Το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής του ο Mulatu Astatke το ηχογράφησε από το 1966 μέχρι το 1974, πριν ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη. Η «Αιθιο-τζάζ» δεν είχε εμφανιστεί ακόμα ως όρος και ο Τζάρμους ήταν ακόμα πολύ νεαρός για να αναγνωρίσει την αξία των μελαγχολικών instrumental του απίθανου Αιθίοπα, αλλά το βιμπράφωνο, το φλάουτο και τα υπόλοιπα πνευστά έκαναν τη μουσική του ακαταμάχητη σε Ευρώπη και Αμερική, κοσμοπολίτικη και παγκόσμια. Η σειρά των Ethiopiques και το σάουντρακ του Broken Flowers ήρθαν πολύ αργότερα, όταν είχε ήδη γίνει θρύλος σεν ένα πολύ συγκεκριμένο, κυρίως τζαζ κοινό, αλλά ήταν αυτά που τον γνώρισαν στα πλήθη. Από τότε έχουν κυκλοφορήσει ένα σωρό ανατυπώσεις των παλιών κυκλοφοριών του, συλλογές, καλές, κακές, ακόμα και bootleg από συναυλίες και γλέντια Αιθιοπικών γάμων που έπαιζε με την ορχήστρα του. Το Mulatu Of Ethiopia είναι ένας δίσκος του 1972, μόλις 30 λεπτών, με μερικά από τα καλύτερα κομμάτια που ηχογράφησε ποτέ και στην καλύτερη περίοδό του. Τον ηχογράφησε στη Νέα Υόρκη, την εποχή που είχε αρχίσει να περνάει στη μουσική ήχους από μουσικές του κόσμου, φτιάχνοντας ένα fusion από ρυθμούς του Πουέρτο Ρίκο, αμερικάνικους και αιθιοπικούς που έγινε χαρακτηριστικά δικό του. Η νέα εκπληκτικά επεξεργασμένη κυκλοφορία του σε δίσκο βινυλίου ακούγεται κρυστάλλινη μετά τον καθαρισμό και φανερώνει όλο το μεγαλείο του.
Αυτή είναι μία συζήτηση που είχα κάνει μαζί του λίγο πριν έρθει για live στην Τεχνόπολη το 2009 (είχε δημοσιευτεί στο τεύχος της 19ης Ιουνίου):
Ο Mulatu Astatke είναι ένας σπουδαίος μουσικός και πολίτης του κόσμου. Ευρύτερα γνωστός και ως «πατέρας της ethio-jazz», γεννήθηκε το 1943 στην αιθιοπική πόλη Jimma και σπούδασε στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη και τη Βοστόνη, ενώ έγινε ο πρώτος Αφρικανός φοιτητής στο Μουσικό Κολέγιο του Μπέρκλεϊ. Στα ‘70s συνεργάστηκε με κορυφαίους τζαζ μουσικούς όπως ο Duke Ellington, ενώ βοήθησε στην παραγωγή πολλούς καλλιτέχνες της ανατολικής Αφρικής, συμπεριλαμβανομένου του Mahmoud Ahmed. Το 2005, η μουσική του εμφανίστηκε στο soundtrack της περίφημης ταινίας του Τζιμ Τζάρμους Broken Flowers, ενώ η 4η έκδοση της σειράς Ethiοpiques αφιερώθηκε εξολοκλήρου στις προσωπικές του συνθέσεις. Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε ένα δίσκο («Inspiration Information») σε συνεργασία με τους εξαιρετικούς Άγγλους μουσικούς της hip hop κολεκτίβας των Heliocentrics, αποτέλεσμα μιας εκπληκτικής βραδιάς στο ζωντανό session Broad Casting στο Cargo του Λονδίνου. (σσ. Μαζί τους είχε παίξει τότε στην Αθήνα).
