Ιωάννης Μεταξάς: ορίτζιναλ φασίστας, παρεξηγημένος δικτάτορας ή ιδιότυπος εθνικιστής;

Ιωάννης Μεταξάς: ορίτζιναλ φασίστας, παρεξηγημένος δικτάτορας ή ιδιότυπος εθνικιστής; Facebook Twitter
Η συντηρητική αρθρογραφία και ιστοριογραφία τον δοξάζει, η αριστερή τον απαξιώνει πλήρως κι έχει βέβαια τους λόγους της. Όπως αρκετά συχνά συμβαίνει στην ταραγμένη και γεμάτη πολιτικά πάθη νεοελληνική ιστορία, σπανίζουν οι αντικειμενικές, μεθοδικές ερευνητικές προσεγγίσεις που θα φώτιζαν καλύτερα κάποια πρόσωπα και καταστάσεις, δίχως να αμφισβητούν τα πραγματικά γεγονότα.
24

Είπε από προσωπική πεποίθηση το «Όχι» στις 28 Οκτωβρίου 1940 ή εξαναγκάστηκε εκ των πραγμάτων; Υπήρξε προσωπικότητα «παρεξηγημένη» που, παρότι δικτάτορας, είχε και θετική προσφορά ή ένας τύραννος που έγινε «ήρωας κατά λάθος»; Ήταν «ορίτζιναλ» φασίστας ή θιασώτης ενός ιδιόμορφου εθνικισμού με «επιλεγμένα» φασίζοντα στοιχεία; Ογδόντα χρόνια κλείνουν φέτος από την επιβολή του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, τα πεπραγμένα του οποίου έμελλε να επηρεάσουν την πολιτική ζωή της χώρας για πολλές δεκαετίες και οι διαμάχες σχετικά με τον χαρακτήρα τόσο αυτού όσο και του Ιωάννη Μεταξά – που εξελίχθηκε σε διαχρονικό ίνδαλμα της εγχώριας ακροδεξιάς - εξακολουθούν: Η συντηρητική αρθρογραφία και ιστοριογραφία τον δοξάζει, η αριστερή τον απαξιώνει πλήρως κι έχει βέβαια τους λόγους της. Όπως αρκετά συχνά συμβαίνει στην ταραγμένη και γεμάτη πολιτικά πάθη νεοελληνική ιστορία, σπανίζουν οι αντικειμενικές, μεθοδικές ερευνητικές προσεγγίσεις που θα φώτιζαν καλύτερα κάποια πρόσωπα και καταστάσεις, δίχως να αμφισβητούν τα πραγματικά γεγονότα. Μια τέτοια επιχείρησε να κάνει ο επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Σπυρίδων Πλουμίδης με το «Το Καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά», ένα εύληπτο και πλούσιο σε πληροφορίες και αναφορές παρά το μικρό του μέγεθος βιβλίο που κυκλοφόρησαν πρόσφατα οι εκδόσεις Εστία. Ο συγγραφέας εστιάζει στον ιδεολογικό προσανατολισμό και τις εξουσιαστικές πρακτικές του καθεστώτος, το φιλόδοξα εκσυγχρονιστικό και ταυτόχρονα ακραιφνώς συντηρητικό κι εσωστρεφές κοινωνικό όραμα του ιδρυτή του (που αυτοχαρακτηριζόταν «Πρώτος Εργάτης» και «Πρώτος Αγρότης»), την εσωτερική κι εξωτερική πολιτική που ακολούθησε, την έμφαση που έδωσε στα πολιτιστικά ο δικτάτορας που παινευόταν ότι υλοποιούσε τον «Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό», τη δημιουργία, τις ιδεολογικές καταβολές και τη δράση της μεταξικής νεολαίας, της ΕΟΝ, και βέβαια στη στάση του Μεταξά απέναντι στον Άξονα και τους Συμμάχους.

Tο καθεστώς Ι. Μεταξά ήταν μια συντηρητική δικτατορία με φασίζουσες ολοκληρωτικές τάσεις, φασιστοειδή εξωτερικά στοιχεία και σύμβολα, αλλά δεν μπορεί να ταυτιστεί με τον φασισμό.

