Κι αν το internet σταματούσε να δουλεύει για μια μέρα;

Κι αν το internet σταματούσε να δουλεύει για μια μέρα; Facebook Twitter
Tο διαδίκτυο δεν είναι κάτι που δεν μπορεί να παραβιαστεί. Θεωρητικά, μπορεί να μας το στερήσουν σε παγκόσμια ή πανεθνική κλίμακα και μάλιστα για ικανό χρονικό διάστημα. «Κατεβάζοντας» τον διακόπτη σε συγκεκριμένους servers μεγάλων domain names, προκαλείται γιγαντιαία κατάρρευση, εμποδίζοντας sites να «φορτώσουν».
2

Ο Jeff Hancock είναι από εκείνους τους καθηγητές που τους αρέσει να αναθέτουν στους φοιτητές τους –στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, εν προκειμένω- εργασίες που τους επιτρέπουν πρόσβαση σε βιωματικές εμπειρίες, εμπειρίες που μετά μπορούν να γίνουν αντικείμενο συζήτησης στο αμφιθέατρο. Πριν το 2008, πολλές φορές προκαλούσε τους φοιτητές του να μείνουν μακριά από το διαδίκτυο για ένα 48ωρο και μετά να συζητήσουν τους τρόπους που αυτή η αποχή τους επηρέασε. Όμως, όταν ο Hancock επέστρεψε στη δουλειά μετά από εκπαιδευτική άδεια περίπου ενός έτους, τα πράγματα είχαν αλλάξει.

«Όταν επιχείρησα να προτείνω κάτι αντίστοιχο, υπήρξε πραγματική εξέγερση», λέει ο ίδιος, ο οποίος μεταξύ άλλων μελετά τις ψυχολογικές και κοινωνικές διεργασίες, έτσι όπως διαπλέκονται σε ό,τι αφορά την online επικοινωνία.

«Οι φοιτητές μου δήλωσαν πως η συγκεκριμένη εργασία (σ.σ.: η αποχή από το διαδίκτυο) ήταν ανέφικτη και κυρίως άδικη», εξηγεί. Και η αλήθεια είναι ότι οι φοιτητές τόνισαν ότι το να μείνουν «εκτός» για ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο θα τους εμπόδιζε να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους για άλλα μαθήματα, θα κατέστρεφε την κοινωνική τους ζωή και θα έσπερνε την ανησυχία στις οικογένειες και τους φίλους τους, που σίγουρα θα νόμιζαν ότι κάτι κακό τους είχε συμβεί... Ήταν η σειρά του Hancock να υπαναχωρήσει και να ακυρώσει τη δραστηριότητα και να μην επιχειρήσει ξανά κάτι τέτοιο.

«Αυτό έγινε πίσω στο 2009 και τώρα πια με τα κινητά τόσο μέσα στην καθημερινότητα μας, δεν έχω ιδέα πώς θα αντιδρούσαν οι φοιτητές, αν επέμενα στο συγκεκριμένο project. Πιθανότατα θα είχαν μπει στη διαδικασία να με αναφέρουν στον Πρόεδρο του πανεπιστημίου.

Όμως, το ερώτημα φαντάζει πιο επίκαιρο από ποτέ τώρα που η καθημερινότητα μας είναι η επιτομή της αδιάκοπης συνδεσιμότητας: τι πραγματικά θα συνέβαινε, αν το διαδίκτυο έπαιρνε ρεπό για μια μέρα; Φαίνεται ότι το αποτέλεσμα δεν θα ήταν ακριβώς αυτό που φανταζόμαστε.

Μόνο που το διαδίκτυο δεν είναι κάτι που δεν μπορεί να παραβιαστεί. Θεωρητικά, μπορεί να μας το στερήσουν σε παγκόσμια ή πανεθνική κλίμακα και μάλιστα για ικανό χρονικό διάστημα. Οι κυβερνο-επιθέσεις και οι κακόβουλοι χάκερς μπορούν, έστω και πρόσκαιρα, να το θέσουν «εκτός», απελευθερώνοντας κακόβουλο λογισμικό που μπορεί να βρει τρωτά σημεία στα routers, αυτά, δηλαδή, που επιτρέπουν την απρόσκοπτη λειτουργία του διαδικτύου.

