Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter

Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής

5

Αφότου μετακομίσαμε οικογενειακώς, λίγο μετά τη μεταπολίτευση, αντιλήφθηκα ότι η νέα μας γειτονιά είχε έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα που οφειλόταν σε κάποια «μυστήρια» πληθυσμιακή ομάδα, μικρή μεν τον αριθμό – σήμερα δεν ξεπερνούν τις χίλιες ψυχές – αλλά με πρωταγωνιστικό ρόλο στην τοπική ιστορία. Θυμάμαι ακόμα στα γυμνασιακά χρόνια να κάνουμε κατασκοπευτικές «επιδρομές» με συνομηλίκους στο έκτασης 27 στρεμμάτων κτήμα του Φιξ, στα όρια των δήμων Ηρακλείου και Λυκόβρυσης-Πεύκης (έβοσκαν τότε εκεί αιγοπρόβατα), να ψωνίζω τα χρειαζούμενα από το σούπερ μάρκετ «Δ. Βάγγερ & Υιοί» κι ελληνικό καφέ από το καφεκοπτείο του Κελμάερ. Στο γυμνάσιο, πάλι, είχα κάποιους συμμαθητές με ξενικά ονοματεπώνυμα και μάτια πρασινογάλανα. Όχι, δεν επρόκειτο για τίποτα μετανάστες - ελάχιστοι ξένοι μας έκαναν την τιμή τότε – αλλά για βέρους, πλέον, ντόπιους, παρά την ξενική τους καταγωγή την οποία «πρόδιδαν» τα βορειοευρωπαϊκά χαρακτηριστικά που πολλοί διατηρούσαν, καθώς επίσης ονόματα όπως Γουλιέλμος, Φρειδερίκος, Κάρολος, Αλβέρτος, Κοντσέτα, Μίλι, Ρόζα ή επώνυμα όπως Βάγγερ (Βάγκνερ), Κελμάερ, Πίτλιγγερ, Στάγγερ, Μίλερ, Γαδ κ.ά. Όσο για τον προαναφερόμενο Ιωάννη Κάρολο Φιξ (Φουκς), δεν ήταν άλλος από τον «βαρόνο» της ελληνικής μπίρας - εδώ έφτιαξε το πρώτο του μικρό ζυθοποιείο (1858) προτού το μεταφέρει αρχικά στο Κολωνάκι και το 1893 στο κτίριο-ορόσημο της Συγγρού, όπου σήμερα στεγάζεται το ΕΜΣΤ. Εδώ πάλι δεξιώνονταν προπολεμικά οι γιοί του Ιωάννης και Αντώνιος όλη την «καλή κοινωνία» της πρωτεύουσας, με άλογα, ελάφια και παγώνια να περιφέρονται στις κατάφυτες με ψηλά κωνοφόρα κι ευκάλυπτους αλέες γύρω από την ερειπωμένη σήμερα εκλεκτιστικής τεχνοτροπίας έπαυλη. Οι κληρονόμοι τους εξακολουθούσαν να επισκέπτονται το ημιεγκατελειμμένο κτήμα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '80 – τώρα υπάρχει εκεί μόνο ένας φύλακας κι ο χώρος διεκδικείται από τον δήμο.

Η καταγωγή τους δεν έπαιξε κανένα ρόλο όταν χρειάστηκε να πολεμήσουν για τη νέα τους χώρα είτε στους Βαλκανικούς και τη Μικρασία, είτε στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους.


Μερικές δεκάδες Βαυαροί μισθοφόροι στρατιώτες, αλλά και τεχνίτες που ήρθαν στην Αθήνα με τον Όθωνα το 1832 - κλείνουν κιόλας φέτος 150 χρόνια αφότου o πρώτος εστεμμένος της Ελλάδας απεβίωσε στο Μπάμπεργκ της Βαυαρίας (26/7/1867), όντας έκπτωτος από το 1862 - ήταν που ίδρυσαν ουσιαστικά το Ηράκλειο (ή Αράκλι) ως Στρατιωτική Αποικία το 1837. Εδώ παρέμειναν οι περισσότεροι και αφότου διώχθηκε εκείνος. Επίκεντρο του συνοικισμού ήταν το επονομαζόμενο σήμερα Παλαιό Ηράκλειο, που εξ αυτού αποκαλούνταν από τους περίοικους «Γερμανοχώρι». Η μπρούτζινη προτομή του Όθωνα – μάλλον η μοναδική σωζόμενη στην Αθήνα – που φιλοτέχνησε ο Γιάννης Μαλτέζος το 1968, στέκει ακόμα στο προαύλιο της καθολικής εκκλησίας του Αγίου Λουκά (ιδρύθηκε το 1842), σημείο αναφοράς της βαυαρικής και της ελληνοκαθολικής κοινότητας του Ηρακλείου (στην αγιογραφία πάνω από το ιερό, έργο Γερμανίδας ζωγράφου, ο Ευαγγελιστής απεικονίζεται να συγγράφει με φόντο την Ακρόπολη στο βάθος όπως φαινόταν τότε από εκεί). Πρώτος διοικητής τους ήταν ο Χριστόφορος Νέζερ, παππούς του συνονόματού του σπουδαίου ηθοποιού (1887-1970). Μαζί με τους Φιξ και τον ακαδημαϊκό Ερρίκο Σκάσση (1884-1977) είναι οι πλέον επώνυμοι της μικρής, αλλά ιστορικής αυτής κοινότητας.

Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Η αγιογραφία πάνω από το ιερό του Αγίου Λουκά, έργο Γερμανίδας ζωγράφου, απεικονίζει τον Ευαγγελιστή με το σύμβολό του, τον ταύρο, να συγγράφει με φόντο την Ακρόπολη στο βάθος όπως φαινόταν τότε από εκείνο το σημείο. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


«Ήταν η πρώτη φάση που ένιωσαν κάποια πίεση από το κοινωνικό περιβάλλον – η δεύτερη ήταν τον καιρό του Εθνικού Διχασμού, όταν οι βενιζελικοί της περιοχής τους κατηγορούσαν ως βασιλόφρονες και μόνο εξαιτίας της καταγωγής τους. Μια τρίτη, όταν η χήρα του Ιωάννη Φιξ Μαριάνθη παντρεύτηκε τον Πέτρο Γαρουφαλιά, κουμπάρο και χρηματοδότη του Γεωργίου Παπανδρέου που όμως στα Ιουλιανά τάχθηκε με το Παλάτι και την Αποστασία - το γεγονός μάλιστα αυτό συν το πέρας του εκατονταετούς μονοπωλίου της το 1963 άρχισαν να απαξιώνουν την ιστορική ζυθοποιία που κατέρρευσε οριστικά το '82, για να επανακάμψει το brand name υπό νέα διεύθυνση το 2009. «Θεωρήθηκε ξανά από ορισμένους ότι οι Ελληνοβαυαροί "συνέπλεαν" με το στέμμα και ειδικά τη Φρειδερίκη!», μου λέει η κ. Καίτη Βάγγερ. Συνταξιούχος εκπαιδευτικός, έλκει τη μακρινή της καταγωγή από το Νίφεμπουργκ της περιοχής του Μονάχου. Ο προπάππος της Άντον (Αντώνιος) Βάγκνερ ήρθε στο Ηράκλειο το 1835 όπου έκανε οικογένεια με τη Μαριγούλα Πίτλιγγερ. Ο γιος τους Χρήστος άλλαξε το όνομα σε Βάγγερ και νυμφεύθηκε την Αικατερίνη Βακονδίου, μισή Συριανή καθολική, μισή Αρβανίτισσα. Όπως αρκετοί άλλοι Ελληνοβαυαροί, επέλεξαν να σπουδάσουν τα παιδιά τους σε γαλλικά ή ελληνικά και πάντως όχι σε γερμανικά σχολεία. Ο πατέρας της κ. Καίτης Αντώνης Βάγγερ τελείωσε τη Λεόντειο και παντρεύτηκε μια ορθόδοξη Πειραιώτισσα μικρασιατικής καταγωγής, την Ειρήνη Χουρμούζη με την οποία γνωρίστηκαν στην Κατοχή – η οικογένειά της ήταν από αυτές που μετακόμισαν τότε στο Ηράκλειο σε αναζήτηση καλύτερης τύχης.

Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Η κα Καίτη Βάγγερ, συνταξιούχος εκπαιδευτικός, έλκει τη μακρινή της καταγωγή από το Νίφεμπουργκ της περιοχής του Μονάχου. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Η μπρούτζινη προτομή του Όθωνα – μάλλον η μοναδική σωζόμενη στην Αθήνα – που φιλοτέχνησε ο Γιάννης Μαλτέζος το 1968, στέκει ακόμα στο προαύλιο της καθολικής εκκλησίας του Αγίου Λουκά. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