 

Γράφει μεταξύ άλλων ότι, αν και θαύμαζε πολλά στους Χίτλερ και Μουσολίνι, παρέμεινε μέχρι τέλους «πατριώτης» και αγγλόφιλος. Ότι όντας διορισμένος - από τον βασιλιά, τον οποίο επισκίασε δίχως ποτέ να αμφισβητήσει -, δεν διέθετε τουλάχιστον πριν το «Όχι» λαϊκό έρεισμα (κάτι που μάλλον έφερε βαρέως) κι αυτό προσπάθησε να αποκτήσει με την ΕΟΝ. Ότι μολονότι κυνήγησε τις γλωσσικές κι εθνοτικές μειονότητες, τους βενιζελικούς, τους αριστερούς αλλά και τους ρεμπέτες, διορίζοντας υπουργό Δημοσίας Τάξεως τον διαβόητο Μανιαδάκη, δεν έγινε «επιστημονικός» ρατσιστής ούτε αντισημίτης. Αντίθετα μάλιστα με τον ιδεολογικό του «επίγονο» Γεώργιο Παπαδόπουλο, ο Μεταξάς ήταν ένθερμος οπαδός της δημοτικής γλώσσας. Αν και ο Πλουμίδης δεν του «χαρίζεται» όσο αφορά τις αυταρχικές του επιδόσεις, του αναγνωρίζει ωστόσο ηγετικές ικανότητες και πολιτική ευστροφία ενώ θεωρεί μεγαλύτερο επίτευγμά του ως κυβερνήτη «την εξύψωση του εθνικού φρονήματος, της αυτοπεποίθησης και της εθνικής υπερηφάνειας των Ελλήνων σε καιρούς χαλεπούς». Ομολογώ ότι η συγκεκριμένη διατύπωση με ξένισε κάπως, σε αντιδιαστολή με το σε γενικές γραμμές ψύχραιμο, ουσιαστικό και ιδεολογικά αποστασιοποιημένο πνεύμα ενός πονήματος που αξίζει να διαβαστεί από πολλές απόψεις, ωστόσο ο συνομιλητής μου παρά την «κατανόηση» με την οποία αντιμετωπίζει το αντικείμενο της μελέτης του, σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «μεταξικός».

Προειδοποιεί, μάλιστα, ότι η ποιότητα της δημοκρατίας στη χώρα «έχει εκφυλιστεί δραματικά» και άρα «ο κίνδυνος αλλαγής πολιτεύματος είναι υπαρκτός», ενώ χαρακτηρίζει τη σοβαρή επιστήμη «υπαρξιακή απειλή» για τους ακραίους και τους δημαγωγούς, υποστηρίζοντας ότι «το παρελθόν είναι τετελεσμένο, άρα αντικειμενικότητα (από κριτικής σκοπιάς) μπορεί να υπάρξει».

Ιωάννης Μεταξάς: ορίτζιναλ φασίστας, παρεξηγημένος δικτάτορας ή ιδιότυπος εθνικιστής; Facebook Twitter
Ο επίκουρος καθηγητής Σπυρίδων Πλουμίδης

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

 

—Είναι όντως ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς μια «παρεξηγημένη», εν μέρει, προσωπικότητα ή απλά ένας τύραννος που έγινε «ήρωας κατά λάθος»;

Εδώ αναφέρεσθε στη Δημόσια Ιστορία. Η ιστορική επιστήμη όμως δεν είναι μια ηρωϊκή αφήγηση ούτε επαφίεται σε απλουστεύσεις και παρεξηγήσεις, αλλά καταδεικνύει το πόσο σύνθετη είναι η ανθρώπινη πραγματικότητα. Το καθεστώς Ι. Μεταξά ήταν μια συντηρητική δικτατορία με φασίζουσες ολοκληρωτικές τάσεις, φασιστοειδή εξωτερικά στοιχεία και σύμβολα, αλλά δεν μπορεί να ταυτιστεί με τον φασισμό.

 

—Πόσο συγγένευε το καθεστώς της 4ης Αυγούστου με τα αντίστοιχα φασιστικά και ναζιστικά; Ποιες οι σημαντικότερες ομοιότητες και διαφορές;

Είχε ουσιώδεις διαφορές τόσο από τα φασιστικά καθεστώτα όσο κι από το ναζιστικό καθεστώς. Κατ' αρχήν σε τεχνικό πολιτειακό επίπεδο ήταν μια βασιλική δικτατορία που την επέβαλε ο βασιλιάς, όχι κάποιος λαϊκός δικτάτορας. Κατά δεύτερον, δεν διέθετε κάποιο μεγάλο κόμμα ή μαζικό κίνημα να τη στηρίζει από τα κάτω. Κατά τρίτον, δεν είχε επεκτατική πολιτική, αλλ' αντιθέτως ειρηνόφιλο και φιλοαγγλικό εξωτερικό προσανατολισμό. Το τελευταίον, δεν διέθετε αντισημιτισμό.