«Θυμάμαι ότι αγαπούσα το ποδόσφαιρο πάρα πολύ» μου λέει, μιλώντας για τα παιδικά του χρόνια στην Jimma. «Έπαιζα κανονικά για την ομάδα του σχολείου μου στην Αιθιοπία. Ήμουν από τότε οπαδός της Άρσεναλ. O γιος μου είναι οπαδός της Λίβερπουλ και συνέχεια μαλώνουμε. Όταν ήμουν μικρός, δεν με απασχολούσε ιδιαίτερα η μουσική, πιο πολύ απ' όλα ήθελα να γίνω αεροναυπηγός. Η πρώτη μου πραγματική επαφή με τη μουσική έγινε όταν πήγα στην Αγγλία, στο Lindisfarne College στο Wrexham, στα σύνορα με την Ουαλία. Θυμάμαι ότι άκουγα το Perfidia, το κλασικό τζαζ κομμάτι, και μάθαινα να το παίζω στην τρομπέτα. Έπειτα, πήγα στο Trinity College στο Λονδίνο, γνώρισα πολλούς μουσικούς κι άρχισα να αναπτύσσω τις ικανότητές μου περισσότερο».
- Ήσασταν ο πρώτος Αφρικανός σπουδαστής στο Μπέρκλεϊ. Σημαίνει αυτό κάτι για σας;
Είναι πολύ ωραίο να είσαι ο πρώτος σε ένα τόσο σπουδαίο ίδρυμα, με την Αφρική να είναι η πηγή της τζαζ και να συνεισφέρει τόσο πολύ στη μουσική του κόσμου. Ήμουν πραγματικά περήφανος και ευτυχισμένος που ήμουν ο πρώτος και πάντα θα αισθάνομαι πολύ προνομιούχος. Θυμάμαι να παίζω σε events στη Νέα Υόρκη και να περνάω πολλές ώρες δουλεύοντας σε ενορχηστρώσεις για να φτιάξω αιθιοπική τζαζ, για να πετύχω τη σωστή ισορροπία μεταξύ της δυτικής τζαζ και των παραδοσιακών μουσικών χρωμάτων και δομών της χώρας μου.
- Έχετε συνεργαστεί με σπουδαίους μουσικούς της τζαζ. Τι θυμάστε πιο έντονα από τη συναναστροφή μαζί τους;
Είχα μερικές αξιομνημόνευτες εμπειρίες. Μου είχαν αναθέσει να συνοδέψω τον Duke Ellington κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Addis και ήταν μεγάλη μου τιμή που έπαιξε μία από τις συνθέσεις μου. Το «Dewel» είναι μία ξεχωριστή σύνθεση που είχα δημιουργήσει για τη μεγάλη μπάντα του. Ήταν πολύ καλός άνθρωπος και έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για τη μουσική μας και τα παραδοσιακά μας όργανα. Θυμάμαι να δουλεύω με την Alice Coltrane επίσης. Είχε ασχοληθεί με ένα project για τον διαλογισμό σε κατάσταση ύπνωσης (;) στην Αιθιοπία - ηχογραφήσαμε αρκετή μουσική για το Radio Ethiopia κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της και μιλήσαμε πολύ για την αιθιοπική μουσική.
- H συνεργασίας σας με τους Heliocentrics πώς προέκυψε;
Με τους Heliocentrics πρωτοσυνατηθήκαμε σε μια συναυλία στο Cargo του Λονδίνου πέρσι τον Απρίλιο. Η Karen P, που έχει το κλαμπ και με έφερε στο Λονδίνο για να παίξω μετά από αρκετά χρόνια, προσκάλεσε τους Heliocentrics να παίξουν ως συνοδευτική μπάντα. Τα πήγαμε πολύ καλά και ο Quinton απ' τη Strut Records μάς πλησίασε αμέσως μετά τη συναυλία για να φτιάξουμε το άλμπουμ. Συνέβησαν όλα αρκετά γρήγορα.
- Πρόσφατα ολοκληρώσατε έναν κύκλο σπουδών με υποτροφία Radcliffe στο Χάρβαρντ. Τι ακριβώς κάνατε;
Ήταν πολύ σπουδαίο να έχω αναγνώριση από ένα ίδρυμα όπως το Χάρβαρντ. Επικοινώνησαν μαζί μου για να λάβω μέρος σε ένα διαγωνισμό, για να κερδίσω μια υποτροφία, και θεωρώ πως ήμουν πολύ τυχερός που κέρδισα. Ήταν ένα σπουδαίο κατόρθωμα για την αιθιοπική τζαζ και για την Αιθιοπία. Η δουλειά μου εκεί επικεντρώθηκε γύρω από τα αιθιοπικά όργανα, που είναι μέρος της κουλτούρας μας, και από σεμινάρια για την αιθιοπική τζαζ.
