλου σταρ

Οθόνες / Αλέν Ντελόν: Οι τραγικές τελευταίες σελίδες της ζωής ενός μεγάλου σταρ

Ένα πικρό φινάλε σε μια λαμπερή ζωή, με ιστορίες μίσους μεταξύ των παιδιών του, μια περιουσία που έχει διανεμηθεί «άδικα» και κατηγορίες για χειραγώγηση και κακοποίηση.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Tα «Αδέσποτα Κορμιά» δεν είναι μόνο η πολυσυζητημένη αφίσα τους

The Review / Tα «Αδέσποτα Κορμιά» δεν είναι μόνο η πολυσυζητημένη αφίσα τους

Ο Γιάννης Βασιλείου και η Τίνα Μανδηλαρά αναλύουν την ταινία που συζητήθηκε περισσότερο από όλες στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, τα «Αδέσποτα Κορμιά» της Ελίνας Ψύκου, με αφορμή την κυκλοφορία της στις αίθουσες από 28 Μαρτίου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κέιτ Μπλάνσετ: «Οι κοινωνίες σπρώχνουν τις συλλογικές τους αποτυχίες κάτω από το χαλί»

Αποκλειστική συνέντευξη / Κέιτ Μπλάνσετ: «Οι κοινωνίες σπρώχνουν τις συλλογικές τους αποτυχίες κάτω από το χαλί»

Με αφορμή το «Νέο Αγόρι», μια ταινία του συμπατριώτη της Γουόρικ Θόρντον στην οποία ανέλαβε την παραγωγή και πρωταγωνιστεί, η σπουδαία ηθοποιός συζητά με τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο. Αποκαλύπτει ένα δύσκολο παιδικό βίωμα, μιλά για τις έννοιες του θαύματος και του σωτήρα, θυμάται πώς γνώρισε τον Χρήστο Νίκου και τι την έλκει στο σινεμά που αυτός οραματίζεται. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Πολ Σάιμον δεν ακούει καθόλου πλέον από το ένα αυτί αλλά η μουσική παραμένει βαθιά εντός του

Daily / Ο Πολ Σάιμον δεν ακούει καθόλου πλέον από το ένα αυτί αλλά η μουσική παραμένει βαθιά εντός του

Το ντοκιμαντέρ «In Restless Dreams: The Music of Paul Simon» αποτελεί μια συναρπαστική αναδρομή στη μακρά πορεία του σπουδαίου δημιουργού, από τους Simon and Garfunkel μέχρι σήμερα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Η «Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού» έγινε 20 χρονών

Οθόνες / Έρωτας και μνήμη: Η «Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού» έγινε 20 χρονών

Η δημοφιλής ρομαντική ταινία με τον Τζιμ Κάρεϊ και την Κέιτ Γουίνσλετ συμπλήρωσε μια εικοσαετία από την αμερικανική της πρεμιέρα. Με αφορμή αυτή την επέτειο, την επισκεπτόμαστε ξανά και εξετάζουμε γιατί παραμένει αγαπητή μέχρι σήμερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Τρία ελληνικά ντοκιμαντέρ του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που πρέπει να δείτε οπωσδήποτε

Οθόνες / Γιατί τα ελληνικά ντοκιμαντέρ είναι στο σύνολό τους καλύτερα από τις ταινίες μυθοπλασίας - Τρία παραδείγματα

Τα πολυσυζητημένα «Αδέσποτα Κορμιά», ένα ερωτικό προσκύνημα στη Σαπφώ και ένα στοιχειωμένο σκακιστικό καφενείο στην καρδιά του αθηναϊκού κέντρου: Τρεις ταινίες που ξεχώρισαν στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Υπάρχει άνθρωπος που δεν έκλαψε με το «One Day» του Netflix;

The Review / Υπάρχει άνθρωπος που δεν έκλαψε με το «One Day» του Netflix;

Ο Γιάννης Βασιλείου και η Ναταλία Πετρίτη συζητούν για τα συν και τα πλην της παραγωγής του Netflix, για τους λόγους που δέθηκαν οι θεατές μαζί της και για άλλες πρόσφατες παραγωγές που θα έκαναν ακόμα και μια πέτρα να κλάψει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Πάθη, μίση, ανταλλαγή εραστών και ατέλειωτοι καβγάδες: Το μυστικό παρασκήνιο πίσω από τις βελούδινες ταινίες του Τζέιμς Άιβορι

Οθόνες / Πάθη, μίση, ατέλειωτοι καβγάδες: Το παρασκήνιο πίσω από τις βελούδινες ταινίες του Τζέιμς Άιβορι

Ένα νέο ντοκιμαντέρ για το ντουέτο του παραγωγού Ισμαήλ Μέρτσαντ και του σκηνοθέτη Τζέιμς Άιβορι καθιστά σαφές ότι τα υποβόσκοντα πάθη στις ταινίες τους δεν ήταν τίποτα σε σύγκριση με ό,τι συνέβαινε πίσω από την κάμερα.
THE LIFO TEAM
Lee Grant: «Η εξορία μου από το Χόλιγουντ ήταν η καλύτερη εκπαίδευση που θα μπορούσα να φανταστώ»

Οθόνες / Λι Γκραντ: Μια «ακυρωμένη» ηθοποιός, μια ακόμα ενεργή και αξιόλογη σκηνοθέτιδα

To τρομερό ταλέντο που έκανε μπαμ από μακριά και το Χόλιγουντ κατέστρεψε χωρίς αιτία βρίσκεται πια στην κορυφή της λίστας με τους μεγαλύτερους (σε ηλικία) εν ζωή σκηνοθέτες. Η ιστορία της ζωής και της καριέρας του κοριτσιού με την κλεμμένη νεότητα είναι συγκλονιστική.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