Οι νεοφερμένοι του Όθωνα έλαβαν σπίτια και κλήρους έκτασης 40-42 στρεμμάτων που ανήκαν πριν σε Οθωμανούς αγάδες. Ασχολήθηκαν οι περισσότεροι με τα αγροτικά - είχαν κιόλας διαπιστώσει οι πρακτικοί τους εμπειρογνώμονες ότι το Ηράκλειο είχε όχι μόνο εύφορα εδάφη αλλά και το καλύτερο μικροκλίμα στην Αττική. Αγάπησαν τη νέα τους πατρίδα, που στη Βαυαρία οι μορφωμένοι ειδικά πολύ εκτιμούσαν – στην αρχαία, τουλάχιστον, τη μυθοποιημένη εκδοχή της – ήδη από τον καιρό του ελληνολάτρη ηγεμόνα Λουδοβίκου Β', ο οποίος μέχρι πιστό αντίγραφο του Παρθενώνα είχε αναγείρει. Γρήγορα έγιναν ένα με τους γηγενείς, διατηρώντας οι περισσότεροι ως μόνο τους σχεδόν διακριτό σημείο το καθολικό θρήσκευμα. Αρκετοί έδιναν αρχαιοπρεπή ονόματα στα παιδιά τους ή απλοποιούσαν επί το ελληνικότερο τα επώνυμά τους – στο τελευταίο συντέλεσαν αφενός οι ιστορικές εξελίξεις, αφετέρου οι πολλοί μεικτοί γάμοι, κατά κανόνα με Καθολικούς εφόσον οι γάμοι με Ορθόδοξους δεν αναγνωρίζονταν (πολλά ήταν μάλιστα τα προξενιά με Συριανούς-ές). Οι δε πλουσιότεροι έκαναν, μου λένε, και ευεργεσίες στον τόπο. Η καταγωγή τους δεν έπαιξε κανένα ρόλο όταν χρειάστηκε να πολεμήσουν για τη νέα τους χώρα είτε στους Βαλκανικούς και τη Μικρασία, είτε στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους. Υπήρχαν εννοείται και απώλειες - το ηρώο που βρίσκεται στην πλατεία Αγίου Λουκά έχει την «παραδοξότητα» κάποια ονοματεπώνυμα «πεσόντων υπέρ πατρίδος» να είναι γερμανικά! Ως και «οδός Βαυαρών» υπήρχε στην περιοχή, που αργότερα μετονομάστηκε σε Πίνδου, ενώ στην εν λόγω πλατεία, προέκταση παλαιότερα του κτήματος Φιξ, εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή πληροφορεί τους διαβάτες ότι «Ο εξωραϊσμός της πλατείας εγένετο εν έτει 1933 επί εκκλησιαστικού επιτρόπου Γουλιέλμου Λορ Μάμμου τη γενναιοδώρω χορηγία Ιωάννου & Αντωνίου Καρ. Φιξ».

Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Το ηρώο που βρίσκεται στην πλατεία Αγίου Λουκά έχει την «παραδοξότητα» κάποια ονοματεπώνυμα «πεσόντων υπέρ πατρίδος» να είναι γερμανικά Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


«Η επιγραφή αυτή είχε βανδαλιστεί παλιότερα... ανέλαβα προσωπικά την πρωτοβουλία, όταν χρημάτισα πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου αρχές της δεκαετίας του '80 να αποκατασταθεί», μου λέει ο Γιάννης Ροσολάτος, συνταξιούχος τυπογράφος και συγγραφέας του εξαιρετικού, παρότι αυτοέκδοση, βιβλίου-φωτογραφικού λευκώματος «Κάποτε στο Παλαιό μας Ηράκλειο» (2009). Ο ίδιος είναι καθολικός μεικτής καταγωγής – ο παππούς του Αντώνης ήταν από την Άνω Σύρο, η γιαγιά του, η Αικατερίνη Πίτλιγγερ-Καπελλά, κατά το ήμισυ Βαυαρή. Μου διηγείται την ιστορία της διαβόητης φροϊλάιν Σούμαν, στελέχους του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος η οποία κατέφθασε στο Ηράκλειο ως δασκάλα στο γερμανικό σχολείο που στέγαζαν από το 1938 στον δεύτερο όροφο του σπιτιού τους οι Λούης και Ιωσηφίνα Βάγγερ. Πραγματική της αποστολή, ήταν να αφυπνίσει την «υπνώττουσα» γερμανική ψυχή των ντόπιων «αδελφών» - στην πορεία βέβαια αποδείχθηκε ότι τα κίνητρά της δεν ήταν αμιγώς ιδεολογικά... Εξυμνώντας λοιπόν το Γ' Ράιχ και την υπέρτερη «Άρια» κουλτούρα, τους παρότρυνε σαν μπήκαν οι Γερμανοί στην Ελλάδα το '41 να επιστρέψουν ομαδικώς στη Βαυαρία, «την πραγματική τους πατρίδα», όπου τάχα θα τους περίμεναν με τιμές και δόξες, θα τους παραχωρούσαν καινούργια σπίτια, γη κ.λπ. Φίλευε καλούδια τα παιδιά, τα πήγε μάλιστα διακοπές να γνωρίσουν τα «πατρογονικά εδάφη», όπου πράγματι τα περιποιήθηκαν δεόντως – μέχρι ο Χίμλερ, διάβασα κάπου, τα συνάντησε. Μ' αυτά και μ' εκείνα, κάπου 200-250 άνθρωποι πείστηκαν, απρόθυμα οι περισσότεροι, «όχι τόσο από την προπαγάνδα της φροϊλάιν – ελάχιστοι εντέλει στράφηκαν στον ναζισμό ή/και υπηρέτησαν στη Βέρμαχτ, δύο μάλιστα, πατέρας και γιος, χάθηκαν στο Ανατολικό Μέτωπο - όσο εξαιτίας της πείνας και της ανέχειας που ακολούθησε την Κατοχή», συνεχίζει. Ήταν, κατά κανόνα, οι πιο φτωχοί...

Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Ο Γιάννης Ροσολάτος, συνταξιούχος τυπογράφος και συγγραφέας του εξαιρετικού βιβλίου-φωτογραφικού λευκώματος «Κάποτε στο Παλαιό μας Ηράκλειο» (2009). Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


Μετέβησαν λοιπόν το Πάσχα του '42 σιδηροδρομικώς στο Μόναχο και ακολούθως στο Πασάου, όπου οι «δόξες και τιμές» ήταν μίζερα καταλύματα σε εργατικές πολυκατοικίες, εξαντλητική δουλειά σε εργοστάσια για ανθρώπους που ήταν πριν οι περισσότεροι αγρότες και αντιμετώπιση παρακατιανών μετοίκων. Ένας μάλιστα ονόματι Δαβίδ (Ντάβιτ) Βάγγερ κατέληξε στο Άουσβιτς όπου κι εκτελέστηκε σαν προδότης επειδή συνελήφθη να ακούει συμμαχικό ραδιόφωνο... Το χειρότερο ήταν ότι το «μικρό αντάλλαγμα» που έπρεπε να δώσουν στις γερμανικές αρχές, δηλαδή στη φροϊλάιν και τους συνεργάτες της για την «ευεργεσία» που τους έκανε, ήταν οι τίτλοι ιδιοκτησίας των εδώ κτημάτων τους! Τίτλοι οι οποίοι στη συνέχεια πουλήθηκαν, οπότε γυρνώντας μετά το '45 στο Ηράκλειο - λίγοι προτίμησαν να παραμείνουν στη Γερμανία - βρέθηκαν κυριολεκτικά «στο δρόμο» και, είτε ξανάστησαν τη ζωή τους εξαρχής είτε μετανάστευσαν εκ νέου στην Αμερική και αλλού (υπήρξε μάλιστα σχετικά πρόσφατα δικαστική διαμάχη μεταξύ ξενιτεμένου απογόνου Ελληνοβαυαρών και του επίσης νόμιμου, τυπικά, «καταπατητή» της χαμένης περιουσίας του). Ύστερα λοιπόν κι από εκείνη την τραυματική εμπειρία, οι εναπομείναντες δεν ήθελαν πια να σχετίζονται με οτιδήποτε γερμανικό, απέτρεπαν δε τα παιδιά τους να σπουδάσουν ακόμα και τη γλώσσα.


Ο κ. Ροσολάτος έχει να λέει για την περίοδο της Κατοχής, οπότε πολλοί πεινασμένοι Ηρακλειώτες, ντόπιοι και επήλυδες – υπήρχε βλέπεις η φήμη ότι στο «Γερμανοχώρι» τα πράγματα ήταν καλύτερα - σιτίζονταν από το συσσίτιο της καθολικής Εκκλησίας, ενώ στα δύσκολα ψαχούλευαν για φαγώσιμα στα σκουπίδια των ευπορότερων. Ο Ιωάννης Φιξ πέθανε το 1943 και καθώς οι συγκρούσεις ανάμεσα στον ΕΛΑΣ, τους ταγματασφαλίτες και τους Γερμανούς πύκνωναν ένα γύρω, η υπόλοιπη οικογένεια εγκατέλειψε την εστία της για λόγους ασφαλείας. ΕΛΑΣίτες που βρέθηκαν εκεί μετά τη μάχη της Καισαριανής τον Ιούνιο του επόμενου χρόνου και έχοντας ήδη καταλάβει την παρακείμενη εγκαταλειμμένη Σχολή της Χωροφυλακής, μπήκαν στην έρημη πια βίλα και τη ρήμαξαν, δίχως όμως να ανακαλύψουν την πολυτελή Rolls Royce που άφησαν πίσω τους οι Φιξ θαμμένη! (την ανέσυραν επιστρέφοντας μεταπολεμικά). Θυμάται σαν χτες τις μηχανοκίνητες φάλαγγες των Γερμανών να διασχίζουν τη «μικρή Βαυαρία» αποχωρώντας από την πρωτεύουσα τον Οκτώβριο του ίδιου έτους μέσω της σημερινής λεωφόρου Ηρακλείου. Αντάρτες της περιοχής, αμούστακα παιδιά ανάμεσά τους σαν και του λόγου του τους παραφυλάγανε με κάτι λιανοντούφεκα ενώ οι καμπάνες τόσο της ορθόδοξης, όσο και της καθολικής εκκλησίας χτυπούσαν ολημερίς χαρμόσυνα – έχει ακόμα, περηφανεύεται, το χωνί για τον μούστο που χρησιμοποιούσαν σαν ντουντούκα για να συγκαλέσουν τη λαϊκή συνέλευση της γειτονιάς! Όσο αφορούσε την ήδη «λαβωμένη» ελληνοβαυαρική κοινότητα καθαυτή, κάποιοι όπως εκείνος βρέθηκαν στις γραμμές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, ορισμένοι μάλιστα έπεσαν στην Αντίσταση και τον εμφύλιο που ακολούθησε - υπήρξαν ωστόσο επίσης περιπτώσεις που αντάρτες εκτέλεσαν μέλη της, κατηγορώντας τα συνήθως αυθαίρετα, καθώς μου λέει, ως θιασώτες της αντίπαλης πλευράς. «Τι τα θες, ήταν άγριοι, αδελφοκτόνοι καιροί που μακάρι να μην επιστρέψουν», εύχεται.

Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Φωτογραφία του 1930 περίπου, ο Αντώνης Ροσσολάτος με δύο συγγενείς του με τα καπέλα, όρθιος ο Χρήστος Πίτλιγγερ και δίπλα η γυναίκα του Ερηνούλα και η πεθερά του η Καπέλαινα βαστάει τη Μαρία μωρό και κατάχαμα η Ανέττα.

Με τα χρόνια και ειδικά μεταπολεμικά, το Ηράκλειο άρχισε να προσελκύει πλήθος εσωτερικούς μετανάστες – Ηπειρώτες, Πελοποννήσιους, Κρητικούς -, ενώ το διοικητικό του κέντρο μεταφέρθηκε στον σταθμό του ΗΣΑΠ κι επονομάστηκε «Νέο». Οι συνομιλητές μου εκτιμούν ότι αυτό έγινε ουσιαστικά «επίτηδες» εξαιτίας του έντονου καθολικού (και δευτερευόντως, πλέον, βαυαρικού) στοιχείου του Παλαιού Ηρακλείου. Κάτι που επίσης θυμάται η κ. Καίτη Βάγγερ να συζητιέται στο σπίτι που μεγάλωσε ήταν η «εκνευριστική», όπως έλεγαν, προσπάθεια της ποταπής εκείνης ναζί δασκάλας να προσεταιριστεί την κοινότητα και βέβαια η παγίδα όπου έπεσαν όσοι συναίνεσαν να μετεγκατασταθούν στη Γερμανία παραχωρώντας της το βιός τους. Συμφωνούν πάντως αμφότεροι ότι στην πράξη Καθολικοί κι Ορθόδοξοι Ηρακλειώτες διατηρούσαν ανέκαθεν άριστες σχέσεις κι ότι πέραν των κατά καιρούς πολιτικών παθών, που αφορούσαν έτσι κι αλλιώς το σύνολο του πληθυσμού, διακρίσεις ή αντιπαραθέσεις δεν υπήρχαν. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως ένας καθηγητής της στην Παιδαγωγική που ειρωνεύτηκε κάποτε την κ. Βάγγερ για το «γερμανικό» επώνυμό της. Αυτό συν η αντίδραση των δικών της ένεκα τα καμώματα της φροϊλάιν Σούμαν στον πόλεμο ήταν, λέει, οι λόγοι που καθυστέρησε πολύ να ξεκινήσει μαθήματα γερμανικών, όπως επιθυμούσε. Μελετώντας, ακούγοντας και μαθαίνοντας στην πορεία, επανεκτίμησε κάποια πράγματα αλλιώτικα. Επιχείρησε μάλιστα ως διευθύντρια του 1ου γυμνασίου-λυκείου Ν. Ηρακλείου να αναδείξει την ιδιαίτερη κληρονομιά της ελληνοβαυαρικής κοινότητας, οργανώνοντας μεταξύ 2008-11 στα πλαίσια του Erasmus ανταλλαγές μαθητών με ένα βαυαρικό σχολείο κι ένα ακόμα ουγγρικό. Μοιράστηκαν ιδέες, πολιτιστικές εμπειρίες και συζήτησαν κοινές προβληματικές όπως το μεταναστευτικό - συνθετικό στοιχείο, η κουζίνα και οι γεύσεις μια και το γερμανικό σχολείο, που ήταν βασικά τεχνικό, διέθετε τμήμα μαγειρικής! «Αλήθεια, με την κρίση, τα μνημόνια και το γενικότερο αντιγερμανικό κλίμα που επικράτησε τα τελευταία χρόνια, πήρε άραγε τους Ελληνοβαυαρούς καθόλου η "μπάλα";», χαριτολογώ. «Α ναι!», αποκρίνεται χαμογελώντας. «Μου λέγανε π.χ. κάποιοι γείτονες αστειευόμενοι, βεβαίως, "πού είσαι, να τη χαίρεστε τη συμπατριώτισσά σας τη Μέρκελ!.."».

Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Το πρώτο ζυθοποιείο του Φιξ (1858-1864), ερειπωμένο σήμερα, με φόντο την εκκλησία του Αγίου Λουκά. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
O Mεταξάς με τον δωρητή Ιωάννη Φιξ (δεξιά) και κατοίκους του Π. Ηρακλείου στα εγκαίνια του τοπικού Δημοτικού Σχολείου στα τέλη της δεκαετίας του '30
Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Ο Άγιος Λουκάς σήμερα. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Η ανακτορική φρουρά τιμούσε παλαιότερα τη λιτανεία της περιφοράς της εικόνας του Ευαγγελιστή Λουκά.
Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Αντώνης Βάγγερ, Γιάννης Βακόνδιος και Όθωνας Βάγγερ, συνομήλικοι και φίλοι.
Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Ο Νίκος της Κοντσέτας, ο Φριτς του Αλέξη και ο Γιάννης του μπαρμπα-Κάρλου, στην παραλία της Λούτσας. Τα ολόσωμα μπανιερά χαρακτηριστικά της εποχής.
Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Ο Χρήστος Γ. Πίτλιγγερ σκοτώθηκε το '40 στην Αλβανία.
Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Οι αδερφές Κατίνα και Λουλούκα Βακονδίου τότε, και μετά Βουτσίνου και Βάγγερ.
Η «μικρή Βαυαρία» της Αττικής Facebook Twitter
Ο Κάρλος και ο Αντώνης με τα ποδήλατά τους στην πλατεία.

Οι αρχειακές φωτογραφίες είναι από το βιβλίο «Κάποτε στο Παλαιό μας Ηράκλειο» του Γιάννη Αντωνίου Ροσσολάτου.

Αρχαιολογία & Ιστορία
5

Θοδωρής Αντωνόπουλος

Μαθήτευσε στο Εργαστήρι Δημοσιογραφίας και το αθηναϊκό underground press. Ανήκει στην συντακτική ομάδα της Lifo. Έχει επίσης ασχοληθεί με επιμέλειες κειμένων και εκδόσεων.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ου αιώνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ού αιώνα;

Χάρη σε ένα κληροδότημα, ιδρύεται στις αρχές του 20ου αιώνα επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ένα νοσοκομείο το οποίο στεγάζει την έδρα της Νευροψυχιατρικής του ΕΚΠΑ. Ένα νοσοκομείο του οποίου η σχέση με το Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και με τις κοινωνικές μεταβολές στην πόλη και στη χώρα είναι άρρηκτες. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά για την ιστορία του Αιγινητείου με την ιστορικό Δέσπω Κριτσωτάκη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας και η μοντέρνα ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας στη ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Η οπερέτα στην Αθήνα ανθίζει και εξελίσσεται εν μέσω μεγάλων ιστορικών γεγονότων: Βαλκανικοί πόλεμοι, εθνικός διχασμός και αργότερα η Μικρασιατική Καταστροφή. Ήταν η οπερέτα μια διέξοδος για τους Αθηναίους της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη για την ιστορία και τους μεγάλους σταθμούς της αθηναϊκής οπερέτας.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος και η έρευνα του για τους κατοίκους της Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος της Αθήνας

Πρωτοπορία, όραμα, κοσμοπολιτισμός: Τα υλικά με τα οποία ήταν φτιαγμένος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Μαριάννα Χαριτωνίδου για την δράση, την έρευνά του για τους κατοίκους της Αθήνας, την παρακαταθήκη του στην πόλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ρεπορτάζ / Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ποιος είναι ο διαβόητος Βρετανός λαθρέμπορος από την εταιρεία του οποίου ανακτήθηκαν πρόσφατα εκατοντάδες αρχαιότητες μετά από μακροχρόνια διεκδίκηση από το ελληνικό Δημόσιο;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σχέδια για τις Απόκριες του 1933 και τα έθιμα της Παλιάς Αθήνας

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι παληές αθηναϊκές Απόκρηες»: Πώς γιορτάζονταν πριν έναν αιώνα;

Μια σειρά από σχέδια που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια» σχετικά με τις Απόκριες και άρθρα από το περιοδικό «Μπουκέτο» για τα αποκριάτικα έθιμα της παλιάς Αθήνας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Πού μπορούμε να δούμε το Ανάκτορο των Γιγάντων σε μια βόλτα μας στο κέντρο της πόλης και τι συμβολίζουν τα γλυπτά που υπάρχουν στο πρόπυλο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο Γιάννη Θεοχάρη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ιστορία μιας πόλης / ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ποια ήταν η ολιγομελής ομάδα ΠΕΑΝ που έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις της ενάντια στους Ναζί; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου για την Πανελλήνιο Ένωση Αγωνιζομένων Νέων.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Ιστορία μιας πόλης / Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ οδηγεί τους Μακεδόνες σε μία μάχη η έκβαση της οποίας θα αλλάξει τον κόσμο. Τι σήμανε για τη Μακεδονία, την Αθήνα και τον ελλαδικό χώρο η Μάχη της Χαιρώνειας; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Παναγιώτη Ιωσήφ, συνεπιμελητή της έκθεσης που έχει ως θέμα την ιστορική μάχη και τρέχει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια (πριν έναν αιώνα)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, πριν από έναν αιώνα

