O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
Η τέχνη του επηρέασε και επηρεάστηκε από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα των αρχών του 20ού αιώνα, όταν οι εντάσεις και οι ριζικές αλλαγές σε κάθε πεδίο της ανθρώπινης έκφρασης διευκόλυναν την ανάδυση καλλιτεχνικών ρευμάτων που συγκρούστηκαν με την πραγματικότητα.
1

Το αναπόδραστο χειμωνιάτικο σκότος και το καλοκαιρινό πανταχού παρόν φως του Όσλο γέννησαν την τέχνη του Έντβαρντ Μουνκ. Αυτό είναι το πρώτο συμπέρασμα που εξάγει κανείς όταν κοιτάξει τους πίνακες του ίδιου και των νεότερων Γερμανών συνοδοιπόρων του.

 

Όμως ο Μουνκ δεν ήταν μόνο προϊόν και εκφραστής της γενέτειρας του. Η τέχνη του επηρέασε και επηρεάστηκε από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα των αρχών του 20ού αιώνα, όταν οι εντάσεις και οι ριζικές αλλαγές σε κάθε πεδίο της ανθρώπινης έκφρασης διευκόλυναν την ανάδυση καλλιτεχνικών ρευμάτων που συγκρούστηκαν με την πραγματικότητα, όπως για παράδειγμα ο γερμανικός εξπρεσιονισμός. 

Τι είδαν όμως στον Μουνκ όλοι αυτοί οι αρκετά νεότεροί του εικαστικοί; Μια σχεδόν εμμονική επιθυμία να χρησιμοποιήσει την τέχνη ως όχημα για την έκφραση των συναισθημάτων σε ακραίο βαθμό καθώς και ένα σύγχρονο περιεχόμενο, το οποίο στην αυγή ενός νέου αιώνα παρουσίαζε τις νέες αντιλήψεις σχετικά με το σεξ, τις ψυχικές διαταραχές, το απόκοσμο και μια ουτοπική πολιτική.

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Ο περιπατητής της νύχτας», 1923-24, αυτοπροσωπογραφία του Μουνκ σε προχωρημένη ηλικία

Ο Μουνκ γεννήθηκε το 1863 στο Όσλο από γονείς που ανήκαν στην μεσαία και ανώτερη τάξη και σπούδασε εκεί στην Σχολή Καλών Τεχνών. Ήδη από το 1886 ο ιμπρεσιονιστικής τεχνοτροπίας πίνακας του Το άρρωστο παιδί προξένησε σκάνδαλο στους συντηρητικούς καλλιτεχνικούς κύκλους της Νορβηγίας που τάσσονταν υπέρ του ακαδημαϊκού νατουραλισμού.

Απολαμβάνοντας την αναταραχή που προκαλούσε, έπειτα από το κλείσιμο της σόλο έκθεσης του στο Βερολίνο το 1892, αποφασίζει να εγκατασταθεί εκεί για να εκμεταλλευθεί όσο το δυνατόν περισσότερο την «Υπόθεση Μουνκ». Στην πόλη αυτή έζησε 16 χρόνια και εκεί φιλοτέχνησε κάποια από τους σπουδαιότερα έργα του, όπως τα Μαντόνα, Εφηβεία και τη διάσημη Κραυγή.

Ήδη από τότε λειτουργούσε ως μέντορας μιας ομάδας Γερμανών και Αυστριακών καλλιτεχνών στην οποία συμπεριλαμβάνονταν οι Έριχ Χέκελ, Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, Μαξ Μπέκμαν, Καρλ Σμιτ-Ροτλαφ, Έγκον Σίλε και Ριχαρντ Γκέρστλ.

Τι είδαν όμως στον Μουνκ όλοι αυτοί οι αρκετά νεότεροι του εικαστικοί; Μια σχεδόν εμμονική επιθυμία να χρησιμοποιήσει την τέχνη ως όχημα για την έκφραση των συναισθημάτων σε ακραίο βαθμό καθώς και ένα σύγχρονο περιεχόμενο, το οποίο στην αυγή ενός νέου αιώνα παρουσίαζε τις νέες αντιλήψεις σχετικά με το σεξ, τις ψυχικές διαταραχές, το απόκοσμο και μια ουτοπική πολιτική. 