—Είπε πράγματι το 'Όχι» επειδή πιέστηκε από τους Συμμάχους είτε το λαϊκό αίσθημα, όπως το θέλει η αριστερή παράδοση ή πράγματι το πίστευε; Μήπως ήταν μια ύστατη δραματική προσπάθεια να γίνει δημοφιλής και να «γράψει ιστορία»;

Την 28η Οκτωβρίου 1940 ο Ι. Μεταξάς απέρριψε το ιταλικό τελεσίγραφο, διότι ήταν βαθύτατα πεπεισμένος ότι η Αγγλία θα ήταν η νικήτρια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η πικρή εμπειρία του Α' Παγκοσμίου Πολέμου τον είχε διδάξει ότι κυρίαρχοι του κόσμου ήταν οι κυρίαρχοι των θαλασσών.


—Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά του μεταξικού καθεστώτος και ποιες δυνάμεις το στήριξαν; Μπορούσε άραγε να είχε αποτραπεί; Είχε αφότου επεβλήθη προοπτικές παγίωσης στην εξουσία κι απόκτησης πραγματικού λαϊκού ερείσματος αν δεν μεσολαβούσε ο πόλεμος;

Η φασίζουσα πτυχή της μεταξικής ιδεολογίας (κορπορατισμός, "σπαρτιατικόν ιδεώδες", "λαότης"/Volksgemeinschaft κ.λπ.) δεν είχε ανταπόκριση στην ελληνική κοινωνία, η οποία κινείτο πολιτικά με παραδοσιακό τρόπο (συντηρητικοί εναντίον φιλελευθέρων). Μετά την παρέλευση μίας γενιάς (περίπου 30 χρόνων), το καθεστώς της 4ης Αυγούστου ενδεχομένως να είχε αποκτήσει κάποια κοινωνικά ερείσματα χάρη στην ΕΟΝ και στα κηρύγματα υπέρ του πατριωτισμού, υπέρ της οικογένειας και του Στέμματος.

Ιωάννης Μεταξάς: ορίτζιναλ φασίστας, παρεξηγημένος δικτάτορας ή ιδιότυπος εθνικιστής; Facebook Twitter
Ο Ιωάννης Μεταξάς και ο υποστηρικτής των γερμανόφιλων Ελλήνων Κωνσταντίνος Μανιαδάκης


—Ήταν ο φόβος της νεωτερικότητας σε μια παραδοσιακά συντηρητική κοινωνία όπως η ελληνική, που σε συνδυασμό με τον «ερυθρό κίνδυνο», υπαγόρευσε τον εσωστρεφή, αμυντικό, εθνικιστικό (αλλά και «ευσεβιστικό») χαρακτήρα τόσο του τετραυγουστιανού καθεστώτος όσο και, σε μεγάλο βαθμό, της χούντας του '67;

Έτσι ακριβώς είναι. Η ελληνική κοινωνία ήταν (και παραμένει) βαθέως συντηρητική, παραδοσιακή και ατομικιστική. Η Ελλάδα ήταν όμως από το 1923 ένα κράτος ειρηνόφιλο με αμυντική στάση απέναντι στους αναθεωρητικούς γείτονές της. Ο εσωστρεφής εθνισμός ήταν παγιωμένος ήδη από τη δεκαετία του 1920.

Δυστυχώς, οι σύγχρονοι Έλληνες το μόνον που θέλουν είναι λεφτά. Και φαίνεται να είναι διατεθειμένοι να υποστηρίξουν οποιονδήποτε τους τα υποσχεθεί, ανεξαρτήτως του ποιού και των πολιτικών του πεποιθήσεων. Η ποιότητα της δημοκρατίας στη χώρα μας έχει εκφυλιστεί δραματικά


—Πώς εξηγείται η φαινομενικά παράδοξη προτίμηση του Μεταξά στη δημοτική γλώσσα; Γιατί επέμενε τόσο στον αγροτικό εκσυγχρονισμό;

Ενίσχυσε τη δημοτική γλώσσα που μέχρι τότε στήριζε κατά κύριο λόγο η Αριστερά προκειμένου να ενδυναμώσει την κοινωνική συνοχή. Η καθυστέρηση στην ύπαιθρο ήταν τρομερή και ο φιλοαγροτικός εκσυγχρονισμός της υπαίθρου και της ελληνικής γεωργίας ήταν πάγια επιτακτική ανάγκη, για να βελτιωθεί η θέση του μεγαλύτερου μέρους (60%) της ελληνικής κοινωνίας.


—Οι υπερασπιστές του διατείνονται ότι υπήρξε ρεαλιστής και «διορατικός» όσο αφορούσε τη στρατιωτική ετοιμότητα και την εξωτερική πολιτική.