Η LiFO, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, θα παρουσιάσει μια σειρά από ανέκδοτα και σπάνια ντοκουμέντα για διάφορα θέματα από τη λαμπρή, ή και όχι τόσο, ιστορία του τόπου μας. Ξεκινάμε με τον ιστορικό σταθμό του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, που δεν ήταν πάντοτε υπόγειος.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ιστορία μιας πόλης / Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτύπωμα των ναρκωτικών στην Αθήνα της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον ιστορικό και ερευνητή Κωστή Γκοτσίνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινότητα πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Μια νέα έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο αποκαλύπτει τη ζωή των Ρωμαίων που έζησαν μέσα στις τάξεις του στρατού της Αυτοκρατορίας και την υπηρέτησαν πιστά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου-Ιδρύματος Αλεξανδρινού Πολιτισμού, που σκάβει στην Αλεξάνδρεια από το 1998 μιλά για τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εκεί, τα μέχρι στιγμής ευρήματα, τον Μεγαλέξανδρο, τη σχέση του με την Αίγυπτο και το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του Netflix, στο οποίο συμμετείχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Τα κτίρια του Αλέξανδρου Νικολούδη υπάρχουν παντού στην Αθήνα. Όμως γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα γι' αυτόν τον αρχιτέκτονα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Αμαλία Κωτσάκη.
THE LIFO TEAM
Βυζάντιο και Αφρική: Μια έκθεση με τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αφρική και Βυζάντιο: Τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Μέσα από σπάνια αντικείμενα η νέα έκθεση του Met αφηγείται την κεντρική θέση της Αφρικής στα διηπειρωτικά δίκτυα εμπορίου και πολιτιστικών ανταλλαγών με το Βυζάντιο.
THE LIFO TEAM
Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Πνύκα, Νυμφών, Φιλοπάππου: Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τη Λήδα Κωστάκη και τον Μάρκο Κατσιάνη για τους τρεις λόφους που βρίσκονται απέναντι από την Ακρόπολη (Πνύκας, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου) και καθόρισαν την εξέλιξη του αστικού ιστού της Αθήνας.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ

σχόλια

4 σχόλια
Εξαιρετικό άρθρο, μπράβο σας.Αγάπησαν τη νέα τους πατρίδα, που στη Βαυαρία οι μορφωμένοι ειδικά πολύ εκτιμούσαν – στην αρχαία, τουλάχιστον, τη μυθοποιημένη εκδοχή της – ήδη από τον καιρό του ελληνολάτρη ηγεμόνα Λουδοβίκου Β', ο οποίος μέχρι πιστό αντίγραφο του Παρθενώνα είχε αναγείρει. Πηγή: www.lifo.grΠρόκειται γιά τον Λουδοβίκο Α! πατέρα του Όθωνα.Στην εκκλησία του Αγίου Λουκά έγινε το 1966 και ο γάμος της εγγονής της Μαρίας Βοναπάρτη και στενής φίλης της Βασίλισσας Σοφίας της Ισπανίας, Τατιάνας Ράτζιβιλ.Αν σας ενδιαφέρει ο τότε μικρόκοσμος της Βασιλικής Αυλής, θα βρείτε σχετικό άρθρο στο royalchronicles.gr/princesstatianaswedding με υπεραφθονία φωτογραφιών και εξαντλητική περιγραφή who is who.
Τι ωραίο άρθρο, τι ωραία γραμμένο. Και τι ωραίο το νέο για το καινούργιο βιβλίο. Όσα πιο πολλά για τον Τόπο μας τόσο καλύτερα. Σας ευχαριστούμε.fyi Η πρώτη ολοκληρωμένη και εξαντλημένη μελέτη για τον Τόπο μας: Θεοδωρόπουλος Αντώνης, «Ηράκλειο Αττικής (Ιφιστία-Ηφαιστία-Αράκλι), 508 π.Χ. - 1995», Αθήνα 1997.O Αντώνης Α. Θεοδωρόπουλος [1927-2011] γυιός της Μικρασιάτισσας Βασιλείας Μπολέτη και του Ανδρέα Θεοδωρόπουλου από την Αχαϊα, γεννήθηκε και πέθανε στο Ηράκλειο Αττικής.Σπούδασε στην Πάντειο Σχολή Πολιτικών Επιστημών στην Αθήνα και πήρε το πτυχίο του στη Γαλλική γλώσσα από το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών.Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του για το Διοικητικό Δίκαιο οδήγησε σε σχέση άρρηκτης φιλίας και εκτίμησης με τον τότε καθηγητή του Διοικητικού Δικαίου Μιχαήλ Στασινόπουλο και μετέπειτα πρώτο πρόεδρο της Δημοκρατίας κατά τη Μεταπολίτευση, και έγινε το εφαλτήριο για τη δημοσίευση πολλών άρθρων του για θέματα σχετικά με τη διοίκηση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.Εργάσθηκε στο Δήμο Ηρακλείου από το 1947 που το Ηράκλειο Αττικής ήταν Κοινότητα- έως το 1982 που συνταξιοδοτήθηκε. Tα έργα του, «Μνημόνιο περί των περιοδικών στοιχείων ή ενεργειών των ΟΤΑ», 1969, «Βασικές Διατάξεις και λοιπά στοιχεία σε θέματα που αφορούν τους υπαλλήλους των ΟΤΑ», 1976, και «Κανόνες Λειτουργίας Δημοτικού και Κοινοτικού Συμβουλίου», 1978, τα οποία συντάχθηκαν στην προσπάθειά του να καλυτερέψουν οι συνθήκες εργασίας στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μοιράστηκαν σε όλους σχεδόν τους Δήμους και της Κοινότητες της χώρας και αναδείχθηκαν σε ανεκτίμητα, για την εποχή τους, εργαλεία δουλειάς.Η γνωριμία του με τον Θεόδωρο Κριεζή, ο οποίος υπήρξε Δήμαρχος Ηρακλείου από το 1951 έως το 1955, είχε γίνει νωρίτερα όταν ως μαθητής ακόμα ήταν ευπρόσδεκτος να μελετά στην πλούσια ιδιωτική βιβλιοθήκη του Κριεζή.  Η φιλία των δύο ανδρών και η αγάπη τους για τα βιβλία, κράτησε ως το τέλος της ζωής του Δημάρχου και προϊόν αυτής ήταν ένα κοινό όραμα που έγινε πραγματικότητα: να αποκτήσει το Ηράκλειο Δημοτική Βιβλιοθήκη.Οι πολυάριθμες συλλογές βιβλίων που δώρισε ο Κριεζής για να τοποθετηθούν στο χώρο που παραχωρήθηκε στο δεύτερο όροφο του κτιρίου επί της οδού Πευκών, όπου στεγαζόταν το Δημαρχείο το 1964 ήταν το ευτυχές αποτέλεσμα των αμέτρητων συζητήσεων και των ακούραστων προσπαθειών τους προς την κατεύθυνση της δημιουργίας Βιβλιοθήκης.  Έτσι το 1966, με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ύστερα από την εισήγηση του Δημάρχου και προέδρου του Δ.Σ της Βιβλιοθήκης, Νικόλαου Σπυρόπουλου, συστάθηκε  η Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου Αττικής.  Έκτοτε και ως τον θάνατό του, καμάρωνε για την πρόοδο και την εξέλιξη της οργανωμένης πλέον Βιβλιοθήκης του Δήμου η οποία λειτουργεί σήμερα σύμφωνα με τα διεθνή βιβλιοθηκονομικά πρότυπα και προσελκύει το ενδιαφέρον ενηλίκων και παιδιών.Το βιβλίο του, Ηράκλειο Αττικής (Ιφιστία-Ηφαιστία-Αράκλι) 508π.Χ.-1995, 510 σελίδες κειμένων και ντοκουμέντων που έγινε πολύτιμη πηγή άντλησης ιστορικών πληροφοριών για τον τόπο μας και τους ανθρώπους του, υπήρξε το έργο της ζωής του στο οποίο αφιερώθηκε για τουλάχιστον 15 χρόνια συγγράφοντας και συλλέγοντας συστηματικά ιστορικό και φωτογραφικό υλικό. Εκδόθηκε το 1997 με την ευγενική χορηγία του Δήμου Ηρακλείου Αττικής ενώ από το 2000 ξεκίνησε τη συγγραφή του δεύτερου τόμου με τίτλο, “Οθωνικά χρόνια, Στρατιωτική Αποικία Ηρακλείου (Military-Colonie-Arakly)”, έργο το οποίο δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει.Δημοσίευσε ακόμα το ιστορικό μυθιστόρημα «Ο κυρ Γιάννης ο Έλληνας», 1999 και την ποιητική συλλογή, «Λιθάρια», 2000.
Ενδιαφέρον το άρθρο αλλά αυτό το "εξαιρετικού, παρότι αυτοέκδοση, βιβλίου..." που γράφετε μάλιστα και δύο φορές είναι λίγο παλιομοδίτικό στην αντίληψη, για να το πω κομψά. Κάποιοι δεν εκδιδόμεθα στο Λιβάνη. Πως να το κάνουμε...
το ότι το σχόλιο αυτό (που όντως περίττευε στη λεζάντα από όπου αφαιρέθηκε) σκόπευε όχι να μειώσει αλλά απεναντίας να αναδείξει το πόσο καλές μπορούν να είναι σήμερα οι αυτοεκδόσεις δεν σας πέρασε από το μυαλό; γιατί τόση αρνητικότητα;