Το 1995, λιγότερο από 1% του παγκόσμιου πληθυσμού βρισκόταν online. Το internet ήταν κάτι σπάνιο, το οποίο χρησιμοποιούσαν κυρίως οι άνθρωποι της Δύσης. Περίπου 20 χρόνια μετά και σήμερα περισσότερο από 3,5 δις ανθρώπων έχουν σύνδεση internet, δηλαδή κάπου οι μισοί απ’ όλους τους ανθρώπους του πλανήτη και φυσικά μιλάμε για έναν αριθμό που συνεχώς αυξάνεται – με ταχύτητα 10 ανθρώπων ανά δευτερόλεπτο.  Σύμφωνα με το ερευνητικό κέντρο “Pew”, το 1/5 των Αμερικανών δηλώνει ότι χρησιμοποιεί το διαδίκτυο επί μονίμου βάσεως, ενώ ένα 73% δηλώνει ότι το χρησιμοποιεί τουλάχιστον σε ημερήσια βάση. Στο Ηνωμένο Βασίλειο τα μεγέθη είναι περίπου τα ίδια: σύμφωνα με έρευνα του 2016, το 90% των ενηλίκων δήλωναν ότι χρησιμοποιούσαν καθημερινά το ίντερνετ, ενώ οι περισσότεροι προσέθεταν ότι δεν μπορούσαν να φανταστούν τη ζωή του χωρίς αυτό. 

«Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του καιρού μας είναι ότι οι άνθρωποι θεωρούν το internet δεδομένο – ακόμη δεν κατανοούν τον βαθμό στον οποίο του έχουμε επιτρέψει να εισδύσει σε κάθε πτυχή της ζωής μας», εξηγεί ο Willian Dutton από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και επίσης συγγραφέας του βιβλίου «Η κοινωνία και το Internet». Όπως λέει ο ίδιος, «δεν διανοούνται καν την περίπτωση του να μην έχουν πρόσβαση σ’ αυτό».

Μόνο που το διαδίκτυο δεν είναι κάτι που δεν μπορεί να παραβιαστεί. Θεωρητικά, μπορεί να μας το στερήσουν σε παγκόσμια ή πανεθνική κλίμακα και μάλιστα για ικανό χρονικό διάστημα. Οι κυβερνο-επιθέσεις και οι κακόβουλοι χάκερς μπορούν, έστω και πρόσκαιρα, να το θέσουν «εκτός», απελευθερώνοντας κακόβουλο λογισμικό που μπορεί να βρει τρωτά σημεία στα routers, αυτά, δηλαδή, που επιτρέπουν την απρόσκοπτη λειτουργία του διαδικτύου. «Κατεβάζοντας» τον διακόπτη σε συγκεκριμένους servers μεγάλων domain names, προκαλείται επίσης γιγαντιαία κατάρρευση, εμποδίζοντας sites να «φορτώσουν», για παράδειγμα.

Άλλο παράδειγμα; Το να διακοπούν οι υποθαλάσσιες συνδέσεις που μεταφέρουν τεράστιο όγκο της διαδικτυακής κίνησης μεταξύ ηπείρων – αυτή κι αν είναι (δολιο)φθορά: το να αποσυνδέσεις το ένα κομμάτι του κόσμου από το άλλο. Και μπορεί αυτού του είδους οι ίνες να μην είναι ακριβώς εύκολοι στόχοι για τέτοιου είδους επιθέσεις, ωστόσο, συχνά καταστρέφονται τυχαία.  Το 2008, πληθυσμοί της Μέσης Ανατολής, της Ινδίας και της Νοτιοανατολικής Ασίας καταταλαιπωρήθηκαν από απανωτές διακοπές του internet, όταν κάποιες από αυτές της υποθαλάσσιες ίνες καταστράφηκαν ή δέχθηκαν παρεμβολές.