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Κληρονόμησα δύο από τους πιο φοβερούς εχθρούς της ανθρωπότητας –την κληρονομιά της φυματίωσης και της παραφροσύνης– η ασθένεια, η τρέλα και ο θάνατος ήταν οι μαύροι άγγελοι που στάθηκαν στο λίκνο μου. Eπάνω: Η εκδοχή του 1895 του πίνακα του Έντβαρντ Μουνκ «Η Κραυγή».
O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Λουόμενος άνδρας», 1918, Έντβαρντ Μουνκ

Ο Μουνκ επίσης ήταν αρκετά μεγάλος ώστε να διαθέτει μια βιωματική εμπειρία του Ρομαντισμού του 19ου αιώνα, κάτι που δεν ίσχυε για τους νεότερους του, και συνάμα μια μανία με τη θνησιμότητα και τη νοσηρότητα, αποκυήματα της παιδικής του ηλικίας. Εξάλλου, ο ίδιος είχε δηλώσει: «Κληρονόμησα δύο από τους πιο φοβερούς εχθρούς της ανθρωπότητας –την κληρονομιά της φυματίωσης και της παραφροσύνης– η ασθένεια, η τρέλα και ο θάνατος ήταν οι μαύροι άγγελοι που στάθηκαν στο λίκνο μου».

 

Οι νέοι καλλιτέχνες διδάχθηκαν από εκείνον κι αυτό είναι εμφανές σε έργα όπως ο Άνδρας σε πεδιάδα, μια ξυλογραφία του Χέκελ του 1917 και μια αυτοπροσωπογραφία του Έγκον Σίλε του 1910, που αντλούν έμπνευση από την Κραυγη. Η διαμονή του στη Γερμανία όμως άλλαξε και την δική του δημιουργία.

Όταν έφυγε από το Βερολίνο, έπειτα από ένα ψυχωτικό επεισόδιο που εικάζεται πως προκλήθηκε από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, πήρε στις βαλίτσες του και την έκθεσή του στον εξπρεσιονισμό, το στυλ του άλλαξε, χαλάρωσε κάπως. Η χρωματική του παλέτα φωτίστηκε, σαν να ανέτειλε ο ήλιος, ενώ πρόσθεσε στην εκφραστική του φαρέτρα και τη χαρακτική.

 

Τα χαρακτικά του έργα προδίδουν μια καινοτόμο ματιά. Ο Μουνκ δημιουργούσε έγχρωμα χαρακτικά έργα με το να κόβει ξύλινους κύβους, να τους χρωματίζει και να τους συνθέτει σαν ένα παζλ. Χρησιμοποιούσε τα φυσικά νερά του ξύλου ως εκφραστικό μέσο.

Σε μια σειρά ξυλογραφιών με τίτλο Προς το δάσος βλέπουμε τη διερευνητική ματιά του τρελού επιστήμονα που με κάποιον τρόπο παραθέτει διαφανή πέπλα χρώματος για να δημιουργήσει μαγευτικά φευγαλέες εικόνες. 

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Προς το Δάσος», σειρά ξυλοτυπιών του Μουνκ

Με την έλευση του Γ' Ράιχ, τα έργα του ίδιου του Μουνκ αλλά και των Γερμανών συνοδοιπόρων του θεωρήθηκαν εκφυλισμένη τέχνη και εξαφανίσθηκαν από τις γερμανικές εκθέσεις, γκαλερί και συλλογές. Με τη γερμανική εισβολή στη Νορβηγία τα έργα του κατασχέθηκαν και εκείνος έζησε στο στούντιο του ζωγραφίζοντας, ως το θάνατο του το 1944.  

 

Οι πίνακες στα τελευταία χρόνια της ζωής του είναι ένα παράξενο μείγμα τεχνικών και θεμάτων. Θυμίζουν οράματα μιας νεότερης ηλικίας, σαν φωτισμένα αμυδρά από το μούχρωμα. 

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Κορίτσι με κούκλα», 1910, Έριχ Χέκελ
O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Αυτοπροσωπογραφία με ανασηκωμένο γυμνό ώμο», Έγκον Σίλε.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 23.1.2018

Εικαστικά
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τρεις εκθέσεις για την Κέτε Κόλβιτς που κατέγραψε τις πιο σκοτεινές στιγμές της ανθρώπινης εμπειρίας

Εικαστικά / Μέσα στο '24 θα τρέξουν όχι μία, όχι δύο, αλλά τρεις εκθέσεις για την Κέτε Κόλβιτς

Τρεις μεγάλες εκθέσεις αποκαλύπτουν τις πολλές μορφές του έργου μιας καλλιτέχνιδας που κατέγραψε τις πιο σκοτεινές στιγμές της ανθρώπινης εμπειρίας και αψήφησε την κατηγοριοποίηση.
NEWSROOM
ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2024