- Γιατί πιστεύετε ότι χρειάστηκε τόσο πολύς καιρός για να ανακαλύψουν η Αμερική και ο δυτικός ο κόσμος την αιθιοπική μουσική;
Λοιπόν, τα άλμπουμ μου «Mulatu of Ethiopia» και «Afro Latin Soul» κυκλοφόρησαν αρχικά στην Αμερική. Είχα πραγματικά ένα κοινό που με παρακολουθούσε εκεί κι έδωσα πολλές εξαιρετικές συναυλίες κατά τη διάρκεια των ‘60s και ‘70s. Αλλά, τα τελευταία χρόνια, τα άλμπουμ από τη σειρά «Ethiopiques» και η χρήση της μουσικής μου από τον Τζιμ Τζάρμους στην ταινία Broken Flowers έχουν προφανώς δημιουργήσει μια ακόμα ευκαιρία για μένα. Έχουν ανοίξει πολλές πόρτες στους ανθρώπους για να ανακαλύψουν τη μουσική μου.
- Πείτε μου για τη δουλειά σας στο African Jazz Village (σ.σ. το ίδρυμα που έφτιαξε για την προώθηση της αιθιοπικής μουσικής).
Η δουλειά που κάνουμε στο African Jazz Village έχει να κάνει κυρίως με τη διδασκαλία των στοιχειωδών συστατικών όσον αφορά τη μουσική και την εκπαίδευση γύρω απ' την τζαζ. Υπάρχουν επίσης ένα ωραίο κλαμπ, μία βιβλιοθήκη κα μια γκαλερί τέχνης που συνδέονται με αυτό. Προσωπικά, δεν απολαμβάνω και τόσο τη διδασκαλία, αλλά μου αρέσει πιο πολύ από οτιδήποτε να βλέπω τους μαθητές να μαθαίνουν και να ακούω τους μουσικούς να προοδεύουν. Είναι πολύ σημαντικό να κρατάς ζωντανές τις παραδόσεις και εύχομαι να είχα χρόνο να κάνω περισσότερα.
- Έχει αλλάξει ο τρόπος που φτιάχνετε μουσική με την πάροδο του χρόνου;
Σίγουρα προσεγγίζω την αιθιοπική τζαζ με ένα διαφορετικό τρόπο τώρα. Με την εμπειρία και τη γνώση που έχω αποκτήσει αισθάνομαι ότι μπορώ να την προσεγγίσω βαθύτερα. Θα ήθελα να δημιουργήσω μουσική σε πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις, να στραφώ στην εκκλησιαστική μουσική και σε συγκεκριμένες παραδόσεις κάποιων φυλών. Επίσης, δουλεύω για να αναβαθμίσω πολλά από τα αιθιοπικά παραδοσιακά όργανα για να μπορούν να παίξουν τις δυτικές 12τονες κλίμακες.
- Υπάρχουν στόχοι που δεν έχετε εκπληρώσει;
Πάρα πολλοί μάλιστα! Θα συνεχίσω να εξερευνώ νέες κατευθύνσεις στην αιθιοπική τζαζ για όσο πιο πολύ καιρό αντέξω. Παρόλο που η μουσική μου είναι πάνω από 40 χρόνων τώρα, υπάρχουν τόσο πολλά ακόμα να μάθεις και να δημιουργήσεις. Κατά πολλούς τρόπους αισθάνομαι ότι ίσα που έχω αγγίξει την επιφάνεια της δυναμικής που έχει η μουσική.
- Ετοιμάζετε καινούργια δουλειά;
Δουλεύω ένα καινούργιο άλμπουμ στο στούντιο, που θα λέγεται «Mulatu Steps Ahead» και σχεδιάζω μια καινούργια όπερα πάνω στη μουσική του Yared, ο οποίος έβαλε τις βάσεις για την αρχαία αιθιοπική Κοπτική Εκκλησία.
- Στην Ελλάδα έχετε ξανάρθει;
Ναι, ήρθα στην Αθήνα τη δεκαετία του ‘70. Έφτιαχνα τη μουσική για μια παραγωγή χορευτικού δράματος που ονομαζόταν Adi Ababa. Αυτή θα είναι η πρώτη μου φορά από τότε και την περιμένω πώς και πώς.
Ολόκληρο το άλμπουμ είναι εδώ:
σχόλια