Επίσης, κάποιες κυβερνήσεις έχουν προγράμματα μαζικής διακοπής του Διαδικτύου στις χώρες. Η Αίγυπτος ήταν μία από αυτές τις περιπτώσεις, όταν το 2011, κατά τη διάρκεια της «Αραβικής Άνοιξης», αποφάσισε να δυσκολέψει τη ζωή των διαδηλωτών, κόβοντας το internet, σε μία προσπάθεια να εμποδίσει τον συντονισμό των δραστηριοτήτων τους. Σε Τουρκία και Ιράν επίσης συνηθίζουν να «κατεβάζουν» το internet κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων. Και στην Κίνα το ίδιο. Αντίστοιχο πρόγραμμα «ξαφνικού θανάτου» του Διαδικτύου έχουν προτείνει και Αμερικανοί γερουσιαστές σε μία προσπάθεια να επιβιώσει η χώρα σε περίπτωση κυβερνοεπίθεσης…

Κι αν το internet σταματούσε να δουλεύει για μια μέρα; Facebook Twitter
Ένα πόστερ που ζητάει την επιστροφή του ίντερνετ στην Αίγυπτο αφού η κυβέρνηση το διέκοψε την 1η Φεβρουαρίου του 2011. Φωτο: Peter Macdiarmid/Getty Images

Βέβαια, το να δημιουργηθεί ένας τέτοιος «διακόπτης θανάτου» του internet δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα. Όσο μεγαλύτερη και εξελιγμένη μία χώρα, τόσο πιο δύσκολα της «κόβει» κανείς το internet, γιατί πολύ απλά, υπάρχουν πολλές συνδέσεις μεταξύ των δικτύων τόσο εντός όσο και εκτός των εθνικών συνόρων.

Ωστόσο, το πιο καταστροφικό χτύπημα θα μπορούσε να (μας) έρθει από το διάστημα. Μία μεγάλη ηλικιακή καταιγίδα θα μπορούσε να καταστρέψει τους δορυφόρους μας, τα ηλεκτρικά δίκτυα και τα συστήματα των ηλεκτρονικών υπολογιστών μας.

«Ό,τι δεν μπορούν να καταφέρουν οι βόμβες και η τρομοκρατία, μπορεί να το επιτύχει μέσα σε λίγες μόνο στιγμές μια ηλιακή καταιγίδα», εξηγεί ο David Eagleman, νευροεπιστήμονας του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και συγγραφέας του βιβλίου «Γιατί το Δίκτυο έχει σημασία: η επόμενη μεγάλη γεωμαγνητική καταιγίδα τελικά καταφθάνει». Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι η διακοπή του διαδικτύου θα διαρκέσει για πολύ. «Υπάρχει ένα στρατός ανθρώπων, έτοιμος να επιδιορθώσει τα πάντα», λέει ο Scott Borg, από τον αμερικανικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό Διαχείρισης Κυβερνο-επιθέσεων, ο οποίος εξηγεί ότι υπάρχει σχέδιο και ικανός αριθμός καταρτισμένου προσωπικού για να αντιμετωπίσει κάθε είδους φθορά ή επίθεση.    Όπως εξηγεί, είμαστε τόσο συνηθισμένοι στο να έχουμε πρόσβαση στο internet όποτε το θελήσουμε που ακόμη και οι μικρο-διακοπές επηρεάζουν την καθημερινότητα μας. Όμως, όπως λέει ο ίδιος, το πώς την επηρεάζουν, δεν έχει να κάνει ακριβώς με αυτό που φανταζόμαστε.

«Μεταξύ σοβαρού και αστείου, τότε, λέγαμε ότι αν η κάθε εταιρεία "κατέβαζε" για λίγες ώρες κάθε μήνα το internet, οι υπάλληλοι θα έκαναν πράγματα που συνεχώς ανέβαλαν και αυτό μόνο κέρδος θα είχε να προσφέρει σε ό,τι αφορά την παραγωγικότητα της εταιρείας. Μάλιστα, δεν βλέπω γιατί αυτό δεν μπορεί να βοηθήσει –σε μεγαλύτερη κλίμακα, πια- συνολικά την οικονομία, όχι μιας επιχείρησης, απλώς, αλλά μιας χώρας», επιμένει ο Borg.