Εικαστικά / 28 εκθέσεις για έναν Μάρτιο γεμάτο τέχνη

Η συλλογή του Νίκου Αλεξίου στο Μουσείο Μπενάκη, ακόμα περισσότερες γυναίκες καλλιτέχνιδες στο ΕΜΣΤ, Marcel Duchamp στην Eleftheria Tseliou Gallery, Martin Margiela στην Bernier/Eliades, τρεις νέες προτάσεις στην Breeder και πολλές ακόμα επιλογές στο κορύφωμα της φετινής εικαστικής σεζόν.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Οι πολύχρωμοι κήποι της Hadassah Emmerich

Εικαστικά / Οι πολύχρωμοι κήποι της Hadassah Emmerich ανθίζουν στο ΕΜΣΤ

Η διεθνής καλλιτέχνιδα και δημιουργός της πολύχρωμης τοιχογραφίας «Επικούρειος Εδέμ» περιγράφει όσα κρύβονται στην εξωτική βλάστηση και στα λαμπερά χρώματα των έργων της, μιλά για την ερωτική τους διάσταση και απαντά στο αν την ενοχλεί που κάποιοι χαρακτηρίζουν τη δουλειά της περισσότερο ως διακοσμητική.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Στην πρώτη έκθεση με έργα του Μarcel Duchamp στην Ελλάδα

Εικαστικά / Στην πρώτη έκθεση με έργα του Μarcel Duchamp στην Ελλάδα

Η έκθεση «Re(a)Duchamp» μας προσκαλεί σε μια διανοητική συζήτηση με τα έργα του Duchamp, που περισσότερο από κάθε άλλου καλλιτέχνη του 20ού αιώνα επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν τους σύγχρονους δημιουργούς σε ένα ευρύ και σύνθετο πνευματικό πεδίο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O σουρεαλισμός κλείνει τα 100 και ο κόσμος μας μοιάζει πιο σουρεαλιστικός από ποτέ

Εικαστικά / O σουρεαλισμός κλείνει τα 100 και ο κόσμος μας μοιάζει πιο σουρεαλιστικός από ποτέ

Ένας αιώνας συμπληρώνεται φέτος από το «Σουρεαλιστικό Μανιφέστο» του Μπρετόν και μια σειρά από εκθέσεις και εκδηλώσεις ανά την υδρόγειο γιορτάζουν την επέτειο αναζητώντας τα ίχνη του κινήματος στις παράξενες μέρες μας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Η συναρπαστική ζωή της Λίζα Πόντι και τα σχέδιά της που θα δούμε στην Αθήνα

Εικαστικά / Η συναρπαστική ζωή της Λίζα Πόντι και τα σχέδιά της που θα δούμε στην Αθήνα

Ακολουθώντας το μότο της ζωής της «δεν χρειάζεται να κάνεις πολλά», η κόρη του διάσημου Ιταλού αρχιτέκτονα και εκδότη Τζίο Πόντι έκανε σχέδια που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στην γκαλερί The Breeder.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Bijoy Jain, ο αρχιτέκτονας της γης και της φιλοσοφίας του ελάχιστου

Εικαστικά / Bijoy Jain, ο ασυμβίβαστος αρχιτέκτονας της γης και της φιλοσοφίας του ελάχιστου

Οι καρέκλες του πωλούνται για χιλιάδες ευρώ, το έργο του παρουσιάζεται σε διεθνείς μπιενάλε και σε συλλογές μεγάλων μουσείων. Αντίθετα με τους αρχιτέκτονες-σταρ, ο Bijoy Jain δουλεύει μόνο με πελάτες που αποδέχονται τους όρους του και συνεργάζονται με ντόπιους τεχνίτες.
THE LIFO TEAM
Πέτρινες, μεταλλικές, εικαστικές: Οι πολυτραγουδισμένες γοργόνες της Ελλάδας

Εικαστικά / Πέτρινες, μεταλλικές, εικαστικές: Οι πολυτραγουδισμένες γοργόνες της Ελλάδας

Από την εντοιχισμένη στην πολυκατοικία της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας μέχρι αυτή στις Καβουρότρυπες Χαλκιδικής που της έκοψαν πρόστιμο, στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές, συχνά παραγνωρισμένες γοργόνες.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ

σχόλια

1 σχόλια