Πράγματι, ο Μεταξάς της περιόδου 1936-41 ήταν απείρως ωριμότερος πολιτικά από την περίοδο 1912-22. Προπαντός, δεν είχε αυταπάτες ως προς την ιταλική επιθετικότητα. Το μεγαλύτερο επίτευγμά του ως κυβερνήτη ήταν ακριβώς η εξύψωση του εθνικού φρονήματος, της αυτοπεποίθησης και της εθνικής υπερηφάνειας των Ελλήνων σε καιρούς χαλεπούς. Στον αντίποδα, η μεγαλύτερη ζημία που προκάλεσε την περίοδο του καθεστώτος του ήταν η σύνθλιψη της βενιζελικής φιλελεύθερης παράταξης, που αποτελούσε βαρύνοντα παράγοντα ισορροπίας και μετριοπάθειας στον τόπο.


—Ποιες ελευθερίες, δικαιώματα, μειονότητες και κοινωνικές ομάδες δοκιμάστηκαν περισσότερο από την «4η Αυγούστου»;

Ήταν κυρίως οι αλλόφωνοι του ελλαδικού χώρου (σλαβόφωνοι, αλβανόφωνοι, βλαχόφωνοι παρεκτός των Εβραίων) που καταπιέστηκαν περισσότερο, σε διαφορετικό βέβαια βαθμό η κάθε μειονότητα, από το μεταξικό καθεστώς.

  

—Τι ρόλο έπαιξε η εμπειρία της μεταξικής δικτατορίας στη σύγχρονη νεοελληνική ιστορία και τις μεταπολεμικές πολιτικές εξελίξεις;

Η δικτατορία Μεταξά κλόνισε προσωρινά τη θέση του βασιλιά στην ελληνική πολιτική, παρότι δεν την αμφισβήτησε. Η ισχύς της βασιλείας αποκαταστάθηκε μετά τα Δεκεμβριανά τού '44 λόγω του κομμουνιστικού κινδύνου.


—Τι ιστορικά και πολιτικά διδάγματα μπορεί να μας δώσει σήμερα η περίοδος του τεταρταυγουστιανού καθεστώτος και τα όσα μας «κληροδότησε»; Με την κρίση να επιμένει, υπάρχει πιστεύετε πιθανότητα απόπειρας πολιτικής εκτροπής;

Δυστυχώς, οι σύγχρονοι Έλληνες το μόνον που θέλουν είναι λεφτά. Και φαίνεται να είναι διατεθειμένοι να υποστηρίξουν οποιονδήποτε τους τα υποσχεθεί, ανεξαρτήτως του ποιού και των πολιτικών του πεποιθήσεων. Η ποιότητα της δημοκρατίας στη χώρα μας έχει εκφυλιστεί δραματικά. Επομένως, ο κίνδυνος αλλαγής πολιτεύματος είναι υπαρκτός.


—Ισχύει ότι στην Ελλάδα παραμένει δύσκολη για έναν ερευνητή η αντικειμενική προσέγγιση «ευαίσθητων» θεμάτων; Αν ναι, πού οφείλεται αυτό; Πόσο αναπόφευκτος είναι στην ιστορική έρευνα ο υποκειμενικός παράγοντας;

Αυτό που επιδιώκουν οι ακραίες πολιτικές δυνάμεις για τους δικούς τους καθεμία σκοπούς είναι ο σκοταδισμός. Η σοβαρή επιστήμη είναι υπαρξιακή απειλή για τους δημαγωγούς και δεν μπορεί να ασχολείται με αυτούς. Το παρελθόν είναι τετελεσμένο, άρα αντικειμενικότητα μπορεί να υπάρξει.

Info:

Σπυρίδων Πλουμίδης,

Το καθεστώς Ιωάννη Μεταξά (1936-1941), εκδόσεις Εστία

Αρχαιολογία & Ιστορία
24

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ου αιώνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ού αιώνα;

Χάρη σε ένα κληροδότημα, ιδρύεται στις αρχές του 20ου αιώνα επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ένα νοσοκομείο το οποίο στεγάζει την έδρα της Νευροψυχιατρικής του ΕΚΠΑ. Ένα νοσοκομείο του οποίου η σχέση με το Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και με τις κοινωνικές μεταβολές στην πόλη και στη χώρα είναι άρρηκτες. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά για την ιστορία του Αιγινητείου με την ιστορικό Δέσπω Κριτσωτάκη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας και η μοντέρνα ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας στη ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Η οπερέτα στην Αθήνα ανθίζει και εξελίσσεται εν μέσω μεγάλων ιστορικών γεγονότων: Βαλκανικοί πόλεμοι, εθνικός διχασμός και αργότερα η Μικρασιατική Καταστροφή. Ήταν η οπερέτα μια διέξοδος για τους Αθηναίους της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη για την ιστορία και τους μεγάλους σταθμούς της αθηναϊκής οπερέτας.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος και η έρευνα του για τους κατοίκους της Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος της Αθήνας