Κατ’ αρχάς, -αν, λέμε, αν, κάποιος έκοβε την πρόσβαση μας στο διαδίκτυο- οι συνέπειες στην οικονομία, ίσως και να μην ήταν τόσο σοβαρές όσο υποθέτουμε. Το 2008, το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, ζήτησε από τον Borg να ερευνήσει το τι θα συνέβαινε αν «έπεφτε» το ίντερνετ. Εκείνος και οι συνεργάτες του ανέλυσαν τις οικονομικές συνέπειες ενός τέτοιου ενδεχομένου στις ΗΠΑ. Για την ακρίβεια, ερεύνησε τα οικονομικά στοιχεία των 20 εταιρειών που ισχυρίζονταν ότι θα επηρεάζονταν περισσότερο από μία τέτοια εξέλιξη. Το αποτέλεσμα ήταν αμελητέο, ακόμη και για μία διακοπή διάρκειας 4 ημερών…

«Μιλάμε για περιπτώσεις, όπου θα μπορούσαν να χαθούν εκατομμύρια, ακόμη και δις δολάρια. Όμως, ακόμη και επιχειρήσεις όπως ξενοδοχεία, αεροπορικές εταιρείες και χρηματιστηριακές σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν βίωσαν ανυπέρβλητες ζημίες».  Εκείνο που προέκυψε ήταν ότι χωρίς πρόσβαση στο ίντερνετ για μερικές μέρες, οι άνθρωποι έκαναν ακριβώς τις ίδιες δουλειές –που έκαναν και χωρίς αυτό- απλώς τους έπαιρνε 2 με 3 μέρες περισσότερο για να τις φέρουν εις πέρας. Όπως λέει και ο Borg, το οικονομικό σύστημα είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να αντεπεξέρχεται με αυτό που αντιμετωπίζει ως «μέρες διακοπών» ή «αναγκαστικής άδειας»…

Κι αν το internet σταματούσε να δουλεύει για μια μέρα; Facebook Twitter
Φωτο: Justin Sullivan/Getty Images

Επιπροσθέτως, σε κάποιες περιπτώσεις, η αναγκαστική αποχή από το ίντερνετ για λίγο καιρό, αύξησε την παραγωγικότητα. Σε άλλη έρευνα, ο Borg και οι συνεργάτες του ανέλυσαν το τι πραγματικά συμβαίνει όταν μία εταιρεία ταλαιπωρείται από διακοπές του internet που διαρκούν περισσότερο 4-5 ώρες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι αντί να χάνουν τον καιρό τους, έκαναν πράγματα που υπό άλλες συνθήκες θα άφηναν για άλλη ώρα, όπως το να τακτοποιήσουν τη χαρτούρα και να ασχοληθούν με άλλες εκκρεμότητες, για τις οποίες είναι αχρείαστο το Διαδίκτυο.

«Μεταξύ σοβαρού και αστείου, τότε, λέγαμε ότι αν η κάθε εταιρεία “κατέβαζε” για λίγες ώρες κάθε μήνα το internet, οι υπάλληλοι θα έκαναν πράγματα που συνεχώς ανέβαλαν και αυτό μόνο κέρδος θα είχε να προσφέρει σε ό,τι αφορά την παραγωγικότητα της εταιρείας. Μάλιστα, δεν βλέπω γιατί αυτό δεν μπορεί να βοηθήσει –σε μεγαλύτερη κλίμακα, πια- συνολικά την οικονομία, όχι μιας επιχείρησης, απλώς, αλλά μιας χώρας», επιμένει ο Borg. Όσο για τον ταξιδιωτικό τομέα; Τα τρένα και τα αεροπλάνα μπορούν να εκτελούν τα δρομολόγια τους και χωρίς internet... 

Εκεί που, όντως, θα παρατηρούνταν σοβαρό πρόβλημα επικοινωνίας, πιθανώς θα ήταν στις μικρές επιχειρήσεις και στη γραφειοκρατία. Το 1998, γύρω στο 90% των περίπου 50 εκατομμυρίων συσκευών τηλε-ειδοποίησης σταμάτησαν να λειτουργούν εξαιτίας μίας βλάβης στον δορυφόρο. Τις μέρες που ακολούθησαν αυτού του black-out, ο Dutton ανέλυσε τις αντιδράσεις περίπου 250 χρηστών αυτών των συσκευών και διαπίστωσε αλλαγές στην κοινωνική – οικονομική συμπεριφορά τους, ακριβώς ως συνέπεια του blackout.  Οι περισσότεροι από αυτούς, εκπρόσωποι της ανώτερης ή της μεσαίας τάξης, με δουλειές ευθύνης και κύρους, εξέλαβαν αυτή τη διακοπή μάλλον με αίσθημα ανακούφισης, παρά με δυσθυμία. Εκείνοι που έχασαν δουλειές ήταν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, όπως οι υδραυλικοί για παράδειγμα, που για λίγο βρέθηκαν σε αναγκαστική –και επιζήμια για την τσέπη τους- αργία. Το ίδιο αίσθημα δυσφορίας εξέφρασαν και αρκετές ανύπαντρες μητέρες που δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους σε παιδικούς σταθμούς.