Πρωτοπορία, όραμα, κοσμοπολιτισμός: Τα υλικά με τα οποία ήταν φτιαγμένος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Μαριάννα Χαριτωνίδου για την δράση, την έρευνά του για τους κατοίκους της Αθήνας, την παρακαταθήκη του στην πόλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ρεπορτάζ / Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ποιος είναι ο διαβόητος Βρετανός λαθρέμπορος από την εταιρεία του οποίου ανακτήθηκαν πρόσφατα εκατοντάδες αρχαιότητες μετά από μακροχρόνια διεκδίκηση από το ελληνικό Δημόσιο;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σχέδια για τις Απόκριες του 1933 και τα έθιμα της Παλιάς Αθήνας

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι παληές αθηναϊκές Απόκρηες»: Πώς γιορτάζονταν πριν έναν αιώνα;

Μια σειρά από σχέδια που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια» σχετικά με τις Απόκριες και άρθρα από το περιοδικό «Μπουκέτο» για τα αποκριάτικα έθιμα της παλιάς Αθήνας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Πού μπορούμε να δούμε το Ανάκτορο των Γιγάντων σε μια βόλτα μας στο κέντρο της πόλης και τι συμβολίζουν τα γλυπτά που υπάρχουν στο πρόπυλο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο Γιάννη Θεοχάρη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ιστορία μιας πόλης / ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ποια ήταν η ολιγομελής ομάδα ΠΕΑΝ που έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις της ενάντια στους Ναζί; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου για την Πανελλήνιο Ένωση Αγωνιζομένων Νέων.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Ιστορία μιας πόλης / Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ οδηγεί τους Μακεδόνες σε μία μάχη η έκβαση της οποίας θα αλλάξει τον κόσμο. Τι σήμανε για τη Μακεδονία, την Αθήνα και τον ελλαδικό χώρο η Μάχη της Χαιρώνειας; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Παναγιώτη Ιωσήφ, συνεπιμελητή της έκθεσης που έχει ως θέμα την ιστορική μάχη και τρέχει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια (πριν έναν αιώνα)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, πριν από έναν αιώνα

Η LiFO, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, θα παρουσιάσει μια σειρά από ανέκδοτα και σπάνια ντοκουμέντα για διάφορα θέματα από τη λαμπρή, ή και όχι τόσο, ιστορία του τόπου μας. Ξεκινάμε με τον ιστορικό σταθμό του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, που δεν ήταν πάντοτε υπόγειος.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ιστορία μιας πόλης / Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτύπωμα των ναρκωτικών στην Αθήνα της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον ιστορικό και ερευνητή Κωστή Γκοτσίνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινότητα πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Μια νέα έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο αποκαλύπτει τη ζωή των Ρωμαίων που έζησαν μέσα στις τάξεις του στρατού της Αυτοκρατορίας και την υπηρέτησαν πιστά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου-Ιδρύματος Αλεξανδρινού Πολιτισμού, που σκάβει στην Αλεξάνδρεια από το 1998 μιλά για τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εκεί, τα μέχρι στιγμής ευρήματα, τον Μεγαλέξανδρο, τη σχέση του με την Αίγυπτο και το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του Netflix, στο οποίο συμμετείχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Τα κτίρια του Αλέξανδρου Νικολούδη υπάρχουν παντού στην Αθήνα. Όμως γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα γι' αυτόν τον αρχιτέκτονα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Αμαλία Κωτσάκη.
THE LIFO TEAM
Βυζάντιο και Αφρική: Μια έκθεση με τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αφρική και Βυζάντιο: Τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Μέσα από σπάνια αντικείμενα η νέα έκθεση του Met αφηγείται την κεντρική θέση της Αφρικής στα διηπειρωτικά δίκτυα εμπορίου και πολιτιστικών ανταλλαγών με το Βυζάντιο.
THE LIFO TEAM
Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Πνύκα, Νυμφών, Φιλοπάππου: Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τη Λήδα Κωστάκη και τον Μάρκο Κατσιάνη για τους τρεις λόφους που βρίσκονται απέναντι από την Ακρόπολη (Πνύκας, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου) και καθόρισαν την εξέλιξη του αστικού ιστού της Αθήνας.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