«Άρα, εκείνο που πρέπει να συνειδητοποιήσει κανείς είναι ότι αντιδρούμε στην ιδέα του να χάσουμε το ίντερνετ, η οποία πρακτικά συνδέεται με την κοινωνικο-οικονομική μας θέση», υποστηρίζει ο Dutton και συνεχίζει: «Κυρίως, όμως, το Διαδίκτυο είναι σχεδιασμένο για έναν σκοπό: για να μας επιτρέπει να επικοινωνούμε μεταξύ μας. Είμαστε πλέον συνηθισμένοι στο να μπορούμε να επικοινωνήσουμε με όποιον θέλουμε, όποτε το θέλουμε, όπου κι αν βρισκόμαστε. Το να μη μπορούμε να το κάνουμε αυτό, εννοείται ότι μας δημιουργεί ανησυχία, μας αναστατώνει», εξηγεί. Είναι το ίδιο που νιώθουμε κάθε φορά που ξεχνάμε τα κινητό μας κάπου…

Η ιστορία μπορεί να το επιβεβαιώσει αυτό: πίσω στα 1975, μία πυρκαγιά στην τηλεφωνική εταιρεία της Νέας Υόρκης έκοψε τις τηλεφωνικές συνδέσεις σε έκταση 300 οικοδομικών τετραγώνων στο Μανχάταν για περίπου 23 μέρες. Σε έρευνα που έγινε μετά, διαπιστώθηκε ότι τα 4/5 των χρηστών δήλωναν ότι τους έλειψε το τηλέφωνο –ειδικά η δυνατότητα να επικοινωνούν με φίλους και συγγενείς- ενώ πάνω από τα 2/3 δήλωσαν ότι ένιωθαν απομονωμένοι. Τα δε ¾ των περίπου 190 ανθρώπων που ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι ένιωθαν να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους, όταν η τηλεφωνική τους σύνδεση αποκαταστάθηκε.  

«Επικρατεί η αντίληψη ότι ίσως οι άνθρωποι γίνουν πιο κοινωνικοί και δεθούν περισσότερο με φίλους και οικογένεια, αν δεν χρησιμοποιούν το ίντερνετ, όμως, πρόκειται περί λανθασμένης αντίληψης. Ο περισσότερος κόσμος που χρησιμοποιεί το διαδίκτυο, πρακτικά είναι πιο κοινωνικός απ’ όσους δεν το χρησιμοποιούν», λέει ο Dutton. Με αυτό συμφωνεί και η  Stine Lomborg από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. «Δεν είναι ότι θα μιλάγαμε στον διπλανό μας στη στάση του λεωφορείου αν δεν είχαμε στο χέρι το smartphone – ούτε καν!», λέει και καταλήγει ότι, ναι, δεν θα πάθουμε τίποτα αν για μια μέρα δεν έχουμε ίντερνετ, ακόμη και αυτό το διάστημα, όμως, χωρίς πρόσβαση μοιάζει τρομακτικό στους σύγχρονους ανθρώπους. Τουλάχιστον, μετά απ' όλο αυτό, ο καθηγητής έχει πειστεί να μη ζητά παράλογα -πλέον- πράγματα από τους φοιτητές τους... 

Με στοιχεία από το BBC

Τech & Science
2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

20 χρόνια μετά την «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού», υπάρχει πλέον η τεχνολογία διαγραφής αναμνήσεων;

Tech & Science / 20 χρόνια μετά την «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού», υπάρχει πλέον η τεχνολογία διαγραφής αναμνήσεων;

Σίγουρα είμαστε πολύ πιο κοντά στο να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την επιστήμη για να αλλάξουμε τις αναμνήσεις μας, από ό,τι ήμασταν πριν από μια εικοσαετία.
NEWSROOM